IFT (Interferential Therapy)
⚡ IFT (Interferential Therapy): ઊંડાણપૂર્વકના દુખાવાને મટાડતી આધુનિક ફિઝિયોથેરાપી 🩺
જ્યારે સ્નાયુઓ કે સાંધાનો દુખાવો ખૂબ જ જૂનો (Chronic) હોય અથવા શરીરના ઊંડા ભાગમાં હોય, ત્યારે સામાન્ય પેઈન કિલર કે ઉપરછલ્લી થેરાપી ઘણીવાર નિષ્ફળ જાય છે. આવા સમયે ફિઝિયોથેરાપીનું એક અત્યંત અસરકારક સાધન કામ આવે છે, જેને IFT (ઇન્ટરફેરન્શિયલ થેરાપી) કહેવામાં આવે છે. IFT એ મધ્યમ ફ્રીક્વન્સીના વિદ્યુત પ્રવાહનો ઉપયોગ કરીને શરીરના ઊંડા પેશીઓ (Deep tissues) સુધી પહોંચવાની ક્ષમતા ધરાવે છે.
આ લેખમાં આપણે IFT શું છે, તે કેવી રીતે કામ કરે છે અને તે કઈ બીમારીઓમાં આશીર્વાદરૂપ છે તેના વિશે વિગતવાર માહિતી મેળવીશું.
1. IFT (ઇન્ટરફેરન્શિયલ થેરાપી) એટલે શું?
IFT એ વિદ્યુત ઉત્તેજના (Electrical Stimulation) નો એક પ્રકાર છે. તેનું નામ ‘ઇન્ટરફેરન્શિયલ’ એટલા માટે છે કારણ કે તેમાં બે અલગ-અલગ મધ્યમ ફ્રીક્વન્સીના વિદ્યુત પ્રવાહો એકબીજા સાથે ‘ઇન્ટરફીયર’ (મિશ્રિત) થાય છે.
જ્યારે આ બે પ્રવાહો શરીરની અંદર એકબીજાને મળે છે, ત્યારે તેઓ એક ત્રીજો ‘લો-ફ્રીક્વન્સી’ પ્રવાહ ઉત્પન્ન કરે છે. આ પદ્ધતિની ખાસિયત એ છે કે તે ત્વચા પર કોઈ બળતરા કે અગવડતા પેદા કર્યા વગર શરીરના સ્નાયુઓ અને સાંધાના ઊંડાણ સુધી જઈ શકે છે, જે કામ TENS થેરાપી નથી કરી શકતી.
2. IFT કેવી રીતે કામ કરે છે?
IFT ના કાર્ય કરવાની પદ્ધતિ અત્યંત વૈજ્ઞાનિક છે:
- પેઈન ગેટ મિકેનિઝમ: TENS ની જેમ જ, IFT ચેતાતંત્રને એવા સંકેતો મોકલે છે જે મગજ સુધી પહોંચતા દુખાવાના સિગ્નલ્સને બ્લોક કરી દે છે.
- રક્ત પરિભ્રમણમાં વધારો: વિદ્યુત તરંગો જે-તે ભાગમાં લોહીનો પ્રવાહ વધારે છે. વધુ લોહી એટલે વધુ ઓક્સિજન અને પોષક તત્વો, જે ઈજાગ્રસ્ત ભાગને ઝડપથી સાજો કરે છે.
- સોજો ઘટાડવો: IFT સ્નાયુઓને સૂક્ષ્મ રીતે પમ્પ કરે છે, જેનાથી જમા થયેલું વધારાનું પ્રવાહી (Edema) દૂર થાય છે અને સોજો ઉતરી જાય છે.
- એન્ડોર્ફિનનું ઉત્પાદન: તે શરીરના કુદરતી પેઈન-કિલર ‘એન્ડોર્ફિન’ હોર્મોનને સક્રિય કરે છે.
3. IFT થેરાપીના મુખ્ય ફાયદાઓ
IFT ના અસંખ્ય ફાયદા છે જે તેને અન્ય ઇલેક્ટ્રોથેરાપીથી અલગ પાડે છે:
- જૂના દુખાવામાં અસરકારક: વર્ષો જૂનો કમરનો દુખાવો, સાંધાનો વા કે સાયટિકામાં IFT ઉત્તમ પરિણામ આપે છે.
- ઊંડા સ્નાયુઓની સારવાર: તે શરીરના એવા સ્નાયુઓ સુધી પહોંચે છે જે હાથની માલિશ કે અન્ય મશીનો દ્વારા શક્ય નથી.
- સ્નાયુઓનું પુનર્વસન: સર્જરી કે ઈજા પછી નબળા પડી ગયેલા સ્નાયુઓને ફરી સક્રિય કરવામાં મદદ કરે છે.
- ઝડપી રિકવરી: તે કોષોના મેટાબોલિઝમને વેગ આપે છે, જેથી રૂઝ આવવાની પ્રક્રિયા ઝડપી બને છે.
- નિદ્રા અને માનસિક આરામ: પીડામાં ઘટાડો થવાથી દર્દીને સારી ઊંઘ આવે છે અને માનસિક તણાવ ઓછો થાય છે.
4. કઈ બીમારીઓમાં IFT સૌથી વધુ ઉપયોગી છે?
ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ નીચેની સમસ્યાઓ માટે મુખ્યત્વે IFT સૂચવે છે:
- કમર અને ગરદનનો દુખાવો: સ્લિપ ડિસ્ક, સ્પોન્ડિલોસિસ કે સ્નાયુઓના ખેંચાણમાં.
- સાંધાનો દુખાવો: ઘૂંટણનો ઘસારો (Osteoarthritis) અને રુમેટાઈડ આર્થરાઈટિસ.
- ફ્રોઝન શોલ્ડર: ખભાની જકડન દૂર કરી હલનચલન વધારવા માટે.
- સ્પોર્ટ્સ ઈજા: લિગામેન્ટ ખેંચાવા કે સ્નાયુ ફાટવાની (Strain) સ્થિતિમાં.
- સાયટિકા (Sciatica): પગમાં ઉતરતા નસના દુખાવાને શાંત કરવા.
- ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યાઓ: નસ દબાવાને કારણે થતી ઝણઝણાટી કે બહેરાશમાં.
5. IFT અને TENS વચ્ચેનો તફાવત
ઘણા લોકો આ બંનેમાં મૂંઝવણ અનુભવે છે. મુખ્ય તફાવત નીચે મુજબ છે:
| વિશેષતા | TENS | IFT |
| પહોંચ | ત્વચાની સપાટી પર (Superficial) | શરીરના ઊંડા ભાગ સુધી (Deep Tissue) |
| ફ્રીક્વન્સી | લો ફ્રીક્વન્સી | મધ્યમ ફ્રીક્વન્સી |
| મુખ્ય ઉપયોગ | તાત્કાલિક પીડા રાહત | સોજો ઘટાડવો અને ઊંડી સારવાર |
| અનુભવ | ઝણઝણાટી જેવું લાગે | હળવા ધબકારા કે મસાજ જેવું લાગે |
6. સાવચેતી અને કોણે ટાળવું જોઈએ?
IFT અત્યંત સુરક્ષિત છે, પરંતુ નીચેના કિસ્સાઓમાં તેનો ઉપયોગ પ્રતિબંધિત છે:
- ગર્ભાવસ્થા: પેટ કે પેલ્વિક વિસ્તારમાં IFT ન આપવું જોઈએ.
- પેસમેકર: હૃદયમાં પેસમેકર હોય તેવા દર્દીઓએ આ થેરાપી ન લેવી.
- કેન્સર: કેન્સરની ગાંઠ ધરાવતા ભાગ પર તેનો ઉપયોગ જોખમી હોઈ શકે છે.
- તાજો રક્તસ્ત્રાવ: જો ઈજા તાજી હોય અને લોહી નીકળતું હોય, તો IFT ન લેવી.
- ધાતુના ઇમ્પ્લાન્ટ: જે ભાગમાં સ્ટીલની પ્લેટ કે સળિયા નાખેલા હોય ત્યાં સાવચેતી રાખવી જરૂરી છે.
નિષ્કર્ષ
IFT (ઇન્ટરફેરન્શિયલ થેરાપી) એ ફિઝિયોથેરાપીનું એક પાવરફુલ ટૂલ છે. તે માત્ર દુખાવો દબાવતું નથી, પરંતુ શરીરની અંદર જઈને સોજો ઉતારવામાં અને સ્નાયુઓને રિપેર કરવામાં મદદ કરે છે. જો તમને લાંબા સમયથી એવો દુખાવો હોય જે સાધારણ સારવારથી મટતો નથી, તો તમારા ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ સાથે IFT વિશે ચોક્કસ ચર્ચા કરો.
