ગોલ્ફર્સ એલ્બો

ગોલ્ફર્સ એલ્બો શું છે?

ગોલ્ફર્સ એલ્બો, જેને તબીબી ભાષામાં મિડિયલ એપિકોન્ડિલાઇટિસ (Medial Epicondylitis) કહેવામાં આવે છે, તે એક એવી સ્થિતિ છે જે કોણીના અંદરના ભાગમાં દુખાવો પેદા કરે છે. આ દુખાવો ત્યારે થાય છે જ્યારે હાથના આગળના ભાગના સ્નાયુઓને કોણીના અંદરના હાડકા સાથે જોડતી કંડરામાં સોજો આવે અથવા નાના ચીરા પડે.

ટેનિસ એલ્બોની જેમ જ, ગોલ્ફર્સ એલ્બો પણ માત્ર ગોલ્ફ રમતા લોકોને જ નથી થતો. કોઈપણ પ્રવૃત્તિ જેમાં વારંવાર કાંડા અને હાથના આગળના ભાગનો ઉપયોગ થતો હોય તે ગોલ્ફર્સ એલ્બોનું કારણ બની શકે છે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો થવાના કારણો:

વારંવાર કાંડાને વાળવું અને સીધો કરવો, ખાસ કરીને જ્યારે કોઈ વસ્તુને પકડીને આમ કરવામાં આવે ત્યારે કોણીની અંદરની આસપાસની કંડરા પર વધુ તાણ આવે છે. આ તાણ કંડરામાં નાના ચીરા પેદા કરી શકે છે, જેના કારણે દુખાવો અને સોજો આવે છે.

કેટલીક સામાન્ય પ્રવૃત્તિઓ જે ગોલ્ફર્સ એલ્બોનું કારણ બની શકે છે:

• રમતો: ગોલ્ફ (ખાસ કરીને ખોટી સ્વિંગ ટેકનિક), બેઝબોલ (પિચિંગ), બાસ્કેટબોલ, વેઇટ લિફ્ટિંગ.
• વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિઓ: સુથારી કામ, બાંધકામ, એસેમ્બલી લાઇનનું કામ, રસોઈ (ખાસ કરીને વારંવાર કાંડાનો ઉપયોગ કરવો).
• શોખ: બાગકામ, બોલિંગ.

ગોલ્ફર્સ એલ્બોના લક્ષણો:

• કોણીમાં દુખાવો: કોણીના અંદરના ભાગમાં દુખાવો અને બળતરા.
• હાથના આગળના ભાગમાં દુખાવો જે કાંડા અને આંગળીઓ સુધી ફેલાઈ શકે છે (ખાસ કરીને નાની આંગળી અને તેની બાજુની આંગળી).
• કોઈ વસ્તુને પકડવામાં અથવા મુઠ્ઠી વાળવામાં તકલીફ થવી.
• હાથની પકડ નબળી પડવી.
• કોણીના અંદરના ભાગને સ્પર્શ કરવાથી દુખાવો થવો.
• કોણીમાં જકડાઈ જવું.
• હાથ અને આંગળીઓમાં નિષ્ક્રિયતા અથવા કળતરની લાગણી થવી.

જો તમને આ લક્ષણો જણાય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે જેથી યોગ્ય નિદાન અને સારવાર થઈ શકે. ટેનિસ એલ્બો કોણીના બહારના ભાગને અસર કરે છે, જ્યારે ગોલ્ફર્સ એલ્બો કોણીના અંદરના ભાગને અસર કરે છે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો નાં કારણો શું છે?

ગોલ્ફર્સ એલ્બો થવા પાછળ ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાંથી મુખ્ય કારણો નીચે મુજબ છે:

• વારંવાર થતી હલનચલન અને તાણ: કાંડા અને હાથના આગળના ભાગના સ્નાયુઓનો વારંવાર ઉપયોગ કરવાથી કોણીના અંદરના ભાગમાં જોડાયેલી કંડરા પર તાણ આવે છે. આ તાણ કંડરામાં નાના ચીરા પેદા કરી શકે છે, જેના કારણે દુખાવો અને સોજો આવે છે.
• ખેલકૂદની પ્રવૃત્તિઓ: ગોલ્ફ (ખાસ કરીને ખોટી સ્વિંગ ટેકનિક), બેઝબોલ (પિચિંગ), બાસ્કેટબોલ અને વેઇટ લિફ્ટિંગ જેવી રમતોમાં કાંડા અને હાથના સ્નાયુઓનો વધુ ઉપયોગ થવાથી ગોલ્ફર્સ એલ્બો થઈ શકે છે.
• વ્યાવસાયિક પ્રવૃત્તિઓ: અમુક વ્યવસાયોમાં વારંવાર હાથ અને કાંડાનો ઉપયોગ થતો હોય છે, જેમ કે:
  • સુથારી કામ
  • બાંધકામ
  • એસેમ્બલી લાઇનનું કામ
  • રસોઈ (ખાસ કરીને વારંવાર કાંડાનો ઉપયોગ કરવો)
• શોખ: બાગકામ અને બોલિંગ જેવી પ્રવૃત્તિઓમાં પણ વારંવાર હાથનો ઉપયોગ થતો હોવાથી ગોલ્ફર્સ એલ્બો થઈ શકે છે.
• ખોટી ટેકનિક અને સાધનો: રમતો રમતી વખતે અથવા કામ કરતી વખતે ખોટી ટેકનિકનો ઉપયોગ કરવાથી અથવા યોગ્ય સાધનોનો ઉપયોગ ન કરવાથી કોણી પર વધુ તાણ આવી શકે છે.
• નબળા સ્નાયુઓ: ખભા અને કાંડાના નબળા સ્નાયુઓ કોણી પર વધુ તાણ લાવી શકે છે.
• અચાનક ઈજા: કોણીના અંદરના ભાગમાં અચાનક કોઈ ઈજા થવાથી પણ ગોલ્ફર્સ એલ્બો થઈ શકે છે, જો કે આ કારણ ઓછું જોવા મળે છે.
• ઉંમર: 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોમાં ગોલ્ફર્સ એલ્બો થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.
• અન્ય પરિબળો: મેદસ્વીપણું અને ધૂમ્રપાન પણ ગોલ્ફર્સ એલ્બોનું જોખમ વધારી શકે છે.

ભલે તેનું નામ ગોલ્ફર્સ એલ્બો હોય, પણ ઘણા લોકો જે ગોલ્ફ નથી રમતા તેઓને પણ આ સમસ્યા થઈ શકે છે, કારણ કે કોઈપણ વારંવાર થતી હલનચલન કોણીના અંદરના ભાગની કંડરાને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો ચિહ્નો અનેનાં લક્ષણો શું છે?

ગોલ્ફર્સ એલ્બોના મુખ્ય ચિહ્નો અને લક્ષણો નીચે મુજબ છે:

• કોણીના અંદરના ભાગમાં દુખાવો અને બળતરા: આ ગોલ્ફર્સ એલ્બોનું સૌથી સામાન્ય લક્ષણ છે. દુખાવો ધીમે ધીમે શરૂ થઈ શકે છે અને પછી તીવ્ર બની શકે છે.
• હાથના આગળના ભાગમાં દુખાવો: દુખાવો કોણીના અંદરના ભાગથી શરૂ થઈને હાથના આગળના ભાગમાં કાંડા અને આંગળીઓ સુધી ફેલાઈ શકે છે, ખાસ કરીને નાની આંગળી અને તેની બાજુની આંગળીમાં.
• કોઈ વસ્તુને પકડવામાં અથવા મુઠ્ઠી વાળવામાં તકલીફ: ખાસ કરીને જ્યારે કાંડાને વાળવામાં આવે અથવા મુઠ્ઠી વાળવામાં આવે ત્યારે દુખાવો થાય છે.
• હાથની પકડ નબળી પડવી: વસ્તુઓ પકડતી વખતે અથવા ઉઠાવતી વખતે તમને નબળાઈનો અનુભવ થઈ શકે છે.
• કોણીના અંદરના ભાગને સ્પર્શ કરવાથી દુખાવો થવો: કોણીના અંદરના હાડકા (મિડિયલ એપિકોન્ડાઇલ) પર હળવો સ્પર્શ કરવાથી પણ તીવ્ર દુખાવો થઈ શકે છે.
• કોણીમાં જકડાઈ જવું: કેટલાક લોકોને કોણીમાં જકડાઈ જવાનો અનુભવ થઈ શકે છે.
• હાથ અને આંગળીઓમાં નિષ્ક્રિયતા અથવા કળતર: દુખાવો ક્યારેક હાથ અને આંગળીઓમાં નિષ્ક્રિયતા અથવા કળતરની લાગણી સાથે હોઈ શકે છે, ખાસ કરીને નાની અને રિંગ ફિંગરમાં.
• અમુક ચોક્કસ હલનચલનથી દુખાવો વધવો: જેમ કે કાંડાને વાળવું, મુઠ્ઠી વાળવી અથવા કોઈ વસ્તુને મજબૂતીથી પકડવી.

જો તમને આમાંથી કોઈ પણ લક્ષણો જણાય તો શક્ય છે કે તમને ગોલ્ફર્સ એલ્બો હોય. યોગ્ય નિદાન અને સારવાર માટે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે. ટેનિસ એલ્બો કોણીના બહારના ભાગને અસર કરે છે, જ્યારે ગોલ્ફર્સ એલ્બો કોણીના અંદરના ભાગને અસર કરે છે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો નું જોખમ કોને વધારે છે?

ગોલ્ફર્સ એલ્બોનું જોખમ નીચેના લોકોમાં વધારે હોય છે:

• 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકો: ઉંમર વધવાની સાથે કંડરા નબળા પડતા હોવાથી ઈજા થવાની શક્યતા વધે છે.
• જે લોકોની નોકરીમાં વારંવાર હાથ અને કાંડાનો ઉપયોગ થતો હોય: જેવા કે બાંધકામ કામદારો, સુથાર, એસેમ્બલી લાઇન પર કામ કરનારા અને રસોઈયા.
• જે લોકો અમુક રમતો રમે છે: ખાસ કરીને ગોલ્ફ (ખોટી સ્વિંગ ટેકનિક સાથે), બેઝબોલ (પિચિંગ), બાસ્કેટબોલ અને વેઇટ લિફ્ટિંગ. ખોટી ટેકનિક અને વધુ પડતો તાણ જોખમ વધારે છે.
• જે લોકો અમુક ચોક્કસ પ્રવૃત્તિઓ વારંવાર કરે છે: જેમ કે કમ્પ્યુટર પર વધુ પડતું કામ કરવું, બાગકામ અને બોલિંગ.
• જે લોકો ભારે વસ્તુઓ વારંવાર ઉપાડે છે: ખાસ કરીને ખોટી રીતે ઉપાડવાથી કોણી પર તાણ આવી શકે છે.
• મેદસ્વી લોકો: વધુ વજન હોવાના કારણે સાંધા અને કંડરા પર વધુ તાણ આવી શકે છે.
• ધૂમ્રપાન કરનારા લોકો: ધૂમ્રપાન રક્ત પરિભ્રમણને અસર કરે છે, જે કંડરાના આરોગ્યને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
• જેમને ડાયાબિટીસ હોય: ડાયાબિટીસ કંડરાને નુકસાન પહોંચાડવાની પ્રક્રિયાને વેગ આપી શકે છે.
• જેમને પહેલાં ક્યારેય કોણીમાં ઈજા થઈ હોય: જૂની ઈજાઓ ફરીથી સમસ્યા ઊભી કરી શકે છે.

જો તમે આમાંથી કોઈપણ જોખમી પરિબળો ધરાવતા હો, તો ગોલ્ફર્સ એલ્બો થવાની શક્યતા વધી જાય છે. આથી, સાવચેતી રાખવી અને યોગ્ય પગલાં લેવા મહત્વપૂર્ણ છે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો સાથે કયા રોગો સંકળાયેલા છે?

ગોલ્ફર્સ એલ્બો (મિડિયલ એપિકોન્ડિલાઇટિસ) પોતે કોઈ રોગ નથી, પરંતુ તે અમુક પરિસ્થિતિઓ અને રોગો સાથે સંકળાયેલ હોઈ શકે છે અથવા તેનું જોખમ વધારી શકે છે:

• ટેન્ડિનોપેથી (Tendon Problems): ગોલ્ફર્સ એલ્બો એ એક પ્રકારની ટેન્ડિનોપેથી છે, જે કંડરાની સમસ્યા છે. તેથી, જે લોકોને શરીરના અન્ય ભાગોમાં કંડરાની સમસ્યાઓ હોય તેમને ગોલ્ફર્સ એલ્બો થવાની શક્યતા વધુ રહે છે.
• કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ: કેટલાક અભ્યાસો દર્શાવે છે કે ગોલ્ફર્સ એલ્બો ધરાવતા લોકોમાં કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ થવાનું જોખમ વધી શકે છે, જેમાં કાંડામાં નર્વ પર દબાણ આવે છે.
• અલ્નર નર્વ એન્ટ્રેપમેન્ટ (Cubital Tunnel Syndrome): કોણીના અંદરના ભાગમાં અલ્નર નર્વ પર દબાણ આવવાથી ગોલ્ફર્સ એલ્બો જેવા જ લક્ષણો જોવા મળી શકે છે, જેમ કે હાથ અને આંગળીઓમાં નિષ્ક્રિયતા અથવા કળતર.
• આર્થરાઈટિસ (Arthritis): જો કે સીધો સંબંધ નથી, અમુક પ્રકારના આર્થરાઈટિસ, ખાસ કરીને કોણીના સાંધાને અસર કરતા આર્થરાઈટિસ, ગોલ્ફર્સ એલ્બોના દુખાવાને વધારી શકે છે અથવા તેના જેવા લક્ષણો પેદા કરી શકે છે.
• ડાયાબિટીસ: ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકોમાં ટેન્ડિનોપેથી થવાનું જોખમ વધારે હોય છે, જેમાં ગોલ્ફર્સ એલ્બોનો પણ સમાવેશ થાય છે. હાઈ બ્લડ શુગર કંડરાને નબળા પાડી શકે છે.
• મેદસ્વીપણું: વધુ વજન હોવાના કારણે સાંધા અને કંડરા પર વધુ તાણ આવી શકે છે, જે ગોલ્ફર્સ એલ્બોના વિકાસમાં ફાળો આપી શકે છે.
• ધૂમ્રપાન: ધૂમ્રપાન રક્ત પરિભ્રમણને નબળું પાડે છે, જે કંડરાના સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે અને ગોલ્ફર્સ એલ્બોના જોખમને વધારી શકે છે.
• લેટરલ એપિકોન્ડિલાઇટિસ (Tennis Elbow): કેટલાક કિસ્સાઓમાં, દર્દીઓને એક જ સમયે અથવા વારાફરતી ટેનિસ એલ્બો (કોણીના બહારના ભાગમાં દુખાવો) અને ગોલ્ફર્સ એલ્બો બંને થઈ શકે છે.
• રોટેટર કફ ટેન્ડિનાઇટિસ: ખભાના સ્નાયુઓની કંડરામાં સોજો આવવાની સ્થિતિ પણ ગોલ્ફર્સ એલ્બો સાથે સંકળાયેલી હોઈ શકે છે, ખાસ કરીને જે લોકો વારંવાર હાથ ઉપર કરીને કામ કરે છે.

જો તમને કોણીના અંદરના ભાગમાં દુખાવો થતો હોય, તો યોગ્ય નિદાન માટે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી શ્રેષ્ઠ છે જેથી તેઓ અન્ય સંકળાયેલી પરિસ્થિતિઓને ઓળખી શકે અને યોગ્ય સારવાર આપી શકે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો નું નિદાન

ગોલ્ફર્સ એલ્બોનું નિદાન સામાન્ય રીતે ડોક્ટર દ્વારા શારીરિક તપાસ અને તમારા તબીબી ઇતિહાસના આધારે કરવામાં આવે છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, વધુ પરીક્ષણોની જરૂર હોતી નથી.

નિદાન પ્રક્રિયામાં નીચેના પગલાં શામેલ હોઈ શકે છે:

• તબીબી ઇતિહાસની ચર્ચા: ડોક્ટર તમને તમારા લક્ષણો ક્યારે શરૂ થયા, કઈ પ્રવૃત્તિઓથી દુખાવો વધે છે અને તમારી તબીબી હિસ્ટ્રી વિશે પૂછશે. તમારી રમતગમતની પ્રવૃત્તિઓ અથવા વ્યવસાય વિશે પણ માહિતી મેળવશે.
• શારીરિક તપાસ: ડોક્ટર તમારી કોણી, કાંડા અને હાથની તપાસ કરશે. તેઓ કોણીના અંદરના ભાગ પર દબાણ લાવશે અને તમને અમુક ચોક્કસ હલનચલન કરવા માટે કહેશે જેથી દુખાવાની જગ્યા અને તીવ્રતા જાણી શકાય. કેટલીક સામાન્ય શારીરિક તપાસમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
  • મિડિયલ એપિકોન્ડાઇલ પર દબાણ: ડોક્ટર કોણીના અંદરના હાડકા (મિડિયલ એપિકોન્ડાઇલ) પર હળવું દબાણ લાવશે. ગોલ્ફર્સ એલ્બો હોય તો આ ભાગમાં દુખાવો થશે.
  • કાંડાના વળાંક સામે પ્રતિકાર: ડોક્ટર તમારા હાથને ટેબલ પર હથેળી ઉપરની તરફ રાખીને પકડશે અને તમને કાંડાને વાળવા માટે કહેશે જ્યારે ડોક્ટર તે હલનચલનનો પ્રતિકાર કરશે. જો કોણીના અંદરના ભાગમાં દુખાવો થાય તો આ ટેસ્ટ પોઝિટિવ ગણાય છે.
  • હાથને સીધો કરીને કાંડાને વાળવું: ડોક્ટર તમારા હાથને સીધો કરીને કાંડાને નીચેની તરફ વાળશે. જો કોણીના અંદરના ભાગમાં દુખાવો થાય તો આ ટેસ્ટ પોઝિટિવ ગણાય છે.
  • મુઠ્ઠી વાળવી: ડોક્ટર તમને મુઠ્ઠી વાળવા માટે કહેશે અને જો તેનાથી કોણીના અંદરના ભાગમાં દુખાવો થાય તો તે ગોલ્ફર્સ એલ્બો સૂચવે છે.
• અન્ય પરીક્ષણો (જો જરૂરી હોય તો): જો નિદાન સ્પષ્ટ ન હોય અથવા અન્ય કોઈ સમસ્યાની શંકા હોય તો, ડોક્ટર નીચેના પરીક્ષણોની ભલામણ કરી શકે છે:
  • એક્સ-રે (X-ray): આ કોણીના હાડકાંની તપાસ કરવા માટે કરવામાં આવે છે જેથી આર્થરાઈટિસ અથવા અન્ય હાડકાં સંબંધિત સમસ્યાઓને નકારી શકાય.
  • એમઆરઆઈ (MRI): આ ટેન્ડન અને અન્ય નરમ પેશીઓની વિગતવાર તસવીરો આપે છે અને ટેન્ડનના નુકસાનની હદ જાણવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે, જો કે સામાન્ય રીતે તેની જરૂર હોતી નથી.
  • ઇલેક્ટ્રોમાયોગ્રાફી (EMG): આ પરીક્ષણ કોણીની આસપાસની ચેતાઓની કાર્યક્ષમતા તપાસવા માટે કરવામાં આવે છે, જેથી નર્વ સંબંધી સમસ્યાઓને નકારી શકાય જે ગોલ્ફર્સ એલ્બો જેવા લક્ષણો પેદા કરી શકે છે.

મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, ડોક્ટર શારીરિક તપાસ અને તમારા લક્ષણોના આધારે જ ગોલ્ફર્સ એલ્બોનું નિદાન કરી શકે છે અને સારવાર શરૂ કરી શકે છે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો ની સારવાર

ગોલ્ફર્સ એલ્બોની સારવારનો મુખ્ય ઉદ્દેશ કોણીના અંદરના ભાગના દુખાવાને ઓછો કરવો, સોજો ઘટાડવો અને હાથની સામાન્ય કાર્યક્ષમતાને પુનઃસ્થાપિત કરવાનો છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, સર્જરીની જરૂર હોતી નથી અને રૂઢિચુસ્ત સારવાર પદ્ધતિઓથી રાહત મળી જાય છે. સારવારમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

ઘરે કરી શકાય તેવી સારવાર:

• આરામ: જે પ્રવૃત્તિઓના કારણે દુખાવો થતો હોય તેને ટાળો. કોણી અને હાથને પૂરતો આરામ આપવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
• બરફ લગાવો: દિવસમાં 3-4 વખત 15-20 મિનિટ માટે કોણીના દુખાવાવાળા ભાગ પર બરફ લગાવો. તેનાથી સોજો અને દુખાવો ઓછો થશે.
• પેઇન કિલર્સ: આઇબુપ્રોફેન (Advil, Motrin IB) અથવા નેપ્રોક્સેન (Aleve) જેવી ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓ દુખાવો અને સોજો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
• કોણીનો પટ્ટો (Golfer’s Elbow Brace): ફોરઆર્મ બ્રેસ અથવા સ્ટ્રેપ પહેરવાથી અસરગ્રસ્ત ટેન્ડન પરનો તાણ ઓછો થાય છે અને દુખાવામાં રાહત મળે છે. આ પટ્ટો કોણીના દુખાવાના સૌથી વધુ તીવ્ર બિંદુથી થોડો નીચે પહેરવો જોઈએ.
• હળવી સ્ટ્રેચિંગ કસરતો: દુખાવો ઓછો થયા પછી, તમે હળવી સ્ટ્રેચિંગ કસરતો શરૂ કરી શકો છો જેથી કોણીની લવચીકતા જળવાઈ રહે.

તબીબી સારવાર:

જો ઘરેલું ઉપચારથી રાહત ન મળે તો ડૉક્ટર નીચેની સારવાર વિકલ્પોની ભલામણ કરી શકે છે:

• ફિઝિયોથેરાપી: ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમને એવી કસરતો શીખવશે જે હાથના આગળના ભાગના સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવામાં અને લવચીકતા વધારવામાં મદદ કરશે. તેઓ દુખાવો ઓછો કરવા માટે અલ્ટ્રાસાઉન્ડ, મસાજ અથવા અન્ય તકનીકોનો પણ ઉપયોગ કરી શકે છે. ગોલ્ફર્સ એલ્બો માટેની કેટલીક સામાન્ય કસરતોમાં કાંડાને વાળવું અને સીધું કરવું, કાંડાનું પરિભ્રમણ અને હાથને વાળવાની કસરતોનો સમાવેશ થાય છે.
• સ્ટેરોઇડ ઇન્જેક્શન: કોણીના દુખાવાવાળા ભાગમાં કોર્ટિકોસ્ટેરોઇડનું ઇન્જેક્શન લગાવવાથી દુખાવો અને સોજો ઝડપથી ઓછો થઈ શકે છે. જો કે, આ લાંબા ગાળાનો ઉકેલ નથી અને તેના કેટલાક સંભવિત આડઅસરો પણ હોઈ શકે છે.
• પ્લેટલેટ રિચ પ્લાઝ્મા (PRP) ઇન્જેક્શન: આ સારવારમાં તમારા પોતાના લોહીમાંથી પ્લેટલેટ્સ કાઢીને તેને અસરગ્રસ્ત ભાગમાં ઇન્જેક્ટ કરવામાં આવે છે, જે હીલિંગ પ્રક્રિયાને ઉત્તેજીત કરી શકે છે.
• શોક વેવ થેરાપી: આ થેરાપીમાં ધ્વનિ તરંગોને અસરગ્રસ્ત વિસ્તારમાં મોકલવામાં આવે છે, જે હીલિંગને પ્રોત્સાહન આપી શકે છે.
• સર્જરી: જો અન્ય તમામ સારવાર વિકલ્પો નિષ્ફળ જાય અને દુખાવો ખૂબ જ તીવ્ર હોય તો જ સર્જરીનો વિચાર કરવામાં આવે છે. સર્જરીમાં ક્ષતિગ્રસ્ત ટેન્ડનને રિલીઝ કરવામાં આવે છે અથવા તેને ફરીથી જોડવામાં આવે છે.

પુનર્વસન:

કોઈપણ સારવાર પછી, કોણીની સંપૂર્ણ કાર્યક્ષમતા પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે પુનર્વસન કાર્યક્રમ મહત્વપૂર્ણ છે. ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમને ધીમે ધીમે એવી કસરતો કરાવશે જે સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવશે અને લવચીકતા પાછી લાવશે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બોથી સંપૂર્ણપણે સાજા થવામાં થોડા અઠવાડિયાથી લઈને મહિનાઓ સુધીનો સમય લાગી શકે છે. ધીરજ રાખવી અને ડૉક્ટર અને ફિઝિયોથેરાપિસ્ટની સલાહનું પાલન કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો શું ખાવું અને શું ન ખાવું?

ગોલ્ફર્સ એલ્બો કોઈ સીધો આહાર સંબંધિત રોગ નથી, પરંતુ અમુક ખોરાક અને આહારની ટેવો શરીરમાં બળતરાની પ્રક્રિયા અને હીલિંગને અસર કરી શકે છે, જે ગોલ્ફર્સ એલ્બોની સારવાર અને રાહતમાં ભૂમિકા ભજવી શકે છે.

શું ખાવું જોઈએ:

• બળતરા વિરોધી ખોરાક (Anti-inflammatory Foods): શરીરમાં બળતરા ઘટાડવામાં મદદ કરતા ખોરાક ફાયદાકારક હોઈ શકે છે:
  • ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સ: ચરબીયુક્ત માછલીઓ (સૅલ્મોન, મેકરેલ, સારડીન), અળસીના બીજ, ચિયા સીડ્સ અને અખરોટમાં જોવા મળે છે. તે બળતરા ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
  • ફળો અને શાકભાજી: ખાસ કરીને બેરી (સ્ટ્રોબેરી, બ્લુબેરી), પાંદડાવાળા લીલા શાકભાજી (પાલક, કેળ), બ્રોકોલી અને ટામેટાં એન્ટીઓક્સીડેન્ટ્સ અને બળતરા વિરોધી તત્વોથી ભરપૂર હોય છે.
  • ઓલિવ ઓઈલ (Olive Oil): ગુણવત્તાયુક્ત ઓલિવ ઓઈલમાં ઓલીઓકેન્થલ નામનું તત્વ હોય છે, જે બળતરા ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
  • હળદર અને આદુ: આ મસાલાઓમાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો હોય છે. તમે તેને તમારા ખોરાકમાં સામેલ કરી શકો છો.
• પૂરતું પ્રોટીન: કંડરા અને સ્નાયુઓના સમારકામ માટે પ્રોટીન જરૂરી છે. તમારા આહારમાં પ્રોટીનના સારા સ્ત્રોતો જેવા કે ચિકન, માછલી, ઇંડા, કઠોળ, ટોફુ અને ડેરી ઉત્પાદનોનો સમાવેશ કરો.
• વિટામિન સી: કોલેજનના ઉત્પાદન માટે મહત્વપૂર્ણ છે, જે કંડરાનો એક મુખ્ય ઘટક છે. ખાટાં ફળો (નારંગી, લીંબુ), બેરી અને શાકભાજી (બ્રોકોલી, કેપ્સિકમ) વિટામિન સીના સારા સ્ત્રોત છે.
• ઝિંક: હીલિંગ પ્રક્રિયામાં મદદ કરે છે. માંસ, કઠોળ, બદામ અને બીજ ઝિંકના સારા સ્ત્રોત છે.
• હાઇડ્રેટેડ રહેવું: પૂરતું પાણી પીવું શરીરના તમામ કાર્યો માટે મહત્વપૂર્ણ છે, જેમાં પેશીઓની મરામતનો પણ સમાવેશ થાય છે.

શું ન ખાવું જોઈએ (અથવા ઓછું ખાવું જોઈએ):

• બળતરા વધારતા ખોરાક (Pro-inflammatory Foods): આ ખોરાક શરીરમાં બળતરાને વધારી શકે છે, જે હીલિંગ પ્રક્રિયાને અવરોધી શકે છે:
  • પ્રોસેસ્ડ ફૂડ: તેમાં કૃત્રિમ ઘટકો, ટ્રાન્સ ફેટ અને વધુ પ્રમાણમાં સોડિયમ હોય છે.
  • ખાંડવાળા ખોરાક અને પીણાં: વધુ ખાંડ શરીરમાં બળતરાને પ્રોત્સાહન આપી શકે છે.
  • રિફાઇન્ડ કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ: સફેદ બ્રેડ, પાસ્તા અને પેસ્ટ્રી જેવા ખોરાકમાં પોષક તત્વો ઓછા હોય છે અને તે બળતરા વધારી શકે છે.
  • સેચ્યુરેટેડ અને ટ્રાન્સ ફેટ: લાલ માંસ, તળેલા ખોરાક અને પ્રોસેસ્ડ નાસ્તામાં આ ચરબી વધુ હોય છે.
  • વધુ પ્રમાણમાં ઓમેગા-6 ફેટી એસિડ્સ: સૂર્યમુખી તેલ, મકાઈનું તેલ અને સોયાબીન તેલમાં ઓમેગા-6 ફેટી એસિડ્સ વધુ હોય છે. ઓમેગા-3 અને ઓમેગા-6 નું સંતુલન જાળવવું મહત્વપૂર્ણ છે.
  • આલ્કોહોલ: વધુ પડતું આલ્કોહોલ શરીરમાં બળતરા પેદા કરી શકે છે અને હીલિંગ પ્રક્રિયાને ધીમી કરી શકે છે.

યાદ રાખો કે આહાર ગોલ્ફર્સ એલ્બોની સારવારનો એકમાત્ર ભાગ નથી. આરામ, બરફ, કસરત અને તબીબી સલાહ પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ છે. સંતુલિત અને પૌષ્ટિક આહાર લેવો એકંદર સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે અને ગોલ્ફર્સ એલ્બોની સારવાર દરમિયાન શરીરને હીલિંગ માટે જરૂરી પોષણ પૂરું પાડી શકે છે. જો તમને તમારા આહાર વિશે કોઈ ચોક્કસ પ્રશ્નો હોય તો ડૉક્ટર અથવા ડાયેટિશિયનની સલાહ લેવી શ્રેષ્ઠ રહેશે.

ટેનિસ એલ્બો માટે ઘરેલું ઉપચાર

ટેનિસ એલ્બોના દુખાવાને ઓછો કરવા અને રાહત મેળવવા માટે તમે ઘરે કેટલાક ઉપાયો અજમાવી શકો છો. જો કે, એ યાદ રાખવું અગત્યનું છે કે આ ઉપાયો તબીબી સારવારનો વિકલ્પ નથી, પરંતુ તેના પૂરક તરીકે કામ કરી શકે છે. જો દુખાવો ગંભીર હોય અથવા લાંબા સમય સુધી રહે તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.

ઘરે કરી શકાય તેવા ઉપાયો:

• આરામ: સૌથી મહત્વનો ઉપાય એ છે કે જે પ્રવૃત્તિઓના કારણે દુખાવો થતો હોય તેને ટાળો. કોણી અને હાથને પૂરતો આરામ આપો.
• બરફ લગાવો: દિવસમાં 3-4 વખત 15-20 મિનિટ માટે કોણીના દુખાવાવાળા ભાગ પર બરફ લગાવો. તેનાથી સોજો અને દુખાવો ઓછો થશે. તમે બરફના ટુકડાને કપડામાં લપેટીને અથવા આઈસ પેકનો ઉપયોગ કરી શકો છો.
• ગરમ શેક (વૈકલ્પિક): કેટલાક લોકોને બરફ લગાવ્યા પછી અથવા થોડા દિવસો પછી હળવો ગરમ શેક કરવાથી આરામ મળે છે. તમે ગરમ પાણીની બોટલ અથવા ગરમ કપડાનો ઉપયોગ કરી શકો છો.
• કોણીનો પટ્ટો (Tennis Elbow Brace): ફોરઆર્મ બ્રેસ અથવા સ્ટ્રેપ પહેરવાથી અસરગ્રસ્ત ટેન્ડન પરનો તાણ ઓછો થાય છે અને દુખાવામાં રાહત મળે છે. આ પટ્ટો કોણીના દુખાવાના સૌથી વધુ તીવ્ર બિંદુથી થોડો નીચે પહેરવો જોઈએ. દિવસ દરમિયાન પહેરો અને રાત્રે કાઢી નાખો.
• હળવી સ્ટ્રેચિંગ કસરતો: જ્યારે દુખાવો થોડો ઓછો થાય ત્યારે હળવી સ્ટ્રેચિંગ કસરતો શરૂ કરો. આ કોણી અને કાંડાની લવચીકતા જાળવવામાં મદદ કરશે. કેટલીક સરળ સ્ટ્રેચિંગ કસરતોમાં કાંડાને ઉપર-નીચે વાળવું અને ગોળ ફેરવવું શામેલ છે.
• હળવી મસાજ: અસરગ્રસ્ત વિસ્તારની આસપાસ હળવા હાથે મસાજ કરવાથી રક્ત પરિભ્રમણ સુધરે છે અને સ્નાયુઓને આરામ મળે છે. તમે ઓલિવ ઓઈલ અથવા નાળિયેર તેલનો ઉપયોગ કરી શકો છો.
• એપલ સાઇડર વિનેગર: કેટલાક લોકો માને છે કે એપલ સાઇડર વિનેગરમાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો હોય છે. તમે તેને પાણીમાં ભેળવીને પી શકો છો અથવા દુખાવાવાળા ભાગ પર લગાવી શકો છો (પાતળું કરીને). જો કે, આના વૈજ્ઞાનિક પુરાવા મર્યાદિત છે.
• હળદર: હળદરમાં કર્ક્યુમિન નામનું તત્વ હોય છે, જેમાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો હોવાનું માનવામાં આવે છે. તમે તેને તમારા ખોરાકમાં સામેલ કરી શકો છો અથવા હળદરવાળું દૂધ પી શકો છો.
• આદુ: આદુમાં પણ બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો હોય છે. તમે આદુની ચા પી શકો છો અથવા તેને તમારા ખોરાકમાં સામેલ કરી શકો છો.

મહત્વની બાબતો:

• ઘરેલું ઉપચાર તરત રાહત આપી શકે છે, પરંતુ તે ટેનિસ એલ્બોની મૂળ સમસ્યાને ઠીક કરતા નથી.
• જો દુખાવો સતત રહે અથવા વધુ ખરાબ થાય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
• ફિઝિયોથેરાપી ટેનિસ એલ્બોની સારવારમાં ખૂબ જ અસરકારક છે અને ડૉક્ટર તમને તેની ભલામણ કરી શકે છે. ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમને યોગ્ય કસરતો શીખવશે જે સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવશે અને પુનઃપ્રાપ્તિને ઝડપી બનાવશે.

યાદ રાખો કે આ ઘરેલું ઉપાયો માત્ર સહાયક છે અને વ્યાવસાયિક તબીબી સલાહ અને સારવારનો વિકલ્પ નથી.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો ને કેવી રીતે અટકાવવું?

ગોલ્ફર્સ એલ્બોને અટકાવવા માટે તમે ઘણા પગલાં લઈ શકો છો, જે ટેનિસ એલ્બોને અટકાવવા માટેના પગલાં સાથે ઘણા અંશે મળતા આવે છે. અહીં ગોલ્ફર્સ એલ્બોને અટકાવવા માટે ખાસ ધ્યાન રાખવા જેવી બાબતોની વિસ્તૃત યાદી આપવામાં આવી છે:

1. યોગ્ય ટેકનિક અને ફોર્મનો ઉપયોગ કરો:

• ગોલ્ફ સ્વિંગ: જો તમે ગોલ્ફ રમતા હોવ તો, ખાતરી કરો કે તમે યોગ્ય સ્વિંગ ટેકનિકનો ઉપયોગ કરી રહ્યા છો. નબળી ટેકનિક ગોલ્ફર્સ એલ્બોનું મુખ્ય કારણ બની શકે છે. તમારી સ્વિંગ મિકેનિક્સનું વિશ્લેષણ કરવા અને તેને સુધારવા માટે કોઈ વ્યાવસાયિક પાસેથી તાલીમ લો. તમારી કાંડા અને હાથના આગળના ભાગની હલનચલન પર ધ્યાન આપો. આખા શરીરનો ઉપયોગ કરતી સરળ સ્વિંગ કોણી પરનો તાણ ઘટાડી શકે છે. બોલને મારતી વખતે તમારા કાંડાને વધુ પડતું વાળવાનું ટાળો.
• અન્ય પ્રવૃત્તિઓ: કોઈપણ પુનરાવર્તિત પ્રવૃત્તિ માટે, તમારા હાથ અને કોણી પરનો તાણ ઓછો કરવા માટે યોગ્ય ફોર્મનો ઉપયોગ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો.

2. વોર્મ-અપ અને સ્ટ્રેચિંગ:

• પ્રવૃત્તિ પહેલાં: ગોલ્ફ અથવા ભારે વજન ઉપાડવા જેવી પ્રવૃત્તિઓમાં જોડાતા પહેલા હંમેશા તમારા સ્નાયુઓને હળવી કસરતો અને સ્ટ્રેચિંગથી ગરમ કરો. તમારા હાથના આગળના ભાગ, કાંડા અને ખભાને લક્ષ્ય કરતી સ્ટ્રેચિંગ કસરતો કરો. સરળ ફોરઆર્મ રોટેશન અને કાંડાના સ્ટ્રેચ ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
• સ્ટ્રેચિંગ કસરતો: તમારા કાંડાના વાળનારા અને સીધા કરનારા સ્નાયુઓ માટે નિયમિતપણે સ્ટ્રેચિંગ કસરતો કરો. ઉદાહરણ તરીકે, તમારા હાથને સીધા બહારની તરફ હથેળી નીચેની તરફ રાખીને બીજા હાથથી ધીમેથી કાંડાને નીચેની તરફ વાળો અને સ્ટ્રેચને પકડી રાખો. હથેળી ઉપરની તરફ રાખીને પુનરાવર્તન કરો.

3. સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવો:

• હાથના આગળના ભાગના સ્નાયુઓ: તમારા હાથના આગળના ભાગના સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવો જેથી તેઓ પુનરાવર્તિત હલનચલનની તાણને શોષવામાં મદદ કરે. કેટલીક સરળ કસરતોમાં શામેલ છે:
  • રિસ્ટ કર્લ્સ (Wrist Curls): હથેળી ઉપરની તરફ રાખીને હળવું વજન પકડો અને તમારા કાંડાને ઉપરની તરફ વાળો.
  • રિવર્સ રિસ્ટ કર્લ્સ (Reverse Wrist Curls): હથેળી નીચેની તરફ રાખીને હળવું વજન પકડો અને તમારા હાથના પાછળના ભાગને ઉપરની તરફ ઉઠાવો.
  • ગ્રિપ સ્ટ્રેન્થનિંગ (Grip Strengthening): સ્ટ્રેસ બોલ અથવા હેન્ડ ગ્રિપરને સ્ક્વિઝ કરો.
  • ફોરઆર્મ પ્રોનેશન અને સુપિનેશન (Forearm Pronation and Supination): તમારી કોણીને 90 ડિગ્રી પર વાળીને તમારા હાથને બહારની તરફ રાખો અને તમારા હાથના આગળના ભાગને એવી રીતે ફેરવો કે તમારી હથેળીઓ ઉપરની તરફ અને પછી નીચેની તરફ આવે.
• અઠવાડિયામાં થોડીવાર 10-15 પુનરાવર્તનના 2-3 સેટનો લક્ષ્ય રાખો.

4. યોગ્ય સાધનસામગ્રીનો ઉપયોગ કરો:

• ગોલ્ફ ક્લબ્સ: ખાતરી કરો કે તમારી ગોલ્ફ ક્લબ્સ તમારી ઊંચાઈ અને સ્વિંગ શૈલી માટે યોગ્ય રીતે ફિટ છે. હળવા ગ્રેફાઇટ ક્લબ્સ અને મોટા, નરમ ગ્રિપ્સનો ઉપયોગ કરવાનું વિચારો, જે ક્લબ પકડતી વખતે સંકોચન દળો અને દબાણને ઘટાડી શકે છે.
• કામના સાધનો: એવા એર્ગોનોમિક સાધનોનો ઉપયોગ કરો જે તમારા કાંડા અને હાથના આગળના ભાગ પરનો તાણ ઓછો કરે.

5. ધીમે ધીમે પ્રગતિ અને આરામ:

• વધુ પડતું ટાળો: કોઈપણ નવી પ્રવૃત્તિ જે તમારા હાથના આગળના ભાગ પર તાણ લાવે છે તેની તીવ્રતા અને સમયગાળો ધીમે ધીમે વધારો. એકસાથે વધુ પડતું કરવાનું ટાળો.
• વિરામ લો: જો તમે પુનરાવર્તિત પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ હોવ તો, તમારા હાથને આરામ આપવા અને સ્ટ્રેચ કરવા માટે નિયમિત વિરામ લો.
• તમારા શરીરને સાંભળો: જો તમને તમારી કોણીમાં દુખાવો થાય તો તરત જ તે પ્રવૃત્તિ બંધ કરો અને આરામ કરો. દુખાવાની અવગણના કરવાથી સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ શકે છે.

6. યોગ્ય લિફ્ટિંગ ટેકનિક:

• કોઈપણ વસ્તુ ઉપાડતી વખતે, વજન સહિત, તમારા કાંડાને સખત અને સ્થિર રાખો જેથી તમારી કોણી પરનો ભાર ઓછો થાય. ઉપાડવા માટે તમારા મોટા સ્નાયુ જૂથોનો ઉપયોગ કરો.

7. અંતર્ગત જોખમી પરિબળોને સંબોધિત કરો:

• સ્વસ્થ વજન જાળવો: વધારે વજન તમારા સાંધા અને કંડરા પર વધારાનો તાણ લાવી શકે છે.
• ધૂમ્રપાન ટાળો: ધૂમ્રપાન રક્ત પરિભ્રમણને નબળું પાડે છે, જે કંડરાના સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
• ડાયાબિટીસનું સંચાલન કરો: જો તમને ડાયાબિટીસ હોય, તો તમારા બ્લડ શુગરના સ્તરને નિયંત્રિત કરવા માટે તમારા ડૉક્ટર સાથે કામ કરો, કારણ કે આ સ્થિતિ ટેન્ડિનોપેથીનું જોખમ વધારી શકે છે.

આ નિવારક પગલાં અમલમાં મૂકીને, તમે ગોલ્ફર્સ એલ્બો થવાનું જોખમ નોંધપાત્ર રીતે ઘટાડી શકો છો, ભલે તમારી પ્રવૃત્તિઓમાં પુનરાવર્તિત હાથ અને કાંડાની હલનચલન શામેલ હોય. જો તમને કોણીમાં દુખાવો થાય, તો યોગ્ય નિદાન અને વ્યવસ્થાપન માટે હેલ્થકેર પ્રોફેશનલની સલાહ લો.

સારાંશ

ગોલ્ફર્સ એલ્બો, જેને તબીબી રીતે મિડિયલ એપિકોન્ડિલાઇટિસ કહેવાય છે, તે કોણીના અંદરના ભાગમાં દુખાવો પેદા કરતી સ્થિતિ છે. આ દુખાવો હાથના આગળના ભાગના સ્નાયુઓને કોણીના અંદરના હાડકા સાથે જોડતી કંડરામાં સોજો અથવા નાના ચીરા પડવાથી થાય છે.

મુખ્ય કારણોમાં વારંવાર થતી કાંડા અને હાથની હલનચલન અને તેના પર આવતો તાણ છે, જે રમતો (જેમ કે ગોલ્ફ), વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિઓ અને શોખને કારણે થઈ શકે છે.

મુખ્ય લક્ષણોમાં કોણીના અંદરના ભાગમાં દુખાવો, હાથના આગળના ભાગમાં ફેલાતો દુખાવો, વસ્તુ પકડવામાં તકલીફ, હાથની પકડ નબળી પડવી અને કોણીના અંદરના ભાગને સ્પર્શ કરવાથી દુખાવો થવાનો સમાવેશ થાય છે.

નિદાન સામાન્ય રીતે શારીરિક તપાસ અને લક્ષણોના આધારે થાય છે. જરૂર પડ્યે એક્સ-રે અથવા એમઆરઆઈ જેવા પરીક્ષણો પણ કરવામાં આવી શકે છે.

સારવારનો મુખ્ય ઉદ્દેશ દુખાવો અને સોજો ઘટાડવાનો અને હાથની કાર્યક્ષમતા પુનઃસ્થાપિત કરવાનો છે. તેમાં આરામ, બરફ લગાવવો, પેઇન કિલર્સ, કોણીનો પટ્ટો, ફિઝિયોથેરાપી અને કેટલાક કિસ્સાઓમાં સ્ટેરોઇડ ઇન્જેક્શન અથવા સર્જરીનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

અટકાવવા માટે યોગ્ય ટેકનિકનો ઉપયોગ કરવો, યોગ્ય સાધનસામગ્રી વાપરવી, નિયમિત સ્ટ્રેચિંગ અને વોર્મ-અપ કરવું, સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવા અને કામ કરતી વખતે વચ્ચે વચ્ચે આરામ કરવો મહત્વપૂર્ણ છે.

ગોલ્ફર્સ એલ્બો એક એવી સ્થિતિ છે જે યોગ્ય સારવાર અને નિવારક પગલાં દ્વારા મેનેજ કરી શકાય છે.