પગમાં ઘા
પગમાં ઘા શું છે?
પગમાં ઘા એટલે પગની ત્વચામાં થયેલું કોઈપણ ઓટલું, ફાટી જવું અથવા ઘાવ. આ ઘા નાના કદનો હોઈ શકે છે જેમ કે કટ કે ખંચાણ, અથવા મોટા કદનો હોઈ શકે છે જેમ કે અલ્સર.
પગમાં ઘા થવાના કારણો:
- ડાયાબિટીસ: ડાયાબિટીસના દર્દીઓને નર્વ ડેમેજ થવાને કારણે પગમાં ઘા થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
- પરિભ્રમણ સમસ્યાઓ: પગમાં લોહીનો પ્રવાહ ઓછો થવાથી ઘા ધીમેથી રૂઝ આવે છે અથવા રૂઝાય જતો નથી.
- ત્વચાની સમસ્યાઓ: એક્ઝિમા, સોરાયસિસ જેવી ત્વચાની સમસ્યાઓને કારણે પણ ઘા થઈ શકે છે.
- ચેપ: બેક્ટેરિયા, વાયરસ અથવા ફૂગને કારણે પગમાં ચેપ થવાથી ઘા થઈ શકે છે.
- ઈજા: કોઈપણ પ્રકારની ઈજા જેમ કે કટ, સ્ક્રેચ અથવા ફ્રેક્ચરને કારણે પગમાં ઘા થઈ શકે છે.
- દબાણ: લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં બેસવાથી અથવા ઉભા રહેવાથી પગમાં દબાણ વધે છે અને ઘા થઈ શકે છે.
પગમાં ઘાના લક્ષણો:
- પગમાં દુખાવો
- સોજો
- લાલાશ
- ગરમી
- બળતરા
- ખંજવાળ
- પૂછ
- દુર્ગંધ
પગમાં ઘાની સારવાર:
- ઘાને સાફ રાખવો અને ઢાંકવો.
- ડૉક્ટર દ્વારા આપવામાં આવેલી દવાઓ લેવી.
- ચેપ થવાથી બચાવવા માટે એન્ટિબાયોટિક દવાઓ લેવી.
- ફિઝિયોથેરાપી કરવી.
- જરૂર પડ્યે સર્જરી કરાવવી.
પગમાં ઘાને રોકવા માટેની સાવચેતીઓ:
- પગને દરરોજ સાફ અને સૂકો રાખો.
- મોજાં દરરોજ બદલો.
- સલામત જૂતા પહેરો.
- ડાયાબિટીસને નિયંત્રણમાં રાખો.
- પરિભ્રમણ સુધારવા માટે નિયમિત વ્યાયામ કરો.
- ત્વચાને નરમ રાખવા માટે મોઇશ્ચરાઇઝરનો ઉપયોગ કરો.
ક્યારે ડૉક્ટરને મળવું:
- જો ઘા લાલ, સોજો અથવા ગરમ હોય.
- જો ઘામાંથી પૂછ અથવા દુર્ગંધ આવતી હોય.
- જો ઘા રૂઝાય નહીં.
- જો તમને તાવ આવે.
પગમાં ઘાના લક્ષણો:
પગમાં ઘા થવું એ એક સામાન્ય સમસ્યા છે જે અનેક કારણોસર થઈ શકે છે. આ ઘા નાના, ઊંડા, પીડાદાયક અથવા પીડારહિત હોઈ શકે છે. તેની તીવ્રતા અને દેખાવ ઘાના કારણ પર આધારિત હોય છે.
પગમાં ઘાના સામાન્ય લક્ષણો:
- પીડા: ઘામાં દુખાવો થવો સામાન્ય છે. તે હળવોથી લઈને તીવ્ર હોઈ શકે છે.
- લાલાશ: ઘાની આસપાસની ત્વચા લાલ થઈ શકે છે.
- સોજો: ઘાવાળા વિસ્તારમાં સોજો આવી શકે છે.
- ગરમી: ઘાવાળા વિસ્તાર ગરમ લાગી શકે છે.
- ચકામા: ઘાની આસપાસ ચકામા થઈ શકે છે.
- પોપડો: ઘા પર પોપડો જામી શકે છે.
- પુરુ: કેટલાક ઘામાંથી પુરુ નીકળી શકે છે.
- દુર્ગંધ: જો ઘા ચેપગ્રસ્ત થાય તો તેમાંથી દુર્ગંધ આવી શકે છે.
- નિષ્ક્રિયતા: ઘાવાળા વિસ્તારમાં નિષ્ક્રિયતા અથવા કળતર થઈ શકે છે.
પગના ઘાના કારણો શું છે?
પગમાં ઘા થવાના અનેક કારણો હોઈ શકે છે. આવા ઘા નાના કટથી લઈને મોટા અલ્સર સુધીના હોઈ શકે છે. ઘાના કારણો વ્યક્તિથી વ્યક્તિએ બદલાય છે અને તેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થઈ શકે છે:
- ડાયાબિટીસ: ડાયાબિટીસના દર્દીઓને નર્વ ડેમેજ થવાને કારણે પગમાં ઘા થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
- ખરાબ પરિભ્રમણ: પગમાં લોહીનો પ્રવાહ ઓછો થવાથી ઘા ધીમેથી રૂઝ આવે છે અથવા રૂઝાય જતો નથી.
- ચેપ: બેક્ટેરિયા, વાયરસ અથવા ફૂગને કારણે પગમાં ચેપ થવાથી ઘા થઈ શકે છે.
- ઈજા: કોઈપણ પ્રકારની ઈજા જેમ કે કટ, સ્ક્રેચ અથવા ફ્રેક્ચરને કારણે પગમાં ઘા થઈ શકે છે.
- ત્વચાની સમસ્યાઓ: એક્ઝિમા, સોરાયસિસ જેવી ત્વચાની સમસ્યાઓને કારણે પણ ઘા થઈ શકે છે.
- દબાણ: લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં બેસવાથી અથવા ઉભા રહેવાથી પગમાં દબાણ વધે છે અને ઘા થઈ શકે છે.
પગના ઘાના પ્રકાર:
પગના ઘા વિવિધ કારણોસર થાય છે અને તેમની તીવ્રતા અને દેખાવમાં પણ ભિન્ન હોય છે. આધાર રાખીને કે ઘા કેવી રીતે થયો છે અને તે ક્યાં સ્થિત છે, તેને વિવિધ પ્રકારોમાં વર્ગીકૃત કરી શકાય છે.
પગના ઘાના મુખ્ય પ્રકારો:
- દબાણના ઘા (Pressure Ulcers): લાંબા સમય સુધી એક જ જગ્યાએ દબાણ પડવાથી થતા ઘા. આ સામાન્ય રીતે બેડરિડન દર્દીઓ અથવા જેઓ વ્હીલચેર પર બેસે છે તેમને થાય છે.
- ડાયાબિટિક ફૂટ અલ્સર: ડાયાબિટીસના દર્દીઓમાં નર્વ ડેમેજ અને ખરાબ પરિભ્રમણને કારણે થતા ઘા. આ ઘા ધીમે ધીમે વધે છે અને ઘણીવાર ચેપ થાય છે.
- વેનસ સ્ટેસિસ અલ્સર: પગની નસોમાં લોહીનું પરિભ્રમણ યોગ્ય રીતે ન થવાને કારણે થતા ઘા. આ સામાન્ય રીતે ઘૂંટણની પાછળ અથવા ટખણાની આસપાસ જોવા મળે છે.
- આર્ટરિયલ અલ્સર: પગમાં લોહીનો પ્રવાહ ઓછો થવાને કારણે થતા ઘા. આ ઘા સામાન્ય રીતે પગની આંગળીઓ અથવા પગની ઘૂંટી પર જોવા મળે છે.
- ઈજાના કારણે થતા ઘા: કટ, ખંચાણ, ફ્રેક્ચર વગેરેને કારણે થતા ઘા.
કોને પગમાં ઘા થવાનું જોખમ વધારે છે?
પગમાં ઘા થવાનું જોખમ કેટલાક લોકોમાં વધુ હોય છે. આવા લોકોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
- ડાયાબિટીસના દર્દીઓ: ડાયાબિટીસથી પીડાતા લોકોમાં નર્વ ડેમેજ અને ખરાબ પરિભ્રમણને કારણે પગમાં ઘા થવાનું જોખમ વધુ હોય છે.
- વૃદ્ધ વયસ્કો: વધતી ઉંમર સાથે ત્વચા પાતળી થાય છે અને ઘા રૂઝાવામાં વધુ સમય લાગે છે.
- હૃદય રોગના દર્દીઓ: હૃદય રોગને કારણે પગમાં લોહીનું પરિભ્રમણ ઓછું થાય છે, જેનાથી ઘા રૂઝાવામાં મુશ્કેલી પડે છે.
- પેરિફેરલ આર્ટરી ડિસીઝ (PAD) ધરાવતા લોકો: PAD એ એક સ્થિતિ છે જેમાં પગમાં લોહીનો પ્રવાહ ઓછો થાય છે.
- વેરિકોઝ વેઇન્સ ધરાવતા લોકો: વેરિકોઝ વેઇન્સને કારણે પગમાં લોહીનું પરિભ્રમણ ખરાબ થાય છે, જેનાથી ઘા થવાનું જોખમ વધે છે.
- લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં બેસતા અથવા સૂતા રહેતા લોકો: આવા લોકોમાં દબાણના ઘા થવાનું જોખમ વધુ હોય છે.
- પોષણની ઉણપ ધરાવતા લોકો: પોષણની ઉણપ ત્વચાને નબળી બનાવે છે અને ઘા રૂઝાવાની પ્રક્રિયાને ધીમી કરે છે.
- રોગપ્રતિકારક શક્તિ ઓછી હોય તેવા લોકો: આવા લોકોમાં ચેપ લાગવાનું જોખમ વધુ હોય છે, જેનાથી ઘા રૂઝાવામાં મુશ્કેલી પડે છે.
- ધૂમ્રપાન કરનારા લોકો: ધૂમ્રપાન લોહીના પ્રવાહને અવરોધે છે અને ઘા રૂઝાવામાં મુશ્કેલી પડે છે.
- જે લોકો પાસે ઘાને સાફ રાખવા માટે જરૂરી સંસાધનો ન હોય: આવા લોકોમાં ચેપ લાગવાનું જોખમ વધુ હોય છે.
જો તમને લાગે કે તમને પગમાં ઘા થવાનું જોખમ વધુ છે, તો તમારે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.
પગમાં ઘા થવાનું જોખમ ઘટાડવા માટે તમે નીચેના કરી શકો છો:
- દરરોજ પગને સાફ અને સૂકો રાખો.
- મોજાં દરરોજ બદલો.
- સલામત જૂતા પહેરો.
- ડાયાબિટીસને નિયંત્રણમાં રાખો.
- પરિભ્રમણ સુધારવા માટે નિયમિત વ્યાયામ કરો.
- ત્વચાને નરમ રાખવા માટે મોઇશ્ચરાઇઝરનો ઉપયોગ કરો.
- જો તમને કોઈ ઘા થાય તો તરત જ તેની સારવાર કરાવો.
પગના ઘાનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?
પગના ઘાનું નિદાન કરવા માટે ડૉક્ટર વિવિધ પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરે છે. આમાં શામેલ છે:
- ચિકિત્સક દ્વારા તપાસ: ડૉક્ટર ઘાનું કદ, ઊંડાઈ, સ્થાન અને દેખાવ જુએ છે. તેઓ ઘાની આસપાસની ત્વચાનું પણ નિરીક્ષણ કરશે અને તમને ઘા વિશે કેટલા સમયથી છે અને તેમાં કોઈ ફેરફાર થયો છે કે કેમ તેવા પ્રશ્નો પૂછશે.
- મેડિકલ હિસ્ટ્રી: ડૉક્ટર તમારી તબીબી ઇતિહાસ વિશે પૂછશે, જેમાં ડાયાબિટીસ, હૃદય રોગ, અને અન્ય કોઈ સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ શામેલ છે.
- ભૌતિક પરીક્ષણ: ડૉક્ટર તમારા પગની નબળાઈ, સંવેદનશીલતા અને પરિભ્રમણ તપાસશે.
- લેબ ટેસ્ટ: ઘામાંથી સેમ્પલ લઈને લેબમાં મોકલવામાં આવશે જેથી ચેપનું કારણ શોધી શકાય.
- ઇમેજિંગ ટેસ્ટ: કેટલીકવાર, ડૉક્ટરને ઘાની ઊંડાઈ અને હાડકાને થયેલા નુકસાનને જોવા માટે એક્સ-રે અથવા અલ્ટ્રાસાઉન્ડ જેવા ઇમેજિંગ ટેસ્ટ કરવાની જરૂર પડી શકે છે.
નિદાનના આધારે ડૉક્ટર નીચેના નિદાન કરી શકે છે:
- દબાણનો ઘા: લાંબા સમય સુધી એક જ જગ્યાએ દબાણ પડવાથી થતો ઘા.
- ડાયાબિટિક ફૂટ અલ્સર: ડાયાબિટીસના દર્દીઓમાં નર્વ ડેમેજ અને ખરાબ પરિભ્રમણને કારણે થતો ઘા.
- વેનસ સ્ટેસિસ અલ્સર: પગની નસોમાં લોહીનું પરિભ્રમણ યોગ્ય રીતે ન થવાને કારણે થતો ઘા.
- આર્ટરિયલ અલ્સર: પગમાં લોહીનો પ્રવાહ ઓછો થવાને કારણે થતો ઘા.
- ઈજાના કારણે થતો ઘા: કટ, ખંચાણ, ફ્રેક્ચર વગેરેને કારણે થતો ઘા.
- ચેપને કારણે થતો ઘા: બેક્ટેરિયા, વાયરસ અથવા ફૂગને કારણે થતો ઘા.
નિદાન પછી ડૉક્ટર ઘાની સારવાર માટે યોગ્ય પગલાં લેશે.
પગના ઘાની સારવાર શું છે?
પગના ઘાની સારવાર ઘાના કારણ, તેની તીવ્રતા અને વ્યક્તિની એકંદર સ્વાસ્થ્ય પર આધારિત હોય છે.
સામાન્ય રીતે પગના ઘાની સારવારમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
- ઘાને સાફ રાખવું: ઘાને નિયમિત રીતે સાફ પાણી અને એન્ટિસેપ્ટિક સાબુથી ધોવા જરૂરી છે.
- ડ્રેસિંગ: ઘાને ਢાંકવા માટે ખાસ પ્રકારના ડ્રેસિંગનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ ડ્રેસિંગ ઘાને સુકુ રાખવામાં, ચેપથી બચાવવામાં અને ઘાને ઝડપથી રૂઝાય તેમાં મદદ કરે છે.
- દવાઓ:
- એન્ટિબાયોટિક્સ: જો ઘામાં ચેપ હોય તો એન્ટિબાયોટિક્સ આપવામાં આવે છે.
- પેઇનકિલર્સ: દુખાવા માટે પેઇનકિલર્સ આપવામાં આવે છે.
- અન્ય દવાઓ: ઘાના પ્રકાર અને તીવ્રતાના આધારે અન્ય દવાઓ પણ આપવામાં આવી શકે છે.
- સર્જરી: કેટલાક કિસ્સામાં ઘાને સાફ કરવા અથવા મૃત ત્વચાને દૂર કરવા માટે સર્જરી કરવી પડી શકે છે.
- હાયપરબેરિક ઓક્સિજન થેરાપી: આ થેરાપીમાં દર્દીને શુદ્ધ ઓક્સિજન આપવામાં આવે છે જે ઘાને રૂઝાવામાં મદદ કરે છે.
- સ્ટેમ સેલ થેરાપી: કેટલાક કિસ્સામાં સ્ટેમ સેલ થેરાપીનો ઉપયોગ કરીને ઘાને રૂઝાવામાં મદદ કરી શકાય છે.
ઘાની સારવાર દરમિયાન નીચેની બાબતોનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે:
- નિયમિત ડૉક્ટરની સલાહ: ઘાની સારવાર દરમિયાન નિયમિત રીતે ડૉક્ટરને બતાવવું જરૂરી છે.
- સ્વચ્છતાનું ધ્યાન રાખવું: ઘાને હંમેશા સાફ રાખવું જરૂરી છે.
- ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ દવાઓ લેવી: ડૉક્ટર દ્વારા આપવામાં આવેલી દવાઓ નિયમિત રીતે લેવી જરૂરી છે.
- પગને આરામ આપવો: ઘાને રૂઝાવા માટે પગને આરામ આપવો જરૂરી છે.
- સંતુલિત આહાર લેવો: સંતુલિત આહાર લેવાથી શરીરને ઘાને રૂઝાવા માટે જરૂરી પોષણ મળે છે.
ઘાની સારવારનો હેતુ ઘાને સંપૂર્ણપણે રૂઝાવવાનો અને ચેપ થવાથી બચાવવાનો હોય છે.
પગના ઘાની આયુર્વેદિક સારવાર શું છે?
પગના ઘાની આયુર્વેદિક સારવારમાં ઘાને સાજા કરવા માટે વનસ્પતિઓ અને ખનિજોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. આ સારવારમાં ઘાને સાફ કરવો, ચેપને રોકવો અને નવી ત્વચાના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવું જેવા ઘણા પાસાઓ શામેલ છે.
આયુર્વેદિક સારવારમાં સામાન્ય રીતે નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
- ઔષધીય વનસ્પતિઓ:
- તુલસી: તેના એન્ટિસેપ્ટિક ગુણો ઘાને સાફ કરવામાં મદદ કરે છે.
- હળદર: તેમાં એન્ટીબેક્ટેરિયલ અને એન્ટી-ઇન્ફ્લેમેટરી ગુણો છે જે ચેપને રોકવામાં અને સોજો ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
- નિમ: તેના એન્ટિસેપ્ટિક અને એન્ટિફંગલ ગુણો ઘાને સાજા કરવામાં મદદ કરે છે.
- આમળા: તેમાં વિટામિન સી ભરપૂર હોય છે જે ઘાને ઝડપથી રૂઝાય તેમાં મદદ કરે છે.
- ઔષધીય તેલ: નિમનું તેલ, લવિંગનું તેલ અને કપૂરનું તેલ જેવા ઔષધીય તેલનો ઉપયોગ ઘા પર લગાવવામાં આવે છે.
- ઔષધીય ચૂર્ણ: હળદર, તુલસી અને અન્ય ઔષધીય વનસ્પતિઓનું ચૂર્ણ ઘા પર લગાવવામાં આવે છે.
- પંચકર્મા: આયુર્વેદમાં પંચકર્મા એક વિશિષ્ટ સારવાર છે જેમાં શરીરને ડિટોક્સ કરવા અને રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવા માટે વિવિધ પ્રક્રિયાઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
પગના ઘાની આયુર્વેદિક સારવારના ફાયદા:
- ઘાને ઝડપથી સાજો કરે છે.
- ચેપને રોકે છે.
- સોજો ઘટાડે છે.
- પીડા ઘટાડે છે.
- કોઈ આડઅસર નથી.
પગના ઘાની આયુર્વેદિક સારવાર કરાવતા પહેલા કોઈ આયુર્વેદિક ચિકિત્સકની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
પગના ઘાના ઘરેલુ ઉપચાર શું છે?
પગના ઘાને સાજા કરવા માટે ઘણા ઘરેલુ ઉપચારો છે. પરંતુ કોઈપણ ઘરેલુ ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે. કારણ કે, ઘાનું કારણ અને તીવ્રતા ધ્યાનમાં લેવી જરૂરી છે.
કેટલાક સામાન્ય ઘરેલુ ઉપચારો નીચે મુજબ છે:
- તુલસી: તુલસીના પાનમાં એન્ટિસેપ્ટિક ગુણધર્મો છે. તમે તુલસીના પાનને ક્રશ કરીને ઘા પર લગાવી શકો છો.
- હળદર: હળદરમાં એન્ટીબેક્ટેરિયલ અને એન્ટી-ઇન્ફ્લેમેટરી ગુણધર્મો છે. તમે હળદર પાવડરને થોડા પાણી સાથે મિક્સ કરીને પેસ્ટ બનાવીને ઘા પર લગાવી શકો છો.
- આદુ: આદુમાં એન્ટી-ઇન્ફ્લેમેટરી ગુણધર્મો છે. તમે આદુને ક્રશ કરીને ઘા પર લગાવી શકો છો.
- એલોવેરા: એલોવેરામાં હીલિંગ ગુણધર્મો છે. તમે એલોવેરા જેલને ઘા પર લગાવી શકો છો.
- મધ: મધમાં એન્ટિબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મો છે. તમે મધને ઘા પર લગાવી શકો છો.
ધ્યાનમાં રાખવાની બાબતો:
- સફાઈ: ઘાને સાફ પાણીથી ધોઈને સૂકવવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
- ચેપ: જો ઘામાં ચેપ લાગ્યો હોય તો ઘરેલુ ઉપચાર કરવાને બદલે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
- દવાઓ: જો તમે કોઈ દવા લઈ રહ્યા હોવ તો ઘરેલુ ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
- એલર્જી: કેટલાક લોકોને આ ઉપચારોથી એલર્જી થઈ શકે છે.
પગના ઘામાં શું ખાવું અને શું ન ખાવું?
પગના ઘા ઝડપથી સાજા થાય તે માટે તમારે તમારા આહાર પર વિશેષ ધ્યાન આપવું જરૂરી છે. કેટલાક ખોરાક ઘાને રૂઝાવવામાં મદદ કરે છે, જ્યારે કેટલાક ખોરાક ઘાને વધુ ખરાબ કરી શકે છે.
પગના ઘામાં શું ખાવું:
- પ્રોટીન: પ્રોટીન નવી ત્વચાના વિકાસ માટે જરૂરી છે. દૂધ, દહીં, ચીઝ, માંસ, માછલી, ચિકન, દાળ, બીજ અને બદામ જેવા પ્રોટીનથી ભરપૂર ખોરાક ખાઓ.
- વિટામિન સી: વિટામિન સી કોલેજનના ઉત્પાદનમાં મદદ કરે છે, જે ત્વચાને મજબૂત બનાવે છે. સંતરા, લીંબુ, કાળા કરંટ, સ્ટ્રોબેરી, બ્રોકોલી અને ટામેટા જેવા વિટામિન સીથી ભરપૂર ખોરાક ખાઓ.
- ઝિંક: ઝિંક ઘાને રૂઝાવવામાં મદદ કરે છે અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવે છે. ઓસ્ટર, માંસ, મરચી, કઠોળ અને બદામ જેવા ઝિંકથી ભરપૂર ખોરાક ખાઓ.
- આયર્ન: આયર્ન શરીરમાં ઓક્સિજન પહોંચાડવામાં મદદ કરે છે, જે ઘાને રૂઝાવવા માટે જરૂરી છે. પાલક, ચણા, લીલા શાકભાજી, માંસ અને માછલી જેવા આયર્નથી ભરપૂર ખોરાક ખાઓ.
- વિટામિન એ: વિટામિન એ ત્વચાને સ્વસ્થ રાખવામાં મદદ કરે છે. ગાજર, શક્કરિયા, પપૈયા, કિવી અને મીઠા આલુ જેવા વિટામિન એથી ભરપૂર ખોરાક ખાઓ.
- ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સ: ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સ સોજો ઘટાડવામાં અને ઘાને રૂઝાવવામાં મદદ કરે છે. સૅલ્મોન, મેકરેલ, સારડીન, અખરોટ અને ફ્લેક્સસીડ જેવા ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સથી ભરપૂર ખોરાક ખાઓ.
પગના ઘામાં શું ન ખાવું:
- શુગર: શુગર ઘાના રૂઝાવાને ધીમો કરી શકે છે. શુગરવાળા ખોરાક અને પીણાથી દૂર રહો.
- પ્રોસેસ્ડ ફૂડ: પ્રોસેસ્ડ ફૂડમાં ખાંડ, મીઠું અને અન્ય હાનિકારક પદાર્થો હોય છે જે ઘાને રૂઝાવવામાં અડચણ રૂપ બની શકે છે.
- અતિશય ચરબી: અતિશય ચરબીવાળા ખોરાક વજન વધારવામાં અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને નબળી બનાવવામાં મદદ કરી શકે છે.
- આલ્કોહોલ: આલ્કોહોલ શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિને નબળી બનાવે છે અને ઘાને રૂઝાવવામાં અડચણ રૂપ બની શકે છે.
- તમાકુ: તમાકુ લોહીના પરિભ્રમણને ઘટાડે છે અને ઘાને રૂઝાવવામાં મુશ્કેલી પડે છે.
પગના ઘાનું જોખમ કેવી રીતે ઘટાડવું?
પગના ઘા થવાનું જોખમ ઘટાડવા માટે તમે નીચેના કરી શકો છો:
દૈનિક સંભાળ:
- રોજિંદા તપાસ: દરરોજ તમારા પગને કાળજીપૂર્વક તપાસો. કોઈપણ કટ, ફોલ્લા, સોજો અથવા લાલાશ માટે તપાસ કરો.
- સાફ સફાઈ: દરરોજ ગરમ પાણી અને સાબુથી તમારા પગ ધોઈને સૂકા કરો. ખાસ કરીને આંગળીઓ વચ્ચેની જગ્યા સારી રીતે સાફ કરો.
- મોઇશ્ચરાઇઝર: તમારા પગને નરમ રાખવા માટે મોઇશ્ચરાઇઝરનો ઉપયોગ કરો, પરંતુ આંગળીઓ વચ્ચે ન લગાડો.
- નખ કાપો: તમારા નખને સીધા કાપો અને કોઈપણ શૂળને ફાઇલ કરો.
- મોજાં: દરરોજ સ્વચ્છ મોજાં પહેરો. કપાસના મોજાં શ્રેષ્ઠ છે કારણ કે તે શ્વાસ લેવા દે છે.
- જૂતા: આરામદાયક અને સારી રીતે ફિટ થતા જૂતા પહેરો. તમારા પગને ઘસતા ન હોય તેવા જૂતા પસંદ કરો.
સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત સાવચેતી:
- ડાયાબિટીસનું સંચાલન: જો તમને ડાયાબિટીસ હોય તો તમારા બ્લડ શુગરને નિયંત્રણમાં રાખો.
- રક્ત પરિભ્રમણ સુધારો: નિયમિત વ્યાયામ કરો, તમારા વજનને નિયંત્રણમાં રાખો અને ધૂમ્રપાન બંધ કરો.
- ચિકિત્સકની મુલાકાત: જો તમને પગમાં કોઈ સમસ્યા હોય તો નિયમિતપણે તમારા ચિકિત્સકને મળો.
ઘાને રોકવા માટેની વધારાની ટિપ્સ:
- પગને ગરમી અને ઠંડીથી બચાવો.
- ભારે વસ્તુઓ ઉપાડવાનું ટાળો.
- પગને લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં ન રાખો.
- તમારા પગને નુકસાન પહોંચાડી શકે તેવી કોઈપણ પ્રવૃત્તિથી દૂર રહો.
સારાંશ:
પગના ઘા વિશે સંપૂર્ણ માહિતી
પગના ઘા શું છે?
પગમાં કોઈપણ પ્રકારનું ઘાવ, કટ, ફોડલો કે ઘાટાને પગનો ઘા કહેવાય છે. આ ઘા નાના કે મોટા, સપાટી પરના કે ઊંડા હોઈ શકે છે.
પગના ઘાના કારણો:
- ડાયાબિટીસ: ડાયાબિટીસના દર્દીઓમાં નર્વ ડેમેજ અને ખરાબ પરિભ્રમણને કારણે પગમાં ઘા થવાનું જોખમ વધી જાય છે.
- દબાણ: લાંબા સમય સુધી એક જ જગ્યાએ દબાણ પડવાથી પગમાં ઘા થઈ શકે છે.
- ચેપ: બેક્ટેરિયા, વાયરસ અથવા ફૂગને કારણે પગમાં ઘા થઈ શકે છે.
- ઈજા: કટ, ખંચાણ, ફ્રેક્ચર વગેરેને કારણે પગમાં ઘા થઈ શકે છે.
- નસો સંબંધિત સમસ્યાઓ: પગની નસોમાં લોહીનું પરિભ્રમણ યોગ્ય રીતે ન થવાને કારણે પગમાં ઘા થઈ શકે છે.
- ધમનીઓ સંબંધિત સમસ્યાઓ: પગમાં લોહીનો પ્રવાહ ઓછો થવાને કારણે પગમાં ઘા થઈ શકે છે.
પગના ઘાના લક્ષણો:
- પગમાં દુખાવો
- સોજો
- લાલાશ
- ગરમી
- બદબૂ આવવી
- ચેપ થવાના લક્ષણો જેવા કે તાવ, ઠંડી લાગવી
પગના ઘાનું નિદાન:
ડૉક્ટર તમારી તબીબી ઇતિહાસ, ભૌતિક પરીક્ષણ અને જરૂર પડ્યે લેબ ટેસ્ટ અને ઇમેજિંગ ટેસ્ટ કરીને પગના ઘાનું નિદાન કરે છે.
પગના ઘાની સારવાર:
- ઘાને સાફ રાખવું
- ડ્રેસિંગ
- દવાઓ (એન્ટિબાયોટિક્સ, પેઇનકિલર્સ)
- સર્જરી
- હાયપરબેરિક ઓક્સિજન થેરાપી
- સ્ટેમ સેલ થેરાપી
- આયુર્વેદિક સારવાર
- ઘરેલુ ઉપચાર
પગના ઘાની રોકથામ:
- દરરોજ પગની સંભાળ રાખવી
- ડાયાબિટીસ અને અન્ય બીમારીઓનું નિયમિત ચેકઅપ કરાવવું
- આરામદાયક જૂતા પહેરવા
- સ્વસ્થ આહાર લેવું
- વ્યાયામ કરવું
- ધૂમ્રપાન અને આલ્કોહલથી દૂર રહેવું
