હિસ્ટામાઇન: શરીરનો એક મહત્વપૂર્ણ રસાયણ હિસ્ટામાઇન એક કુદરતી રીતે બનતું રસાયણ છે જે આપણા શરીરમાં ઘણી મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકાઓ ભજવે છે. તે એક પ્રકારનું “બાયોજેનિક એમાઇન” છે, જે એલર્જીક પ્રતિક્રિયાઓ, રોગપ્રતિકારક શક્તિની પ્રતિક્રિયાઓ અને પાચન સહિતની વિવિધ શારીરિક પ્રક્રિયાઓમાં સામેલ છે. જોકે તે એલર્જી માટે જવાબદાર હોવા માટે જાણીતું છે, તે શરીરના યોગ્ય કાર્ય માટે પણ…
હોર્મોનલ ફેરફારો: શરીરનું સૂક્ષ્મ પણ શક્તિશાળી સંતુલન આપણા શરીરની દરેક પ્રવૃત્તિ, પછી તે વૃદ્ધિ હોય, વિકાસ હોય, ઊંઘ હોય, ભૂખ હોય, મૂડ હોય કે પ્રજનન હોય, તે બધાનું નિયંત્રણ હોર્મોન્સ નામના રાસાયણિક સંદેશવાહકો દ્વારા થાય છે. જ્યારે આ હોર્મોન્સના સ્તરમાં વધારો કે ઘટાડો થાય છે, ત્યારે તેને હોર્મોનલ ફેરફારો અથવા હોર્મોનલ અસંતુલન કહેવાય છે. આ…
લસિકા પ્રણાલી એ માનવ શરીરની એક અત્યંત મહત્વપૂર્ણ પ્રણાલી છે, જે રક્તવાહિની તંત્ર સાથે મળીને કાર્ય કરે છે. તેનું મુખ્ય કાર્ય રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવવાનું, શરીરમાંથી વધારાના પ્રવાહીને બહાર કાઢવાનું અને ચેપ સામે લડવાનું છે. જો લસિકા પ્રણાલી યોગ્ય રીતે કામ ન કરે તો તે વિવિધ રોગો અને સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. આ…
એડવર્ડ્સ સિન્ડ્રોમ જેને ટ્રિસોમિ 18 તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, એ એક જન્ય વિકાર છે જેમાં બાળકના શરીરમાં 18મા ક્રોમોઝોમની એક વધારાની નકલ હોય છે. આ સ્થિતિ જન્મ પહેલાંથી જ વિકસે છે અને તેના કારણે બાળકમાં શારીરિક તથા માનસિક વિકાસમાં ગંભીર અસમર્થતા જોવા મળે છે. આ સિન્ડ્રોમ ત્યારે થાય છે જ્યારે બાળકના શરીરમાં 18મી રંગસૂત્ર…
ફિનાઇલકેટોન્યુરિયા (PKU) એ એક દુર્લભ, વારસાગત ચયાપચયની ખામી છે જે જન્મથી જ હાજર હોય છે. આ સ્થિતિ ધરાવતા લોકોનું શરીર ફિનાઇલાલેનાઇન (phenylalanine) નામના એમિનો એસિડને યોગ્ય રીતે પ્રક્રિયા કરી શકતું નથી. ફિનાઇલાલેનાઇન પ્રોટીનનો એક ઘટક છે જે મોટાભાગના ખોરાકમાં જોવા મળે છે. જો PKU ની સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે, તો ફિનાઇલાલેનાઇન શરીરમાં, ખાસ કરીને…
પાટાઉ સિન્ડ્રોમ (Patau Syndrome): એક ગંભીર આનુવંશિક સ્થિતિ પાટાઉ સિન્ડ્રોમ, જેને ટ્રાઇસોમી 13 (Trisomy 13) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે એક ગંભીર આનુવંશિક વિકૃતિ છે જે ત્યારે થાય છે જ્યારે બાળકના શરીરમાં 13મા નંબરના રંગસૂત્રની એક વધારાની નકલ હોય છે. સામાન્ય રીતે, મનુષ્યમાં દરેક રંગસૂત્રની બે નકલો હોય છે, પરંતુ પાટાઉ સિન્ડ્રોમમાં 13મા રંગસૂત્રની…
ડીએનએ (DNA) એટલે કે ડીઓક્સીરીબોન્યુક્લિક એસિડ એ સજીવ સૃષ્ટિના તમામ જીવો માટે જીવનનો આધાર છે. તે એક જટિલ રાસાયણિક અણુ છે જે આનુવંશિક માહિતીનો સંગ્રહ કરે છે અને એક પેઢીમાંથી બીજી પેઢીમાં વારસાગત ગુણધર્મોનું વહન કરે છે. ડીએનએ આપણા શરીરના દરેક કોષમાં હોય છે અને તે આપણા દેખાવ, વિકાસ અને કાર્ય માટેની તમામ સૂચનાઓ ધરાવે…
આંખનો પડદો, જેને રેટિના કહેવામાં આવે છે, એ આંખની અંદરનું મહત્વપૂર્ણ પાતળું સ્તર છે જે પ્રકાશને પકડીને તેને મગજ સુધી પહોંચાડે છે. રેટિના ફોટોરિસેપ્ટર સેલ્સથી બનેલી હોય છે, જે પ્રકાશને વિદ્યુત સંકેતમાં રૂપાંતરિત કરે છે. આ સંકેતો ઓપ્ટિક નર્વ મારફતે મગજ સુધી જાય છે અને આપણે સ્પષ્ટ દ્રષ્ટિ અનુભવી શકીએ છીએ. રેટિનાનું સ્વાસ્થ્ય આંખની દ્રષ્ટિ…
હાઇપરપ્રોલેક્ટીનેમિયા એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં લોહીમાં પ્રોલેક્ટીન નામના હોર્મોનનું સ્તર અસામાન્ય રીતે વધી જાય છે. પ્રોલેક્ટીન એ પિટ્યુટરી ગ્રંથિ (મગજમાં આવેલી એક નાની ગ્રંથિ) દ્વારા ઉત્પન્ન થતો હોર્મોન છે, જે મુખ્યત્વે સ્તનપાન કરાવતી માતાઓમાં દૂધ ઉત્પાદન માટે જવાબદાર છે. જોકે, પુરુષો અને સ્તનપાન ન કરાવતી સ્ત્રીઓમાં પણ આ હોર્મોન ઓછી માત્રામાં હાજર હોય છે…
સ્કર્વી એ એક ગંભીર રોગ છે જે શરીરમાં વિટામિન સી (એસ્કોર્બિક એસિડ) ની ગંભીર અને લાંબા ગાળાની ઉણપને કારણે થાય છે. આ રોગ ખાસ કરીને એવા લોકોમાં જોવા મળતો હતો જેઓ લાંબા સમય સુધી તાજા ફળો અને શાકભાજી વગરના આહાર પર જીવતા હતા, જેમ કે પ્રાચીન નાવિકો. આજે પણ, કુપોષણ, નબળા આહાર, અને અમુક સ્વાસ્થ્ય…
