લો બ્લડ પ્રેશર (Low Blood Pressure)

લો બ્લડ પ્રેશર (Low Blood Pressure) શું છે?

લો બ્લડ પ્રેશર એ એક સ્વાસ્થ્યની સ્થિતિ છે જેમાં શરીરના તમામ ભાગોમાં લોહીનું દબાણ ઓછું હોય છે. સામાન્ય રીતે, બ્લડ પ્રેશર એ દબાણ છે જેની સાથે હૃદય લોહીને ધમનીઓમાં પમ્પ કરે છે. જ્યારે બ્લડ પ્રેશર ઓછું હોય છે, ત્યારે શરીરના અંગોને પૂરતું લોહી અને ઓક્સિજન મળતું નથી.

લો બ્લડ પ્રેશરના કારણો:

• ડિહાઇડ્રેશન: શરીરમાં પાણીની માત્રા ઓછી થવાથી બ્લડ પ્રેશર ઘટી શકે છે.
• દવાઓની આડઅસર: કેટલીક દવાઓ બ્લડ પ્રેશર ઘટાડવાનું કામ કરે છે.
• હૃદયની સમસ્યાઓ: હૃદયની નબળાઈ, હાર્ટ વાલ્વની સમસ્યાઓ વગેરે.
• હોર્મોનની સમસ્યાઓ: થાઇરોઇડની સમસ્યાઓ, એડ્રેનલ ગ્રંથીની સમસ્યાઓ વગેરે.
• પોષણની કમી: આયર્ન, વિટામિન B12 જેવા પોષક તત્વોની કમીથી બ્લડ પ્રેશર ઓછું થઈ શકે છે.
• ગંભીર ઈજા: ગંભીર બીમારી, બર્ન, ઈજા વગેરે.
• ગર્ભાવસ્થા: કેટલીક સ્ત્રીઓને ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન લો બ્લડ પ્રેશરની સમસ્યા થઈ શકે છે.

લો બ્લડ પ્રેશરના લક્ષણો:

• ચક્કર આવવું
• માથું ચક્કર ખાવું
• નબળાઈ અનુભવવી
• ધ્રુજારી
• અસ્પષ્ટ દ્રષ્ટિ
• ઠંડા હાથ અને પગ
• ઉલટી
• બેહોશ થઈ જવું

લો બ્લડ પ્રેશરની સારવાર:

લો બ્લડ પ્રેશરની સારવાર તેના કારણો પર આધારિત હોય છે. કેટલીકવાર, જીવનશૈલીમાં થોડા ફેરફાર કરવાથી પણ લો બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખી શકાય છે.

• પૂરતું પાણી પીવું: ડિહાઇડ્રેશનને રોકવા માટે પૂરતું પાણી પીવું જરૂરી છે.
• સંતુલિત આહાર: આયર્ન, વિટામિન B12 જેવા પોષક તત્વોથી ભરપૂર આહાર લેવો જોઈએ.
• નિયમિત કસરત: હળવી કસરત કરવી ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
• દવાઓ: ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ દવાઓ લેવી.

ક્યારે ડૉક્ટરને મળવું:

જો તમને ઉપર જણાવેલા લક્ષણો દેખાય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળો. ડૉક્ટર તમારા બ્લડ પ્રેશરને ચકાસશે અને જરૂરી પરીક્ષણો કરશે.

બ્લડ પ્રેશર કેટલું હોવું જોઈએ?

સામાન્ય રીતે, બ્લડ પ્રેશર 120/80 mmHg ની આસપાસ હોવું જોઈએ. આનો અર્થ એ છે કે જ્યારે તમારું હૃદય ધબકે છે ત્યારે તમારું બ્લડ પ્રેશર 120 mmHg સુધી પહોંચે છે (આને સિસ્ટોલિક પ્રેશર કહેવાય છે) અને જ્યારે તમારું હૃદય આરામ કરે છે ત્યારે તે 80 mmHg સુધી ઘટે છે (આને ડાયસ્ટોલિક પ્રેશર કહેવાય છે).

બ્લડ પ્રેશરના પ્રકાર:

• સામાન્ય બ્લડ પ્રેશર: 120/80 mmHg ની આસપાસ
• ઉચ્ચ બ્લડ પ્રેશર (હાયપરટેન્શન): 140/90 mmHg અથવા તેથી વધુ
• લો બ્લડ પ્રેશર (હાયપોટેન્શન): 90/60 mmHg કરતાં ઓછું

બ્લડ પ્રેશર શા માટે મહત્વનું છે?

બ્લડ પ્રેશર તમારા હૃદયની સ્વાસ્થ્યનું એક મહત્વનું માપ છે. ઉચ્ચ બ્લડ પ્રેશર ઘણા ગંભીર સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે જેમ કે હાર્ટ એટેક, સ્ટ્રોક અને કિડનીની બીમારી.

બ્લડ પ્રેશર કેવી રીતે માપવામાં આવે છે?

બ્લડ પ્રેશરને સ્ફિગ્મોમેનોમીટર નામના ઉપકરણથી માપવામાં આવે છે. આ ઉપકરણ તમારા બાહુ પર ફુલાવીને તમારા બ્લડ પ્રેશરને માપે છે.

બ્લડ પ્રેશરને કેવી રીતે નિયંત્રિત કરી શકાય?

• સ્વસ્થ આહાર: મીઠું ઓછું લેવું, ફળો અને શાકભાજી ખાવાં.
• નિયમિત કસરત: દરરોજ ઓછામાં ઓછા 30 મિનિટની કસરત કરવી.
• આરામ: પૂરતી ઊંઘ લેવી અને તણાવ ઓછો કરવો.
• ધૂમ્રપાન છોડવું: ધૂમ્રપાન બ્લડ પ્રેશર વધારે છે.
• દવા: ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવવામાં આવેલી દવાઓ લેવી.

જો તમને બ્લડ પ્રેશરની સમસ્યા હોય તો તમારે તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ.

બ્લડ પ્રેશર માપવાનું મશીન

બ્લડ પ્રેશર માપવાનું મશીન એક સાધન છે જેનો ઉપયોગ તમારા હૃદય દ્વારા તમારા શરીરમાં લોહી પંપ કરવા માટે લાગતા દબાણને માપવા માટે થાય છે. આ દબાણ બે નંબરોમાં માપવામાં આવે છે: સિસ્ટોલિક અને ડાયસ્ટોલિક.

• સિસ્ટોલિક પ્રેશર: જ્યારે તમારું હૃદય ધબકે છે ત્યારે લોહીની નળીઓ પરનું દબાણ.
• ડાયસ્ટોલિક પ્રેશર: જ્યારે તમારું હૃદય આરામ કરે છે ત્યારે લોહીની નળીઓ પરનું દબાણ.

બ્લડ પ્રેશર માપવાનું મશીન કેમ મહત્વનું છે?

• હાઈ બ્લડ પ્રેશર શોધવા: આ મશીન વડે તમે જાણી શકો છો કે તમારું બ્લડ પ્રેશર વધારે છે કે નહીં.
• હૃદય રોગનું જોખમ ઓછું કરવું: નિયમિતપણે બ્લડ પ્રેશર માપવાથી તમે હાર્ટ એટેક અને સ્ટ્રોક જેવા ગંભીર રોગોનું જોખમ ઘટાડી શકો છો.
• દવાની અસરકારકતા ચકાસવી: જો તમે બ્લડ પ્રેશરની દવા લઈ રહ્યા હોવ તો આ મશીન વડે તમે દવાની અસરકારકતા ચકાસી શકો છો.

બ્લડ પ્રેશર માપવાના મશીનના પ્રકાર:

• ડિજિટલ બ્લડ પ્રેશર મોનિટર: આ સૌથી સામાન્ય પ્રકારનું મશીન છે. તે તમારા બાહુ પર ફુલાવીને તમારું બ્લડ પ્રેશર માપે છે.

• અનાલોગ બ્લડ પ્રેશર મોનિટર: આ મશીનમાં એક ગેજ હોય છે જે બ્લડ પ્રેશર વાંચન દર્શાવે છે.
• વ્રિસ્ટ બ્લડ પ્રેશર મોનિટર: આ મશીન તમારી કાંડા પર પહેરવામાં આવે છે અને તમારું બ્લડ પ્રેશર માપે છે.

બ્લડ પ્રેશર માપવાની ટિપ્સ:

• શાંત વાતાવરણમાં માપો: તણાવ અથવા કસરત કર્યા પછી બ્લડ પ્રેશર માપશો નહીં.
• એક જ હાથનો ઉપયોગ કરો: દર વખતે એક જ હાથનો ઉપયોગ કરો.
• પગને જમીન પર રાખો: પગને જમીન પર રાખીને બેસો.
• કપડા પર નહીં, ત્વચા પર કફ બાંધો: કફને કપડા પર નહીં, ત્વચા પર બાંધો.
• દિવસમાં એક જ સમયે માપો: દિવસમાં એક જ સમયે બ્લડ પ્રેશર માપો.

બ્લડ પ્રેશર માપવાનું મશીન ક્યાંથી ખરીદી શકાય?

તમે બ્લડ પ્રેશર માપવાનું મશીન કોઈપણ મેડિકલ સ્ટોર અથવા ઓનલાઇન ખરીદી શકો છો.

લો બ્લડ પ્રેશર અને હાઈ બ્લડ પ્રેશર વચ્ચે શું તફાવત છે?

લો બ્લડ પ્રેશર અને હાઈ બ્લડ પ્રેશર બંને જુદી જુદી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ છે, જેમાં દરેકના પોતાના કારણો, લક્ષણો અને સારવાર છે.

લો બ્લડ પ્રેશર (હાયપોટેન્શન):

• શું છે: જ્યારે લોહી તમારા શરીરના અંગોમાં પૂરતા પ્રમાણમાં પહોંચતું નથી ત્યારે લો બ્લડ પ્રેશર થાય છે.
• કારણો: ડિહાઇડ્રેશન, હૃદયની સમસ્યાઓ, કેટલીક દવાઓ, એલર્જી, ગર્ભાવસ્થા વગેરે.
• લક્ષણો: ચક્કર આવવું, ચક્કર આવવું, થાક લાગવો, અસ્વસ્થતા, ધૂંધળું દેખાવું, ઠંડા હાથ અને પગ.
• સારવાર: કારણને આધારે સારવાર થાય છે. સામાન્ય રીતે, પૂરતું પ્રવાહી પીવું, મીઠુંનું સેવન વધારવું અને ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ દવાઓ લેવી.

હાઈ બ્લડ પ્રેશર (હાયપરટેન્શન):

• શું છે: જ્યારે લોહી તમારા શરીરના અંગો પર ખૂબ દબાણ લગાવે છે ત્યારે હાઈ બ્લડ પ્રેશર થાય છે.
• કારણો: આનુવંશિકતા, અસ્વસ્થ જીવનશૈલી, મીઠું વધુ ખાવું, મદ્યપાન, ધૂમ્રપાન વગેરે.
• લક્ષણો: ઘણીવાર કોઈ લક્ષણો દેખાતા નથી, પરંતુ ગંભીર સ્થિતિમાં માથાનો દુખાવો, ચક્કર આવવું, નાકમાંથી લોહી વહેવું વગેરે થઈ શકે છે.
• સારવાર: જીવનશૈલીમાં ફેરફાર, ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ દવાઓ લેવી.

બંને વચ્ચેનો મુખ્ય તફાવત:

લક્ષણો	લો બ્લડ પ્રેશર	હાઈ બ્લડ પ્રેશર
દબાણ	ઓછું	વધુ
કારણો	ડિહાઇડ્રેશન, હૃદયની સમસ્યાઓ વગેરે	આનુવંશિકતા, અસ્વસ્થ જીવનશૈલી વગેરે
લક્ષણો	ચક્કર આવવું, થાક લાગવો	ઘણીવાર કોઈ લક્ષણો નથી
સારવાર	પૂરતું પ્રવાહી પીવું, મીઠુંનું સેવન વધારવું વગેરે	જીવનશૈલીમાં ફેરફાર, દવાઓ

લો બ્લડ પ્રેશરનાં કારણો શું છે?

લો બ્લડ પ્રેશર (હાયપોટેન્શન)નાં અનેક કારણો હોઈ શકે છે. કેટલાક સામાન્ય કારણો નીચે મુજબ છે:

• નિર્જલીકરણ: શરીરમાં પાણીની ઉણપને કારણે લોહીનું પ્રમાણ ઘટી જાય છે, જેનાથી બ્લડ પ્રેશર ઓછું થાય છે.
• દવાઓની આડઅસર: કેટલીક દવાઓ, ખાસ કરીને હાઈ બ્લડ પ્રેશરની દવાઓ, હાર્ટની દવાઓ અને એન્ટીડિપ્રેસન્ટ્સ લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• હૃદયની સમસ્યાઓ: હૃદયની નબળી પંપિંગ ક્ષમતા, હાર્ટ વાલ્વની સમસ્યાઓ, હાર્ટ એટેક વગેરે લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• હોર્મોનલ અસંતુલન: થાઇરોઇડ ગ્રંથિની સમસ્યાઓ, એડ્રેનલ ગ્રંથિની સમસ્યાઓ વગેરે લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• પોષણની ઉણપ: આયર્ન, વિટામિન B12 જેવા પોષક તત્વોની ઉણપ લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• ગંભીર ઈજા: ગંભીર ઈજા, બર્ન, રક્તસ્રાવ વગેરે લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• સંક્રમણ: ગંભીર સંક્રમણ લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• ગર્ભાવસ્થા: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન હોર્મોનલ ફેરફારોને કારણે લો બ્લડ પ્રેશર થઈ શકે છે.
• સ્વયંપ્રતિરક્ષા રોગો: લ્યુપસ, રુમેટોઇડ આર્થરાઇટિસ જેવા સ્વયંપ્રતિરક્ષા રોગો લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.

લો બ્લડ પ્રેશરનાં ચિહ્નો અને લક્ષણો શું છે?

લો બ્લડ પ્રેશર એટલે કે હાયપોટેન્શન એ એક સ્થિતિ છે જ્યારે શરીરમાં લોહીનું દબાણ ઓછું હોય છે. આના કારણે શરીરના વિવિધ અંગોમાં પૂરતું લોહી પહોંચતું નથી, જેના કારણે વિવિધ પ્રકારની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.

લો બ્લડ પ્રેશરનાં ચિહ્નો અને લક્ષણો:

• ચક્કર આવવું: અચાનક ઉભા થવા પર અથવા શારીરિક પ્રવૃત્તિ કર્યા પછી ચક્કર આવી શકે છે.
• માથું ચક્કર ખાવું: માથું હળવું લાગવું અથવા માથામાં ધુમ્મસ જેવું લાગવું.
• થાક લાગવો: શારીરિક અને માનસિક થાક લાગવો.
• નબળાઈ: શરીરમાં કમજોરી અનુભવવી.
• અસ્વસ્થતા: ચિંતા, ધ્રુજારી અથવા બેચેની અનુભવવી.
• ધૂંધળું દેખાવું: આંખો સામે ધૂંધળું દેખાવું અથવા તારાઓ દેખાવા.
• ઠંડા હાથ અને પગ: હાથ અને પગ ઠંડા લાગવા.
• ઉબકા અને ઉલટી: કેટલાક કિસ્સાઓમાં ઉબકા અને ઉલટી થઈ શકે છે.
• બેહોશ થઈ જવું: ગંભીર કિસ્સાઓમાં બેહોશ થઈ જવાની શક્યતા રહે છે.

લો બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ કોને વધારે છે?

લો બ્લડ પ્રેશર અથવા હાયપોટેન્શન એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં શરીરના વિવિધ અંગો સુધી પૂરતું લોહી પહોંચતું નથી. આ સ્થિતિના જોખમને વધારતા ઘણા પરિબળો છે.

લો બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ વધારતા પરિબળો:

• ઉંમર: વૃદ્ધ વયસ્કોમાં લો બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ વધુ હોય છે.
• દવાઓ: કેટલીક દવાઓ જેમ કે હાઈ બ્લડ પ્રેશરની દવાઓ, હાર્ટની દવાઓ અને એન્ટીડિપ્રેસન્ટ્સ લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• હૃદયની સમસ્યાઓ: હૃદયની નબળી પંપિંગ ક્ષમતા, હાર્ટ વાલ્વની સમસ્યાઓ, હાર્ટ એટેક વગેરે લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• હોર્મોનલ અસંતુલન: થાઇરોઇડ ગ્રંથિની સમસ્યાઓ, એડ્રેનલ ગ્રંથિની સમસ્યાઓ વગેરે લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• પોષણની ઉણપ: આયર્ન, વિટામિન B12 જેવા પોષક તત્વોની ઉણપ લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• ગંભીર ઈજા: ગંભીર ઈજા, બર્ન, રક્તસ્રાવ વગેરે લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• સંક્રમણ: ગંભીર સંક્રમણ લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• ગર્ભાવસ્થા: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન હોર્મોનલ ફેરફારોને કારણે લો બ્લડ પ્રેશર થઈ શકે છે.
• સ્વયંપ્રતિરક્ષા રોગો: લ્યુપસ, રુમેટોઇડ આર્થરાઇટિસ જેવા સ્વયંપ્રતિરક્ષા રોગો લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• નિર્જલીકરણ: શરીરમાં પાણીની ઉણપને કારણે લોહીનું પ્રમાણ ઘટી જાય છે, જેનાથી બ્લડ પ્રેશર ઓછું થાય છે.
• લાંબી બીમારી: કેટલીક લાંબી બીમારીઓ જેમ કે કેન્સર, એડ્સ વગેરે લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.

જો તમને ઉપર જણાવેલા કોઈ પણ પરિબળો હોય તો તમારે લો બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ વધુ હોઈ શકે છે. આવા કિસ્સામાં તમારે નિયમિત તપાસ કરાવવી જોઈએ અને ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.

લો બ્લડ પ્રેશરનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?

લો બ્લડ પ્રેશરનું નિદાન કરવા માટે ડૉક્ટર વિવિધ પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરે છે. સામાન્ય રીતે, નિદાનની પ્રક્રિયામાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• બ્લડ પ્રેશર માપન: ડૉક્ટર તમારું બ્લડ પ્રેશર વિવિધ સ્થિતિઓમાં માપશે, જેમ કે તમે બેઠા હોવ, ઉભા હોવ અથવા કસરત કર્યા પછી. આનાથી ડૉક્ટરને લો બ્લડ પ્રેશરની તીવ્રતા અને તે ક્યારે થાય છે તે જાણવામાં મદદ મળશે.
• શારીરિક પરીક્ષણ: ડૉક્ટર તમારા હૃદયના ધબકારા, શ્વાસ, ત્વચાનો રંગ અને અન્ય શારીરિક ચિહ્નો તપાસશે.
• મેડિકલ હિસ્ટ્રી: ડૉક્ટર તમારી તબીબી ઇતિહાસ વિશે પૂછશે, જેમાં તમને થતી કોઈપણ બીમારીઓ, લેવામાં આવતી દવાઓ અને પરિવારના ઇતિહાસનો સમાવેશ થાય છે.
• રક્ત પરીક્ષણો: ડૉક્ટર લોહીના પરીક્ષણો કરાવી શકે છે જેમ કે કિડની ફંક્શન ટેસ્ટ, થાઇરોઇડ ફંક્શન ટેસ્ટ અને રક્તમાં ખાંડનું સ્તર ચકાસવા માટે.
• ઇલેક્ટ્રોકાર્ડિયોગ્રામ (ECG): આ પરીક્ષણમાં હૃદયના વિદ્યુત પ્રવાહને રેકોર્ડ કરવામાં આવે છે.
• ઇકોકાર્ડિયોગ્રામ: આ પરીક્ષણમાં અલ્ટ્રાસાઉન્ડનો ઉપયોગ કરીને હૃદયના કાર્યને તપાસવામાં આવે છે.
• ટિલ્ટ ટેસ્ટ: આ પરીક્ષણમાં તમને ઝડપથી ઉભા કરવામાં આવે છે અને તમારા બ્લડ પ્રેશર અને હૃદયના ધબકારાનું નિરીક્ષણ કરવામાં આવે છે.

લો બ્લડ પ્રેશરનું નિદાન કેમ મહત્વનું છે?

લો બ્લડ પ્રેશરનું નિદાન કરવું મહત્વનું છે કારણ કે તેના કારણને ઓળખીને યોગ્ય સારવાર આપી શકાય છે. જો લો બ્લડ પ્રેશરની અંતર્ગત સમસ્યાનું નિદાન અને સારવાર ન કરવામાં આવે તો તે ગંભીર પરિણામો તરફ દોરી શકે છે.

જો તમને લો બ્લડ પ્રેશરના લક્ષણો હોય તો તમારે તરત જ ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.

લો બ્લડ પ્રેશરની સારવાર શું છે?

લો બ્લડ પ્રેશરની સારવાર તેના કારણો અને તીવ્રતા પર આધારિત હોય છે. સામાન્ય રીતે, લો બ્લડ પ્રેશરની સારવારમાં નીચેનાનો સમાવેશ થઈ શકે છે:

જીવનશૈલીમાં ફેરફાર:

• પૂરતું પ્રવાહી પીવું: પાણી, સૂપ, ફળોનો રસ જેવા પ્રવાહીનું સેવન કરવું.
• મીઠુંનું સેવન વધારવું: ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ મીઠુંનું સેવન વધારી શકાય છે.
• આહારમાં ફેરફાર: લોહીમાં શર્કરાનું સ્તર જાળવવા માટે સંતુલિત આહાર લેવો.
• નિયમિત કસરત: હળવી કસરત કરવી.
• તણાવ ઓછો કરવો: યોગ, મેડિટેશન જેવી પ્રવૃત્તિઓ કરવી.
• દવાઓ: કેટલાક કિસ્સાઓમાં ડૉક્ટર દવાઓ લખી આપી શકે છે જેમ કે:
  • મિનેરલ કોર્ટિકોસ્ટેરોઇડ્સ
  • ફ્લુઇડ રીટેન્શન વધારતી દવાઓ
  • વેસોકોન્સ્ટ્રિક્ટર દવાઓ

અન્ય ઉપાયો:

• કોમ્પ્રેશન સ્ટોકિંગ્સ પહેરવા: આ સ્ટોકિંગ્સ લોહીને પગમાંથી હૃદય તરફ પાછું વહન કરવામાં મદદ કરે છે.
• ધીમેથી ઉભા થવું: અચાનક ઉભા થવાથી લો બ્લડ પ્રેશર વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.
• ગરમ પ્રવાહી પીવું: ગરમ પ્રવાહી લોહીના પરિભ્રમણને વધારવામાં મદદ કરી શકે છે.

ક્યારે ડૉક્ટરને મળવું:

જો તમને લો બ્લડ પ્રેશરના લક્ષણો વારંવાર આવતા હોય તો તમારે તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ. ડૉક્ટર તમારી સ્થિતિનું નિદાન કરીને યોગ્ય સારવાર આપશે.

લો બ્લડ પ્રેશરનો ઘરેલું ઉપચાર શું છે?

લો બ્લડ પ્રેશર અથવા હાયપોટેન્શન એ એક સ્થિતિ છે જેમાં શરીરમાં લોહીનું દબાણ ઓછું હોય છે. આ સ્થિતિ માટે કેટલાક ઘરેલુ ઉપચાર અજમાવી શકાય છે, પરંતુ કોઈપણ નવી દવા અથવા ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે.

લો બ્લડ પ્રેશર માટેના ઘરેલુ ઉપચાર:

• પૂરતું પ્રવાહી પીવું: પાણી, સૂપ, ફળોનો રસ જેવા પ્રવાહીનું સેવન કરવું. ડિહાઇડ્રેશન લો બ્લડ પ્રેશરનું એક કારણ હોઈ શકે છે.
• મીઠુંનું સેવન વધારવું: ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ મીઠુંનું સેવન વધારી શકાય છે. પરંતુ વધુ પડતું મીઠું પણ હાનિકારક હોઈ શકે છે.
• આહારમાં ફેરફાર: લોહીમાં શર્કરાનું સ્તર જાળવવા માટે સંતુલિત આહાર લેવો. નાના ભાગમાં વારંવાર ખાવું ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
• પોટેશિયમ અને સોડિયમનું પ્રમાણ જાળવવું: કેળા, નારંગી, દહીં જેવા પોટેશિયમથી ભરપૂર ખોરાક લેવા.
• કેફીનનું સેવન ઓછું કરવું: કોફી, ચા જેવા પીણાંમાં કેફીન હોય છે જે બ્લડ પ્રેશરને ઘટાડી શકે છે.
• ધીમેથી ઉભા થવું: અચાનક ઉભા થવાથી લો બ્લડ પ્રેશર વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.
• ગરમ પ્રવાહી પીવું: ગરમ પ્રવાહી લોહીના પરિભ્રમણને વધારવામાં મદદ કરી શકે છે.
• તણાવ ઓછો કરવો: યોગ, મેડિટેશન જેવી પ્રવૃત્તિઓ કરવી.
• નિયમિત કસરત: હળવી કસરત કરવી.

કેટલાક આયુર્વેદિક ઉપાયો:

• તુલસીના પાન: તુલસીના પાનને ચાવવા અથવા તુલસીની ચા પીવાથી ફાયદો થઈ શકે છે.
• આદુ: આદુ લોહીના પરિભ્રમણને વધારવામાં મદદ કરી શકે છે.
• અશ્વગંધા: આ એક આયુર્વેદિક ઔષધિ છે જે શરીરને શક્તિ આપવામાં મદદ કરે છે.

લો બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ કેવી રીતે ઘટાડવું?

લો બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ ઘટાડવા માટે તમે ઘણા પગલાં લઈ શકો છો. યાદ રાખો, કોઈપણ નવી દવા અથવા ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે.

લો બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ ઘટાડવા માટેના ઉપાયો:

• પૂરતું પ્રવાહી પીવું: પાણી, સૂપ, ફળોનો રસ જેવા પ્રવાહીનું સેવન કરવું. ડિહાઇડ્રેશન લો બ્લડ પ્રેશરનું એક કારણ હોઈ શકે છે.
• મીઠુંનું સેવન વધારવું: ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ મીઠુંનું સેવન વધારી શકાય છે. પરંતુ વધુ પડતું મીઠું પણ હાનિકારક હોઈ શકે છે.
• આહારમાં ફેરફાર: લોહીમાં શર્કરાનું સ્તર જાળવવા માટે સંતુલિત આહાર લેવો. નાના ભાગમાં વારંવાર ખાવું ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
• પોટેશિયમ અને સોડિયમનું પ્રમાણ જાળવવું: કેળા, નારંગી, દહીં જેવા પોટેશિયમથી ભરપૂર ખોરાક લેવા.
• કેફીનનું સેવન ઓછું કરવું: કોફી, ચા જેવા પીણાંમાં કેફીન હોય છે જે બ્લડ પ્રેશરને ઘટાડી શકે છે.
• ધીમેથી ઉભા થવું: અચાનક ઉભા થવાથી લો બ્લડ પ્રેશર વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.
• ગરમ પ્રવાહી પીવું: ગરમ પ્રવાહી લોહીના પરિભ્રમણને વધારવામાં મદદ કરી શકે છે.
• તણાવ ઓછો કરવો: યોગ, મેડિટેશન જેવી પ્રવૃત્તિઓ કરવી.
• નિયમિત કસરત: હળવી કસરત કરવી.
• દવાઓ: કેટલાક કિસ્સાઓમાં ડૉક્ટર દવાઓ લખી આપી શકે છે જેમ કે:
  • મિનેરલ કોર્ટિકોસ્ટેરોઇડ્સ
  • ફ્લુઇડ રીટેન્શન વધારતી દવાઓ
  • વેસોકોન્સ્ટ્રિક્ટર દવાઓ

જો તમને લો બ્લડ પ્રેશરની સમસ્યા હોય તો તમારે નિયમિત તપાસ કરાવવી જોઈએ.

સારાંશ:

લો બ્લડ પ્રેશર એ એક સ્થિતિ છે જ્યારે શરીરમાં લોહીનું દબાણ સામાન્ય કરતાં ઓછું હોય છે. આના કારણે શરીરના વિવિધ અંગો સુધી પૂરતું લોહી પહોંચતું નથી.

લો બ્લડ પ્રેશરનાં કારણો:

• નિર્જલીકરણ: શરીરમાં પાણીની ઉણપ.
• દવાઓની આડઅસર: કેટલીક દવાઓ લો બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે.
• હૃદયની સમસ્યાઓ: હૃદયની નબળી પંપિંગ ક્ષમતા.
• હોર્મોનલ અસંતુલન: થાઇરોઇડ ગ્રંથિની સમસ્યાઓ.
• પોષણની ઉણપ: આયર્ન, વિટામિન B12 જેવા પોષક તત્વોની ઉણપ.
• ગંભીર ઈજા: ગંભીર ઈજા, બર્ન, રક્તસ્રાવ વગેરે.
• સંક્રમણ: ગંભીર સંક્રમણ.
• ગર્ભાવસ્થા: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન હોર્મોનલ ફેરફારો.

લો બ્લડ પ્રેશરનાં લક્ષણો:

• ચક્કર આવવું
• માથું ચક્કર ખાવું
• થાક લાગવો
• નબળાઈ
• અસ્વસ્થતા
• ધૂંધળું દેખાવું
• ઠંડા હાથ અને પગ
• ઉબકા અને ઉલટી
• બેહોશ થઈ જવું

લો બ્લડ પ્રેશરનું નિદાન:

• બ્લડ પ્રેશર માપન
• શારીરિક પરીક્ષણ
• મેડિકલ હિસ્ટ્રી
• રક્ત પરીક્ષણો
• ઇલેક્ટ્રોકાર્ડિયોગ્રામ (ECG)
• ઇકોકાર્ડિયોગ્રામ
• ટિલ્ટ ટેસ્ટ

લો બ્લડ પ્રેશરની સારવાર:

• જીવનશૈલીમાં ફેરફાર (પૂરતું પ્રવાહી પીવું, મીઠુંનું સેવન વધારવું, નિયમિત કસરત, તણાવ ઓછો કરવો)
• દવાઓ (ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ)

લો બ્લડ પ્રેશરનું જોખમ ઘટાડવું:

• પૂરતું પ્રવાહી પીવું
• સંતુલિત આહાર લેવો
• નિયમિત કસરત કરવી
• તણાવ ઓછો કરવો
• દવાઓ (ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ)