વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા શું છે?

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા (Vestibular Schwannoma), જેને એકોસ્ટિક ન્યુરોમા (Acoustic Neuroma) પણ કહેવામાં આવે છે, તે એક બિન-કેન્સરગ્રસ્ત ગાંઠ છે જે આંતરિક કાનથી મગજ સુધી જતા સંતુલન અને શ્રવણ માટે જવાબદાર ચેતા પર વિકસે છે. આ ગાંઠ શ્વાન કોષોમાંથી ઉદ્ભવે છે, જે સામાન્ય રીતે ચેતા તંતુઓની આસપાસ આવરણ બનાવે છે.

અહીં તેના કેટલાક મુખ્ય પાસાં છે:

• બિન-કેન્સરગ્રસ્ત: વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા સામાન્ય રીતે ધીમે ધીમે વધે છે અને શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાતો નથી.
• ચેતા પર અસર: જેમ જેમ ગાંઠ વધે છે, તેમ તેમ તે શ્રવણ અને સંતુલનની ચેતા પર દબાણ લાવે છે, જેના કારણે શ્રવણશક્તિ ગુમાવવી, કાનમાં રણકાર (ટિનિટસ) અને ચક્કર આવવા જેવા લક્ષણો જોવા મળે છે.
• લક્ષણો: લક્ષણો ધીમે ધીમે વિકસિત થાય છે અને તેમાં એક કાનમાં સાંભળવાની ક્ષમતા ઓછી થવી, ટિનિટસ, ચક્કર આવવા, સંતુલન ગુમાવવું અને ગંભીર કિસ્સાઓમાં ચહેરા પર સુન્નપણું અથવા નબળાઈનો સમાવેશ થઈ શકે છે.
• નિદાન: નિદાન સામાન્ય રીતે શ્રવણ પરીક્ષણો અને મેગ્નેટિક રેઝોનન્સ ઇમેજિંગ (MRI) સ્કેન દ્વારા કરવામાં આવે છે.
• સારવાર: સારવારના વિકલ્પોમાં ગાંઠનું કદ અને દર્દીના લક્ષણો પર આધાર રાખીને દેખરેખ રાખવી, રેડિયોસર્જરી અથવા સર્જિકલ દૂર કરવાનો સમાવેશ થાય છે.

જો તમને જડબામાં દુખાવા સાથે આમાંથી કોઈ પણ લક્ષણ હોય, તો તાત્કાલિક તબીબી સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે જેથી યોગ્ય નિદાન અને સારવાર થઈ શકે. જો કે, એ નોંધવું અગત્યનું છે કે જડબાનો દુખાવો વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનું સામાન્ય લક્ષણ નથી અને તે અન્ય ઘણી પરિસ્થિતિઓ સાથે વધુ સંકળાયેલું છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા નાં કારણો શું છે?

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા થવાના ચોક્કસ કારણો મોટા ભાગના કિસ્સાઓમાં અજ્ઞાત છે. લગભગ 95% ગાંઠો એકાએક અને એક બાજુ (એકપક્ષીય) પર જ જોવા મળે છે. જો કે, કેટલાક પરિબળો આ ગાંઠ થવાના જોખમને વધારી શકે છે:

1. આનુવંશિક પરિબળો:

• ન્યુરોફાઈબ્રોમેટોસિસ ટાઈપ 2 (NF2): આ એક દુર્લભ આનુવંશિક સ્થિતિ છે જે બંને બાજુના વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા થવાનું મુખ્ય કારણ છે. NF2 ધરાવતા લોકોમાં મગજ અને કરોડરજ્જુમાં અન્ય ગાંઠો પણ વિકસી શકે છે. આ સ્થિતિમાં NF2 જનીનમાં પરિવર્તન જોવા મળે છે, જે ગાંઠના વિકાસને નિયંત્રિત કરતા પ્રોટીન (મર્લિન અથવા શ્વાન્નોમિન) ના કાર્યને અસર કરે છે. લગભગ 50% NF2 ના કિસ્સાઓ વારસામાં મળે છે, જ્યારે બાકીના 50% કિસ્સાઓમાં નવા જનીન પરિવર્તન જોવા મળે છે.
• સ્વાન્નોમેટોસિસ: આ એક અન્ય દુર્લભ આનુવંશિક સ્થિતિ છે જે શરીરના વિવિધ ભાગોમાં બહુવિધ શ્વાનોમાનું કારણ બની શકે છે, જેમાં વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનો પણ સમાવેશ થાય છે.
• અન્ય જનીનો: સંશોધનો સૂચવે છે કે CDC27, CDKN2A, LZTR1, MDM2, PRKAR1A, SMARCB1, TSC1 અને TSC2 જેવા અન્ય જનીનોમાં પરિવર્તન પણ વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાના વિકાસમાં ભૂમિકા ભજવી શકે છે, જોકે NF2 જેટલી સામાન્ય રીતે નહીં.

2. પર્યાવરણીય પરિબળો:

• ઉચ્ચ ડોઝ રેડિયેશન: માથાના ભાગમાં અગાઉ આપવામાં આવેલ ઉચ્ચ ડોઝનું રેડિયોથેરાપી વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનું જોખમ વધારી શકે છે.
• અન્ય પરિબળો: સેલ ફોનનો ઉપયોગ અથવા અન્ય પર્યાવરણીય પરિબળો અને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા વચ્ચે કોઈ સ્પષ્ટ સંબંધ જોવા મળ્યો નથી, જોકે આ અંગે સંશોધન ચાલુ છે. કેટલાક અભ્યાસોમાં ભૂતકાળમાં હાઈ તાવ અને વ્યવસાયિક જોખમો જેવા પરિબળો સાથે સંભવિત જોડાણ સૂચવવામાં આવ્યું છે, પરંતુ આ તારણોને વધુ સંશોધન દ્વારા સમર્થન આપવાની જરૂર છે.

મોટા ભાગના એકપક્ષીય વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા કોઈ જાણીતા કારણ વગર એકાએક થાય છે. જો તમને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા અથવા તેના લક્ષણો વિશે કોઈ ચિંતા હોય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા ચિહ્નો અને લક્ષણો શું છે?

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા (Vestibular Schwannoma) એક બિન-કેન્સરગ્રસ્ત ગાંઠ છે જે આંતરિક કાનથી મગજ સુધી જતા સંતુલન અને શ્રવણ માટે જવાબદાર ચેતા પર વિકસે છે. આ ગાંઠ શ્વાન કોષોમાંથી ઉદ્ભવે છે. જેમ જેમ ગાંઠ વધે છે, તેમ તેમ તે ચેતા પર દબાણ લાવે છે અને વિવિધ લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનાં મુખ્ય લક્ષણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• શ્રવણશક્તિ ગુમાવવી: આ સામાન્ય રીતે ધીમે ધીમે થાય છે અને મોટા ભાગે એક જ કાનને અસર કરે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, સાંભળવાની ક્ષમતા અચાનક પણ ઘટી શકે છે. અવાજ ક્યાંથી આવે છે તે નક્કી કરવામાં અને ઘોંઘાટીયા વાતાવરણમાં સાંભળવામાં મુશ્કેલી પડી શકે છે.
• કાનમાં રણકાર (Tinnitus): અસરગ્રસ્ત કાનમાં રિંગિંગ, ગણગણાટ, સીટી જેવો અથવા અન્ય અવાજ સંભળાઈ શકે છે. આ અવાજ સતત અથવા વખતોવખત આવી શકે છે.
• ચક્કર અને સંતુલન ગુમાવવું: ગાંઠ સંતુલન જાળવવામાં મદદ કરતી ચેતા પર દબાણ લાવે છે, જેના કારણે અસ્થિરતા અથવા ચક્કર આવી શકે છે. દર્દી એક તરફ પડી જવાનો અનુભવ કરી શકે છે.
• કાનમાં ભરાઈ જવાની લાગણી: અસરગ્રસ્ત કાનમાં દબાણ અથવા ભરાઈ ગયેલું લાગી શકે છે, જાણે કાનમાં પાણી ભરાયું હોય.
• માથાનો દુખાવો: મોટી ગાંઠો સતત માથાનો દુખાવોનું કારણ બની શકે છે.
• ચહેરા પર સુન્નપણું અથવા નબળાઈ: મોટી ગાંઠો ચહેરાની સંવેદના અને હલનચલન માટે જવાબદાર ચેતા (ત્રિજ્ઞાનતંતુ અને ફેસિયલ નર્વ) પર દબાણ લાવી શકે છે, જેનાથી ચહેરા પર સુન્નપણું, ઝણઝણાટ અથવા નબળાઈ આવી શકે છે. ક્યારેક સ્વાદમાં ફેરફાર પણ થઈ શકે છે.
• ગળવામાં મુશ્કેલી (Dysphagia) અને અવાજમાં ફેરફાર: ખૂબ મોટી ગાંઠો મગજના સ્ટેમ પર દબાણ લાવી શકે છે, જેનાથી ગળવામાં મુશ્કેલી અથવા અવાજમાં ફેરફાર થઈ શકે છે.
• ધૂંધળી અથવા બેવડી દ્રષ્ટિ: દુર્લભ કિસ્સાઓમાં, મોટી ગાંઠો દ્રષ્ટિને અસર કરતી ચેતા પર દબાણ લાવી શકે છે.
• અટાક્સિયા (Ataxia): શરીરના એક ભાગમાં હલનચલનની અસમતુલા અથવા સંકલનનો અભાવ મોટી ગાંઠોને કારણે થઈ શકે છે જે સેરેબેલમ પર દબાણ લાવે છે.

લક્ષણો ધીમે ધીમે વિકસિત થઈ શકે છે અને શરૂઆતમાં હળવા હોઈ શકે છે, જેના કારણે નિદાનમાં વિલંબ થઈ શકે છે. જો તમને આમાંથી કોઈ પણ લક્ષણનો અનુભવ થાય, ખાસ કરીને એક કાનમાં સાંભળવાની ક્ષમતા ઓછી થવી, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા નું જોખમ કોને વધારે છે?

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા થવાનું જોખમ નીચેના પરિબળો ધરાવતા વ્યક્તિઓમાં વધારે હોય છે:

• ન્યુરોફાઈબ્રોમેટોસિસ ટાઈપ 2 (NF2) ધરાવતા લોકો: આ એક દુર્લભ આનુવંશિક સ્થિતિ છે જે બંને બાજુના વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા થવાનું મુખ્ય કારણ છે. NF2 ધરાવતા લોકોમાં મગજ અને કરોડરજ્જુમાં અન્ય ગાંઠો પણ વિકસી શકે છે.
• NF2 નો કૌટુંબિક ઇતિહાસ ધરાવતા લોકો: જો તમારા નજીકના પરિવારના સભ્યને NF2 હોય, તો તમને પણ આ સ્થિતિ વારસામાં મળવાનું જોખમ વધારે છે, અને તેના કારણે વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા થવાની શક્યતા વધી જાય છે. ખાસ કરીને જો નાની ઉંમરે (30 વર્ષથી પહેલાં) ગાંઠ જોવા મળે તો NF2 ની સંભાવના વધુ હોય છે.
• માથાના ભાગમાં રેડિયેશનનો સંપર્ક: જે લોકોએ અગાઉ માથાના ભાગમાં ઉચ્ચ ડોઝનું રેડિયોથેરાપી લીધું હોય તેઓમાં વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા થવાનું જોખમ થોડું વધી શકે છે.
• વૃદ્ધાવસ્થા: વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા મોટાભાગે 40 થી 60 વર્ષની વયના લોકોમાં જોવા મળે છે. જો કે, તે કોઈપણ ઉંમરમાં થઈ શકે છે.
• કેટલાક અભ્યાસોમાં જોવા મળેલા સંભવિત પરિબળો: કેટલાક સંશોધનોમાં બાળપણમાં ચિકનપોક્સનો ઇતિહાસ અને વારંવાર ક્રેનિયલ એક્સ-રે પ્રક્રિયાઓ સાથે વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનું થોડું વધારે જોખમ જોવા મળ્યું છે, પરંતુ આ તારણોને વધુ સંશોધન દ્વારા સમર્થન આપવાની જરૂર છે.

એ નોંધવું અગત્યનું છે કે મોટા ભાગના વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા (લગભગ 95%) કોઈ જાણીતા કારણ વગર એકાએક થાય છે અને એક જ બાજુ (એકપક્ષીય) પર જોવા મળે છે. આવા કિસ્સાઓમાં, વ્યક્તિમાં આ ગાંઠ થવાનું કોઈ સ્પષ્ટ જોખમ પરિબળ હોતું નથી.

જો તમને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા અથવા તેના લક્ષણો વિશે કોઈ ચિંતા હોય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા સાથે કયા રોગો સંકળાયેલા છે?

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા મુખ્યત્વે નીચેના રોગો અથવા પરિસ્થિતિઓ સાથે સંકળાયેલ છે:

1. ન્યુરોફાઈબ્રોમેટોસિસ ટાઈપ 2 (NF2): આ એક દુર્લભ આનુવંશિક સ્થિતિ છે જે વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનું સૌથી જાણીતું કારણ છે. NF2 ધરાવતા મોટાભાગના લોકો બંને કાનમાં વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા વિકસાવે છે (દ્વિપક્ષીય વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા). NF2 મગજ, કરોડરજ્જુ અને અન્ય ચેતા પર અન્ય પ્રકારની બિન-કેન્સરગ્રસ્ત ગાંઠોનું કારણ પણ બની શકે છે, જેમ કે મેનિન્જીયોમા અને એપિન્ડિમોમા.
2. સ્વાન્નોમેટોસિસ: આ એક અન્ય દુર્લભ આનુવંશિક સ્થિતિ છે જેમાં શરીરના વિવિધ ભાગોમાં બહુવિધ શ્વાનોમા વિકસે છે. જ્યારે મોટાભાગના શ્વાન્નોમેટોસિસના કિસ્સાઓમાં વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા જોવા મળતા નથી (અથવા ફક્ત એક જ કાનમાં જોવા મળે છે), NF2 સંબંધિત સ્વાન્નોમેટોસિસ (પહેલાં જેને ન્યુરોફાઈબ્રોમેટોસિસ ટાઈપ 2 કહેવાતું હતું) માં વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા સામાન્ય છે. સ્વાન્નોમેટોસિસના અન્ય પ્રકારો SMARCB1-સંબંધિત અને LZTR1-સંબંધિત છે.

એ નોંધવું મહત્વપૂર્ણ છે કે મોટાભાગના વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા એકાએક થાય છે અને કોઈ સ્પષ્ટ સંકળાયેલ રોગ અથવા આનુવંશિક સ્થિતિ વિના એક જ બાજુ (એકપક્ષીય) પર જોવા મળે છે. ફક્ત એક નાનો ભાગ (લગભગ 5%) NF2 સાથે સંકળાયેલ છે.

જો તમને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા અથવા તેના લક્ષણો વિશે કોઈ ચિંતા હોય, તો યોગ્ય નિદાન અને સારવાર માટે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે. આનુવંશિક પરિસ્થિતિઓની શક્યતાને ધ્યાનમાં લેવા માટે તમારા તબીબી ઇતિહાસ અને કૌટુંબિક ઇતિહાસની ચર્ચા કરવી પણ મહત્વપૂર્ણ છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા નું નિદાન

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનું નિદાન સામાન્ય રીતે શારીરિક તપાસ, શ્રવણ પરીક્ષણો અને ઇમેજિંગ તકનીકોના સંયોજન દ્વારા કરવામાં આવે છે. નિદાન પ્રક્રિયામાં નીચેના પગલાં શામેલ હોઈ શકે છે:

1. તબીબી ઇતિહાસ અને શારીરિક તપાસ: ડૉક્ટર તમારા લક્ષણો વિશે પૂછશે, જેમાં સાંભળવાની ક્ષમતામાં ફેરફાર, કાનમાં રણકાર, ચક્કર આવવા, સંતુલન સમસ્યાઓ અને ચહેરા પરની કોઈ પણ સંવેદના અથવા નબળાઈનો સમાવેશ થાય છે. તેઓ તમારા તબીબી ઇતિહાસ અને કૌટુંબિક ઇતિહાસ વિશે પણ પૂછશે, ખાસ કરીને ન્યુરોફાઈબ્રોમેટોસિસ ટાઈપ 2 (NF2) જેવી આનુવંશિક પરિસ્થિતિઓ વિશે. શારીરિક તપાસમાં સામાન્ય રીતે ન્યુરોલોજીકલ પરીક્ષાનો સમાવેશ થાય છે જેથી ચેતા કાર્યનું મૂલ્યાંકન કરી શકાય.
2. શ્રવણ પરીક્ષણો (ઓડિયોલોજીકલ ટેસ્ટ): આ પરીક્ષણો તમારી સાંભળવાની ક્ષમતાનું મૂલ્યાંકન કરે છે અને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાને કારણે થતી લાક્ષણિક પેટર્નને ઓળખવામાં મદદ કરે છે, જેમ કે એક કાનમાં સાંભળવાની ક્ષમતા ઓછી થવી અને શબ્દોને સમજવામાં મુશ્કેલી પડવી. કેટલાક સામાન્ય શ્રવણ પરીક્ષણોમાં શામેલ છે:
   • પ્યોર-ટોન ઓડિયોમેટ્રી (Pure-tone audiometry): આ પરીક્ષણ વિવિધ આવર્તનો અને તીવ્રતાના અવાજો સાંભળવાની તમારી ક્ષમતાને માપે છે.
   • સ્પીચ ઓડિયોમેટ્રી (Speech audiometry): આ પરીક્ષણ તમે વિવિધ સ્તરે બોલાતા શબ્દોને કેટલી સારી રીતે સમજી શકો છો તેનું મૂલ્યાંકન કરે છે.
   • ટિમ્પેનોમેટ્રી (Tympanometry) અને એકોસ્ટિક રિફ્લેક્સ ટેસ્ટ (Acoustic reflex testing): આ મધ્ય કાનની કામગીરી અને ધ્વનિ પ્રત્યે કાનના સ્નાયુઓની પ્રતિક્રિયાનું મૂલ્યાંકન કરે છે.
   • ઓટોએકોસ્ટિક એમિશન (Otoacoustic emissions – OAEs): આ પરીક્ષણ આંતરિક કાનના બાહ્ય વાળ કોષો દ્વારા ઉત્પાદિત અવાજોને માપે છે.
   • ઓડિટરી બ્રેઇનસ્ટેમ રિસ્પોન્સ (Auditory brainstem response – ABR): આ પરીક્ષણ શ્રવણ ચેતા અને મગજના સ્ટેમમાં ઇલેક્ટ્રિકલ પ્રવૃત્તિને માપે છે અને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા દ્વારા થતા દબાણને શોધી શકે છે.
3. વેસ્ટિબ્યુલર પરીક્ષણો (સંતુલન પરીક્ષણો): આ પરીક્ષણો તમારી સંતુલન પ્રણાલીનું મૂલ્યાંકન કરે છે અને ચક્કર આવવાના કારણને ઓળખવામાં મદદ કરે છે. તેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થઈ શકે છે:
   • ઇલેક્ટ્રોનિસ્ટાગ્મોગ્રાફી (Electronystagmography – ENG) અને વિડિયોનિસ્ટાગ્મોગ્રાફી (Videonystagmography – VNG): આ પરીક્ષણો આંખની હલનચલનને રેકોર્ડ કરે છે કારણ કે તમે વિવિધ ઉત્તેજનાઓનો પ્રતિસાદ આપો છો, જેમ કે ગરમ અને ઠંડુ પાણી કાનમાં નાખવું.
   • વેક્ટર ઇલેક્ટ્રોગ્રામ (Vestibular Evoked Myogenic Potentials – VEMPs): આ પરીક્ષણ સંતુલન અંગો અને ગરદનના સ્નાયુઓની પ્રતિક્રિયાને માપે છે.
   • પોસ્ટરોગ્રાફી (Posturography): આ પરીક્ષણ વિવિધ પરિસ્થિતિઓમાં તમારી સંતુલન જાળવવાની ક્ષમતાનું મૂલ્યાંકન કરે છે.
4. ઇમેજિંગ સ્ટડીઝ: વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનું નિદાન કરવા માટે ઇમેજિંગ સ્ટડીઝ નિર્ણાયક છે:
   • મેગ્નેટિક રેઝોનન્સ ઇમેજિંગ (MRI) સ્કેન: આ વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા માટે પસંદગીની ઇમેજિંગ તકનીક છે. MRI ખૂબ જ વિગતવાર છબીઓ પ્રદાન કરે છે અને નાની ગાંઠોને પણ શોધી શકે છે. ગાંઠને વધુ સ્પષ્ટ રીતે જોવા માટે ગેડોલિનિયમ નામની કોન્ટ્રાસ્ટ સામગ્રીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
   • કમ્પ્યુટેડ ટોમોગ્રાફી (CT) સ્કેન: જો MRI ઉપલબ્ધ ન હોય અથવા અમુક પરિસ્થિતિઓમાં, CT સ્કેનનો ઉપયોગ કરી શકાય છે, પરંતુ તે MRI જેટલો સંવેદનશીલ નથી, ખાસ કરીને નાની ગાંઠો માટે.

જો પરીક્ષણો વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા સૂચવે છે, તો ડૉક્ટર ગાંઠના કદ અને વૃદ્ધિની દેખરેખ રાખવા માટે સમયાંતરે ફોલો-અપ પરીક્ષણો અને ઇમેજિંગ સ્કેન ભલામણ કરી શકે છે. ન્યુરોફાઈબ્રોમેટોસિસ ટાઈપ 2 ની શંકા હોય તો આનુવંશિક પરીક્ષણની પણ ભલામણ કરવામાં આવી શકે છે.

યાદ રાખો કે જો તમને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાના લક્ષણોનો અનુભવ થાય તો વહેલું નિદાન અને યોગ્ય સારવાર મહત્વપૂર્ણ છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા ની સારવાર

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાની સારવાર ગાંઠનું કદ, વૃદ્ધિનો દર, દર્દીના લક્ષણો, ઉંમર અને એકંદર આરોગ્ય જેવા ઘણા પરિબળો પર આધાર રાખે છે. સારવારના મુખ્ય વિકલ્પોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

1. દેખરેખ (ઓબ્ઝર્વેશન):

• નાની, ધીમે ધીમે વધતી ગાંઠો કે જે ઓછા અથવા કોઈ લક્ષણોનું કારણ નથી બની રહી હોય તેવા કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર સક્રિય સારવારને બદલે નિયમિત MRI સ્કેન અને શ્રવણ પરીક્ષણો દ્વારા ગાંઠની વૃદ્ધિ અને લક્ષણોમાં ફેરફાર પર નજર રાખવાની ભલામણ કરી શકે છે.
• વૃદ્ધ દર્દીઓ અથવા અન્ય ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ ધરાવતા દર્દીઓ માટે પણ દેખરેખ એક સારો વિકલ્પ હોઈ શકે છે, જેમાં સર્જરી અથવા રેડિયેશનના જોખમો વધારે હોય.
• જો ગાંઠ વધે છે અથવા લક્ષણો વધુ ખરાબ થાય છે, તો પછી સક્રિય સારવારની જરૂર પડી શકે છે.

2. સર્જરી (શસ્ત્રક્રિયા):

• વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાને દૂર કરવા માટે સર્જરી એક વિકલ્પ છે, ખાસ કરીને મોટી ગાંઠો માટે જે નોંધપાત્ર લક્ષણોનું કારણ બની રહી હોય અથવા મગજના સ્ટેમ પર દબાણ લાવી રહી હોય.
• સર્જરીનો હેતુ ગાંઠને સંપૂર્ણપણે દૂર કરવાનો છે જ્યારે શક્ય હોય ત્યાં સુધી શ્રવણ અને ચહેરાની ચેતાને સાચવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે છે.
• સર્જરી વિવિધ શૈલીઓ દ્વારા કરવામાં આવી શકે છે, જે ગાંઠના કદ અને સ્થાન પર આધાર રાખે છે:
  • રેટ્રોસિગ્મોઇડ એપ્રોચ (Retrosigmoid approach): આ સૌથી સામાન્ય રીતે ઉપયોગમાં લેવાતો અભિગમ છે, જે મગજના પાછળના ભાગમાં ખોપરીમાં એક નાનો ચીરો મૂકીને કરવામાં આવે છે.
  • ટ્રાન્સલેબાયરિન્થાઇન એપ્રોચ (Translabyrinthine approach): આ અભિગમ આંતરિક કાન દ્વારા ગાંઠ સુધી પહોંચે છે. તે શ્રવણ જાળવવાની શક્યતાને બલિદાન આપે છે, તેથી તેનો ઉપયોગ ત્યારે થાય છે જ્યારે શ્રવણ પહેલેથી જ નોંધપાત્ર રીતે ઓછું થઈ ગયું હોય અથવા ગાંઠ આંતરિક કાન સુધી વિસ્તરેલી હોય.
  • મિડલ ક્રેનિયલ ફોસા એપ્રોચ (Middle cranial fossa approach): આ અભિગમ નાની ગાંઠો માટે ઉપયોગી છે જે આંતરિક શ્રાવ્ય કેનાલ સુધી મર્યાદિત હોય છે અને શ્રવણ જાળવવાની શક્યતા વધારે હોય છે.
• સર્જરીમાં ચેતાને નુકસાન થવાનું જોખમ રહેલું છે, જેના કારણે સાંભળવાની ખોટ, ચહેરાની નબળાઈ, સંતુલન સમસ્યાઓ અને અન્ય ગૂંચવણો થઈ શકે છે. અનુભવી ન્યુરોસર્જન દ્વારા સર્જરી કરાવવી મહત્વપૂર્ણ છે.

3. રેડિયોસર્જરી:

• રેડિયોસર્જરી એ એક બિન-આક્રમક સારવાર છે જે ગાંઠ પર ઉચ્ચ ડોઝનું લક્ષિત રેડિયેશન પહોંચાડવા માટે ઘણા નાના રેડિયેશન બીમનો ઉપયોગ કરે છે. તે વાસ્તવિક સર્જરી નથી કારણ કે તેમાં કોઈ ચીરો મૂકવામાં આવતો નથી.
• રેડિયોસર્જરીનો હેતુ ગાંઠની વૃદ્ધિને અટકાવવાનો અથવા ધીમો કરવાનો છે. તે ખાસ કરીને નાનીથી મધ્યમ કદની ગાંઠો માટે અથવા વૃદ્ધ દર્દીઓ અથવા અન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ ધરાવતા દર્દીઓ માટે સારો વિકલ્પ હોઈ શકે છે જે સર્જરી માટે સારા ઉમેદવાર નથી.
• રેડિયોસર્જરીના પ્રકારોમાં ગામા નાઈફ રેડિયોસર્જરી (Gamma Knife radiosurgery) અને સાયબરનાઈફ રેડિયોસર્જરી (CyberKnife radiosurgery) નો સમાવેશ થાય છે.
• રેડિયોસર્જરીની સંભવિત આડઅસરોમાં સાંભળવાની ખોટ, ચહેરાની નબળાઈ અને સંતુલન સમસ્યાઓનો સમાવેશ થાય છે, જોકે સર્જરીની તુલનામાં આ જોખમો સામાન્ય રીતે ઓછા હોય છે. ગાંઠને નિયંત્રિત કરવામાં સમય લાગી શકે છે, તેથી નિયમિત ફોલો-અપ ઇમેજિંગ જરૂરી છે.

સારવારની પસંદગી:

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા માટે શ્રેષ્ઠ સારવાર વિકલ્પ વ્યક્તિગત પરિસ્થિતિ પર આધાર રાખે છે અને ડૉક્ટરની ટીમ દ્વારા દર્દી સાથે મળીને નક્કી કરવામાં આવે છે, જેમાં ન્યુરોસર્જન, ઓટોલેરીંગોલોજિસ્ટ (ENT સર્જન) અને રેડિયેશન ઓન્કોલોજિસ્ટનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

સારવાર પછી, નિયમિત ફોલો-અપ પરીક્ષણો અને MRI સ્કેન ગાંઠની સ્થિતિ અને સારવારની અસરકારકતાનું નિરીક્ષણ કરવા માટે જરૂરી છે. જો સારવારને કારણે સાંભળવાની ખોટ અથવા સંતુલન સમસ્યાઓ થાય છે, તો પુનર્વસન ઉપચાર (જેમ કે શ્રવણ સહાયક ઉપકરણો, વેસ્ટિબ્યુલર રિહેબિલિટેશન થેરાપી) મદદરૂપ થઈ શકે છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા શું ખાવું અને શું ન ખાવું?

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા માટે કોઈ ચોક્કસ આહાર નથી કે જે ગાંઠના વિકાસને સીધી રીતે અસર કરે. જો કે, જો તમને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા સાથે સંકળાયેલ ચક્કર (vertigo) જેવા લક્ષણો હોય, તો કેટલાક આહાર ફેરફારો લક્ષણોને સંચાલિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે. અહીં શું ખાવું અને શું ટાળવું તેની કેટલીક સામાન્ય ભલામણો છે, જે વેસ્ટિબ્યુલર ડિસઓર્ડર અને ચક્કરને ધ્યાનમાં રાખીને છે:

શું ખાવું:

• પુષ્કળ પાણી પીવો: ડિહાઇડ્રેશન ચક્કરના લક્ષણોને વધારી શકે છે, તેથી હાઇડ્રેટેડ રહેવું મહત્વપૂર્ણ છે.
• વિટામિન સી યુક્ત ખોરાક: નારંગી, ટેન્જેરિન, લીંબુ, ગ્રેપફ્રૂટ, ટામેટાં, પાઈનેપલ, સ્ટ્રોબેરી અને બ્રોકોલી અને કાલે જેવા લીલા શાકભાજી વિટામિન્સ અને ખનિજોથી ભરપૂર હોય છે અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત કરવામાં મદદ કરે છે.
• વિટામિન બી6 યુક્ત ખોરાક: આખા અનાજ, કઠોળ, કોળું, શક્કરિયા, બટાકા, ચિકન, માછલી, નારંગી, સફરજન, એવોકાડો, કેળા અને બદામ વેસ્ટિબ્યુલર સિસ્ટમને યોગ્ય રીતે કાર્ય કરવામાં મદદ કરી શકે છે અને ઉબકા અને ચક્કરના લક્ષણોને ઘટાડી શકે છે.
• વિટામિન ડી યુક્ત ખોરાક: માછલી, ઇંડા, દૂધ, આખા અનાજ, મશરૂમ્સ, નારંગીનો રસ અને સોયા ઉત્પાદનો કાનના સ્ક્લેરોસિસને સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે, જે વેસ્ટિબ્યુલર ડિસઓર્ડર ધરાવતા ઘણા લોકો અનુભવે છે.
• ફોલેટ યુક્ત ખોરાક: કઠોળ (જેમ કે લાલ કઠોળ, કાળા કઠોળ, લીલા કઠોળ) અને સાઇટ્રસ ફળો (ગ્રેપફ્રૂટ) વેસ્ટિબ્યુલર સિસ્ટમના સંતુલનને સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે, ખાસ કરીને વૃદ્ધોમાં. બ્રોકોલી, કોબીજ, ભીંડા, શતાવરી અને મગફળી, સૂર્યમુખી અને બદામ પણ ફોલેટથી ભરપૂર હોય છે.
• ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સ યુક્ત ખોરાક: સૅલ્મોન અને ફ્લેક્સસીડ જેવી ચરબીયુક્ત માછલીઓમાં બળતરા વિરોધી ગુણ હોય છે જે વેસ્ટિબ્યુલર ડિસઓર્ડરના લક્ષણોને ઘટાડી શકે છે.
• મેગ્નેશિયમ યુક્ત ખોરાક: પાંદડાવાળા લીલા શાકભાજી, બદામ અને બીજ મેગ્નેશિયમથી ભરપૂર હોય છે, જે ચેતા કાર્ય અને સ્નાયુઓને આરામ કરવામાં મદદ કરે છે અને ચક્કરના હુમલાની તીવ્રતા અને આવર્તનને ઘટાડી શકે છે.
• બી વિટામિન્સ યુક્ત ખોરાક: દુર્બળ માંસ બી વિટામિન્સનો સારો સ્ત્રોત છે, જે ચેતા કાર્યમાં ભૂમિકા ભજવે છે અને ચક્કર અને અસ્થિરતાને સંચાલિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
• ફાઇબર યુક્ત ખોરાક: આખા અનાજ, ફળો અને શાકભાજી કબજિયાતને રોકવામાં મદદ કરી શકે છે, જે કેટલીકવાર ચક્કરના લક્ષણોને વધારી શકે છે.

શું ન ખાવું:

• ઉચ્ચ સોડિયમ યુક્ત ખોરાક: વધુ પડતું મીઠું શરીરમાં પ્રવાહી જાળવી રાખવાનું કારણ બની શકે છે, જે આંતરિક કાનના પ્રવાહીના સંતુલનને અસર કરી શકે છે અને ચક્કરના લક્ષણોને વધારી શકે છે. પ્રોસેસ્ડ ખોરાક, તૈયાર સૂપ, અથાણાં અને સોયા સોસ જેવા ખોરાક ટાળો.
• ખાંડ અને પ્રોસેસ્ડ ખોરાક: આ ખોરાક બળતરાને ઉત્તેજિત કરી શકે છે અને એકંદર સ્વાસ્થ્ય પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે.
• કેફીન: કોફી, ચા, ચોકલેટ અને એનર્જી ડ્રિંક્સ જેવા કેફીનયુક્ત પીણાં કેટલાક લોકોમાં ચક્કર અને ટિનિટસને વધારી શકે છે.
• આલ્કોહોલ: આલ્કોહોલ ડિહાઇડ્રેશનનું કારણ બની શકે છે અને આંતરિક કાનના કાર્યને અસર કરી શકે છે, જેનાથી ચક્કરના લક્ષણો વધી શકે છે.
• ચરબીયુક્ત ખોરાક: ચરબીયુક્ત ખોરાક લોહીમાં કોલેસ્ટ્રોલનું સ્તર વધારી શકે છે, જે વેસ્ટિબ્યુલર ડિસઓર્ડરની સારવારને અસર કરી શકે છે. તળેલા ખોરાક અને વધુ પડતું રેડ મીટ ટાળો.
• MSG (મોનોસોડિયમ ગ્લુટામેટ): કેટલાક લોકો MSG પ્રત્યે સંવેદનશીલ હોઈ શકે છે, જે ચક્કરના લક્ષણોને વધારી શકે છે.
• ટાયરામાઇન યુક્ત ખોરાક: ચોકલેટ, રેડ વાઇન, જૂની ચીઝ, અને આથો અથવા અથાણું કરેલો ખોરાક જેવા ટાયરામાઇન ધરાવતા ખોરાક કેટલાક લોકોમાં વેસ્ટિબ્યુલર માઇગ્રેનને ઉત્તેજિત કરી શકે છે.

યાદ રાખો કે દરેક વ્યક્તિ અલગ હોય છે, અને અમુક ખોરાક અન્ય કરતા કેટલાક લોકોમાં લક્ષણોને વધુ અસર કરી શકે છે. તમારા લક્ષણો પર ખોરાકની અસરને સમજવા માટે ફૂડ ડાયરી રાખવી અને ડૉક્ટર અથવા ડાયેટિશિયનની સલાહ લેવી ઉપયોગી થઈ શકે છે. તેઓ તમારી ચોક્કસ જરૂરિયાતો અનુસાર વ્યક્તિગત આહાર યોજના બનાવવામાં મદદ કરી શકે છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા માટે ઘરેલું ઉપચાર

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા એક શારીરિક સ્થિતિ છે જે આંતરિક કાનની ચેતા પર ગાંઠની વૃદ્ધિને કારણે થાય છે. તેના માટે કોઈ સાબિત થયેલા ઘરેલું ઉપચાર નથી જે ગાંઠને મટાડી શકે અથવા તેની વૃદ્ધિને અટકાવી શકે. વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાની સારવાર માટે સામાન્ય રીતે તબીબી હસ્તક્ષેપની જરૂર પડે છે, જેમાં દેખરેખ, સર્જરી અથવા રેડિયોસર્જરીનો સમાવેશ થાય છે.

જો કે, વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા સાથે સંકળાયેલા કેટલાક લક્ષણોને ઘરે મેનેજ કરવા માટે તમે કેટલીક પદ્ધતિઓ અજમાવી શકો છો:

ચક્કર અને સંતુલન માટે:

• ધીમે ધીમે હલનચલન કરો: અચાનક હલનચલન ચક્કરને વધારી શકે છે. તેથી, ધીમે ધીમે બેસો, ઊભા થાઓ અને ફરો.
• પૂરતી ઊંઘ લો: થાક ચક્કરના લક્ષણોને વધુ ખરાબ કરી શકે છે. દરરોજ પૂરતી ઊંઘ લેવાનો પ્રયાસ કરો.
• તણાવ ઓછો કરો: તણાવ ચક્કર અને અન્ય લક્ષણોને વધારી શકે છે. યોગા, ધ્યાન, ઊંડા શ્વાસ લેવાની કસરતો અથવા તમારી રુચિની અન્ય પ્રવૃત્તિઓ દ્વારા તણાવનું સંચાલન કરો.
• હાઇડ્રેટેડ રહો: ડિહાઇડ્રેશન ચક્કરના લક્ષણોને વધુ ખરાબ કરી શકે છે. દિવસભર પુષ્કળ પાણી પીવો.
• આલ્કોહોલ અને કેફીન ટાળો: આ પદાર્થો ચક્કર અને ટિનિટસને વધારી શકે છે.
• મીઠાનું સેવન ઓછું કરો: વધુ પડતું મીઠું શરીરમાં પ્રવાહી જાળવી રાખવાનું કારણ બની શકે છે, જે આંતરિક કાનના દબાણને અસર કરી શકે છે અને ચક્કરને વધારી શકે છે.
• ચોક્કસ ખોરાક ટાળો: કેટલાક લોકો ચોકલેટ, જૂની ચીઝ અથવા પ્રોસેસ્ડ ખોરાક જેવા ચોક્કસ ખોરાક ખાધા પછી ચક્કરનો અનુભવ કરી શકે છે. જો તમને કોઈ ચોક્કસ ખોરાક લક્ષણોને વધારતો જણાય તો તેને ટાળો.
• વેસ્ટિબ્યુલર રિહેબિલિટેશન કસરતો: ડૉક્ટર અથવા ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમને ચોક્કસ કસરતો શીખવી શકે છે જે તમારા સંતુલનને સુધારવામાં અને ચક્કરના લક્ષણોને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. આ કસરતો મગજને આંતરિક કાનની સમસ્યા માટે વળતર આપવાનું શીખવવામાં મદદ કરે છે.

કાનમાં રણકાર (ટિનિટસ) માટે:

• શાંત અવાજોનો ઉપયોગ કરો: સફેદ અવાજ (white noise), પ્રકૃતિના અવાજો અથવા નરમ સંગીત ટિનિટસને ઢાંકવામાં અને તેને ઓછું ધ્યાનપાત્ર બનાવવામાં મદદ કરી શકે છે.
• તણાવ ઓછો કરો: તણાવ ટિનિટસને વધુ ખરાબ કરી શકે છે.
• પૂરતી ઊંઘ લો: થાક ટિનિટસને વધુ તીવ્ર બનાવી શકે છે.
• કેફીન અને આલ્કોહોલ ટાળો: આ પદાર્થો ટિનિટસને વધારી શકે છે.

મહત્વપૂર્ણ નોંધ:

ઘરેલું ઉપચાર ફક્ત લક્ષણોને સંચાલિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે, પરંતુ તે વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાની સારવાર નથી. જો તમને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનું નિદાન થયું હોય અથવા તેના લક્ષણો અનુભવી રહ્યા હોવ, તો યોગ્ય નિદાન અને સારવાર માટે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તેઓ તમારી સ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરશે અને તમારા માટે શ્રેષ્ઠ સારવાર યોજનાની ભલામણ કરશે. સ્વ-સારવાર કરવાથી અથવા તબીબી સારવારમાં વિલંબ કરવાથી ગૂંચવણો થઈ શકે છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા કેવી રીતે અટકાવવું?

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાને સંપૂર્ણપણે અટકાવવા માટે કોઈ જાણીતી રીતો નથી, કારણ કે મોટાભાગના કિસ્સાઓ (લગભગ 95%) એકાએક થાય છે અને તેનું કોઈ સ્પષ્ટ કારણ હોતું નથી. આ ગાંઠો શ્વાન કોષોની અતિશય વૃદ્ધિને કારણે થાય છે, અને આ પ્રક્રિયાને શું ટ્રિગર કરે છે તે મોટાભાગે અજ્ઞાત રહે છે.

જો કે, વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા થવાના જોખમને વધારતા કેટલાક પરિબળોને ઓળખવામાં આવ્યા છે, અને આ પરિબળોને સમજવાથી અમુક સંજોગોમાં જોખમને ઘટાડવામાં મદદ મળી શકે છે:

• ન્યુરોફાઈબ્રોમેટોસિસ ટાઈપ 2 (NF2) ધરાવતા લોકોમાં જોખમ ઘટાડવું: NF2 એક આનુવંશિક સ્થિતિ છે જે બંને બાજુના વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનું કારણ બને છે. જો તમારા પરિવારમાં NF2 નો ઇતિહાસ હોય, તો આનુવંશિક સલાહકાર સાથે વાત કરવી અને જો જરૂરી હોય તો આનુવંશિક પરીક્ષણ કરાવવું તમારા જોખમને સમજવામાં મદદ કરી શકે છે. જો તમને NF2 હોવાનું નિદાન થાય છે, તો નિયમિત તબીબી દેખરેખ અને વહેલા નિદાનથી ગાંઠો અને તેની ગૂંચવણોનું સંચાલન કરવામાં મદદ મળી શકે છે.
• માથાના ભાગમાં રેડિયેશનના સંપર્કને ટાળવું: સંશોધનો સૂચવે છે કે માથાના ભાગમાં અગાઉ આપવામાં આવેલ ઉચ્ચ ડોઝનું રેડિયોથેરાપી વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાનું જોખમ વધારી શકે છે. તેથી, જો શક્ય હોય તો, તબીબી રીતે જરૂરી ન હોય તેવા રેડિયેશનના સંપર્કને ટાળવો જોઈએ.

એવા કોઈ પુરાવા નથી કે આહાર અથવા જીવનશૈલીમાં ફેરફાર વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા થવાનું જોખમ ઘટાડી શકે છે. સેલ ફોનનો ઉપયોગ અને વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા વચ્ચે કોઈ સાબિત કડી નથી.

સારાંશમાં, મોટાભાગના વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાને અટકાવવું શક્ય નથી. જો તમને આ સ્થિતિ થવાનું જોખમ વધારતા પરિબળો વિશે ચિંતા હોય (જેમ કે NF2 નો કૌટુંબિક ઇતિહાસ), તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી અને આનુવંશિક પરામર્શ મેળવવું ઉપયોગી થઈ શકે છે. વહેલું નિદાન અને યોગ્ય વ્યવસ્થાપન એ વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાની સારવાર અને સંચાલન માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ બાબતો છે.

સારાંશ

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમા એક બિન-કેન્સરગ્રસ્ત ગાંઠ છે જે આંતરિક કાનથી મગજ સુધી જતા સંતુલન અને શ્રવણ માટે જવાબદાર ચેતા પર વિકસે છે. તેના મુખ્ય કારણો મોટાભાગે અજ્ઞાત છે, પરંતુ ન્યુરોફાઈબ્રોમેટોસિસ ટાઈપ 2 (NF2) ધરાવતા લોકોમાં તેનું જોખમ વધારે હોય છે.

મુખ્ય લક્ષણોમાં ધીમે ધીમે સાંભળવાની ક્ષમતા ઓછી થવી (મોટે ભાગે એક કાનમાં), કાનમાં રણકાર (ટિનિટસ), ચક્કર આવવા અને સંતુલન ગુમાવવાનો સમાવેશ થાય છે. મોટી ગાંઠો માથાનો દુખાવો, ચહેરા પર સુન્નપણું અથવા નબળાઈ અને ગળવામાં મુશ્કેલી જેવા લક્ષણો પણ પેદા કરી શકે છે.

નિદાન શારીરિક તપાસ, શ્રવણ અને સંતુલન પરીક્ષણો અને ખાસ કરીને MRI સ્કેન દ્વારા કરવામાં આવે છે.

સારવાર ગાંઠનું કદ, વૃદ્ધિ અને દર્દીના લક્ષણો પર આધાર રાખે છે અને તેમાં દેખરેખ રાખવી, સર્જરી (ગાંઠને દૂર કરવી) અથવા રેડિયોસર્જરી (ગાંઠની વૃદ્ધિને નિયંત્રિત કરવા માટે લક્ષિત રેડિયેશન) નો સમાવેશ થાય છે.

વેસ્ટિબ્યુલર શ્વાનોમાને અટકાવવા માટે કોઈ જાણીતી રીતો નથી, પરંતુ જોખમ ધરાવતા લોકો (જેમ કે NF2 ના કૌટુંબિક ઇતિહાસ ધરાવતા લોકો) માટે વહેલું નિદાન અને યોગ્ય વ્યવસ્થાપન મહત્વપૂર્ણ છે. ઘરેલું ઉપચાર લક્ષણોને સંચાલિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે, પરંતુ તે તબીબી સારવારનો વિકલ્પ નથી.