પગની એડી ફાટે તો શું કરવું?

ફાટેલી એડી (cracked heels) એ એક સામાન્ય સમસ્યા છે જે ઘણા લોકોને પરેશાન કરતી હોય છે. તે માત્ર દેખાવમાં જ ખરાબ નથી લાગતી, પરંતુ જો તેની સમયસર કાળજી ન લેવામાં આવે તો દુખાવો, રક્તસ્રાવ અને ચેપનું કારણ પણ બની શકે છે. ફાટેલી એડીની સમસ્યા ખાસ કરીને શિયાળામાં અને શુષ્ક વાતાવરણમાં વધુ જોવા મળે છે, પરંતુ તેની પાછળ ઘણા કારણો હોઈ શકે છે.

Table of Contents

ફાટેલી એડી થવાના કારણો

પગની એડી ફાટવાના કારણો:

શુષ્ક ત્વચા: ત્વચામાં ભેજની ઉણપ ફાટેલી એડીનું મુખ્ય કારણ છે. શુષ્ક વાતાવરણ, પાણી ઓછું પીવું અને ત્વચાને મોઈશ્ચરાઈઝ ન કરવી એ શુષ્ક ત્વચાનું કારણ બને છે.
લાંબા સમય સુધી ઊભા રહેવું: જે લોકો લાંબા સમય સુધી ઊભા રહેવાનું કામ કરે છે, તેમના પગ પર સતત દબાણ આવે છે, જેના કારણે એડી ફાટી શકે છે.
અયોગ્ય ફૂટવેર: ખુલ્લા ચપ્પલ, સેન્ડલ અથવા પાછળથી ખુલ્લા હોય તેવા જૂતા પહેરવાથી એડી પર દબાણ આવે છે અને તે ફાટી શકે છે.
વધતું વજન: શરીરનું વજન વધવાથી પગ પર, ખાસ કરીને એડી પર, વધુ દબાણ આવે છે, જેના કારણે ત્વચા ફાટી શકે છે.
ગરમ પાણીનો ઉપયોગ: વધુ પડતા ગરમ પાણીથી નહાવાથી ત્વચાનો કુદરતી ભેજ ઓછો થાય છે.
પોષણની ઉણપ: વિટામિન E, વિટામિન C, ઝીંક અને ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સ જેવા પોષક તત્વોની ઉણપ પણ ત્વચાના સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે.
અમુક રોગો: ડાયાબિટીસ, થાઈરોઈડ, સોરાયસિસ, એક્ઝિમા, ફંગલ ઇન્ફેક્શન જેવા રોગો પણ ફાટેલી એડીનું કારણ બની શકે છે.
અસ્વચ્છતા: પગની યોગ્ય સફાઈ ન કરવી પણ એક કારણ બની શકે છે.

ફાટેલી એડીના લક્ષણો

એડી પર જાડી અને સૂકી ત્વચા.
એડી પર પીળાશ પડતા કે ભૂખરા રંગના ડાઘ.
ઊંડી તિરાડો.
દુખાવો અથવા બળતરા, ખાસ કરીને ચાલતી વખતે.
તિરાડોમાંથી લોહી નીકળવું (ગંભીર કિસ્સાઓમાં).
ચેપ લાગવાથી લાલાશ, સોજો અને પરુ નીકળવું.

ફાટેલી એડી માટે ઘરેલું ઉપચાર અને સારવાર

ફાટેલી એડીની સારવાર માટે ઘણા અસરકારક ઘરેલું ઉપચાર અને તબીબી વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે.

1. પગને પલાળવા અને સ્ક્રબ કરવા:

પદ્ધતિ: એક ટબમાં ગરમ પાણી લો અને તેમાં થોડું મીઠું (એપ્સમ સોલ્ટ), લીંબુનો રસ અથવા વિનેગર ઉમેરો.
પ્યુમિસ સ્ટોનનો ઉપયોગ: પગ પલળી ગયા પછી, પ્યુમિસ સ્ટોન અથવા ફૂટ ફાઈલનો ઉપયોગ કરીને એડી પરની જાડી અને મૃત ત્વચાને હળવા હાથે ઘસીને દૂર કરો. વધુ પડતું ઘસવાનું ટાળો, કારણ કે તેનાથી ત્વચાને નુકસાન થઈ શકે છે.
રોજિંદા ધોરણે: આ પ્રક્રિયા નિયમિતપણે કરવાથી એડીની ત્વચા નરમ રહે છે.

2. મોઈશ્ચરાઈઝ કરવું:

મોઈશ્ચરાઈઝિંગ ક્રીમ: યુરિયા, સૅલિસિલિક એસિડ, લેક્ટિક એસિડ અથવા આલ્ફા-હાઈડ્રોક્સી એસિડ (AHA) ધરાવતી ક્રીમનો ઉપયોગ કરો, કારણ કે તે મૃત ત્વચાને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે.
નારિયેળ તેલ: નારિયેળ તેલ કુદરતી મોઈશ્ચરાઈઝર છે અને તેમાં એન્ટીબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મો પણ છે. રાત્રે સૂતા પહેલા એડી પર લગાવો અને સવારે ધોઈ લો.

3. ઓવરનાઈટ ટ્રીટમેન્ટ:

જાડો મોઈશ્ચરાઈઝર + મોજાં: રાત્રે સૂતા પહેલા એડી પર પુષ્કળ જાડું મોઈશ્ચરાઈઝર (જેમ કે પેટ્રોલિયમ જેલી, નારિયેળ તેલ અથવા ખાસ ફૂટ ક્રીમ) લગાવો. પછી સુતરાઉ મોજાં પહેરીને સૂઈ જાઓ. આનાથી મોઈશ્ચરાઈઝર ત્વચામાં ઊંડે સુધી ઉતરશે અને સવારે એડી નરમ લાગશે.

4. કુદરતી ઉપાયો:

મધ: મધ કુદરતી એન્ટીસેપ્ટિક અને મોઈશ્ચરાઈઝર છે. ગરમ પાણીમાં મધ ઉમેરીને પગ પલાળી શકો છો અથવા સીધું એડી પર લગાવી શકો છો.
ઓલિવ તેલ: ઓલિવ તેલને ગરમ કરીને એડી પર માલિશ કરવાથી ફાયદો થાય છે.
એલોવેરા: એલોવેરા જેલ ત્વચાને નરમ અને હાઈડ્રેટેડ રાખવામાં મદદ કરે છે.
ચોખાનો લોટ સ્ક્રબ: ચોખાનો લોટ, મધ અને વિનેગર ભેળવીને પેસ્ટ બનાવો અને તેનો ઉપયોગ સ્ક્રબ તરીકે કરો.

ડૉક્ટરની સલાહ ક્યારે લેવી?

જો ઘરેલું ઉપચારથી કોઈ ફાયદો ન થાય અથવા નીચેના લક્ષણો દેખાય, તો તબીબી સલાહ લેવી જરૂરી છે:

એડીમાં તીવ્ર દુખાવો અને બળતરા.
તિરાડોમાંથી લોહી નીકળવું.
ચેપના લક્ષણો જેમ કે લાલાશ, સોજો, પરુ અથવા તાવ.
ડાયાબિટીસ અથવા અન્ય કોઈ અંતર્ગત રોગ હોય અને ફાટેલી એડીની સમસ્યા હોય.

ડૉક્ટર ફંગલ ઇન્ફેક્શન કે અન્ય કોઈ ગંભીર સમસ્યા માટે તપાસ કરી શકે છે અને યોગ્ય દવા અથવા ક્રીમ લખી શકે છે.

નિવારણ અને જીવનશૈલીમાં ફેરફાર

ફાટેલી એડીની સમસ્યાથી બચવા માટે આ બાબતોનું ધ્યાન રાખો:

મોઈશ્ચરાઈઝ કરો: દરરોજ, ખાસ કરીને સ્નાન કર્યા પછી, પગને મોઈશ્ચરાઈઝ કરો.
યોગ્ય ફૂટવેર: યોગ્ય કદના અને પાછળથી બંધ હોય તેવા ફૂટવેર પહેરો જે પગને પૂરતો ટેકો આપે. ખુલ્લા ચપ્પલ કે સેન્ડલ ટાળો, ખાસ કરીને લાંબા સમય સુધી પહેરવાના હોય તો.
પગની સ્વચ્છતા: પગને નિયમિતપણે ધોઈને સૂકવો.
પર્યાપ્ત પાણી પીવું: શરીરને હાઈડ્રેટેડ રાખવા માટે પુષ્કળ પાણી પીવો.
સંતુલિત આહાર: વિટામિન્સ અને ખનિજોથી ભરપૂર આહાર લો.
વજન નિયંત્રણ: સ્વસ્થ વજન જાળવવાનો પ્રયાસ કરો.
પેડીક્યોર: નિયમિતપણે પેડીક્યોર કરાવવાથી પણ પગની ત્વચા સ્વસ્થ રહે છે.

ફાટેલી એડીની સમસ્યાને અવગણવાને બદલે તેની યોગ્ય કાળજી લેવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. નિયમિત સંભાળ અને યોગ્ય ઉપચારથી તમે સરળતાથી નરમ અને સુંદર એડી પાછી મેળવી શકો છો. જો તમને કોઈ ગંભીર લક્ષણો જણાય, તો અચૂક તબીબી સલાહ લો.