સ્લિપ્ડ ડિસ્ક (Slipped Disc)

સ્લિપ્ડ ડિસ્ક શું છે?

સ્લિપ્ડ ડિસ્ક (Slipped Disc) એ કરોડરજ્જુની એક સામાન્ય સમસ્યા છે, જે પીઠના દુખાવાનું કારણ બને છે. તેને હર્નિએટેડ ડિસ્ક (Herniated Disc) અથવા રપ્ચર્ડ ડિસ્ક (Ruptured Disc) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

સ્લિપ્ડ ડિસ્ક એટલે શું?

કરોડરજ્જુના હાડકાં (વર્ટીબ્રા) ની વચ્ચે ગાદી જેવી ડિસ્ક હોય છે, જે આંચકા શોષવાનું અને કરોડરજ્જુને ગતિશીલતા આપવામાં મદદ કરે છે. આ ડિસ્કમાં એક નરમ, જેલી જેવો કેન્દ્ર ભાગ (ન્યુક્લિયસ પલ્પોસસ) અને એક કઠણ, બાહ્ય ભાગ (એન્યુલસ ફાઈબ્રોસસ) હોય છે.

જ્યારે આ બાહ્ય ભાગ નબળો પડે છે અથવા ફાટી જાય છે, ત્યારે નરમ કેન્દ્ર ભાગ બહાર નીકળી જાય છે. આ બહાર નીકળેલો ભાગ નજીકની ચેતા પર દબાણ લાવી શકે છે, જેના કારણે દુખાવો, નિષ્ક્રિયતા આવે છે અથવા કળતર થાય છે.

સ્લિપ્ડ ડિસ્કના કારણો:

• વધતી ઉંમર: ઉંમર વધવાની સાથે ડિસ્ક નબળી પડે છે અને ફાટવાનું જોખમ વધી જાય છે.
• અચાનક હલનચલન: વજન ઉપાડતી વખતે, વળતી વખતે અથવા ટ્વિસ્ટ કરતી વખતે અચાનક હલનચલન ડિસ્કને ફાડી શકે છે.
• ઇજા: પીઠ પરની ઇજાને કારણે પણ સ્લિપ્ડ ડિસ્ક થઈ શકે છે.
• વજન: વધારે વજન હોવાથી કરોડરજ્જુ પર વધારાનું દબાણ આવે છે.
• ધૂમ્રપાન: ધૂમ્રપાન ડિસ્કમાં રક્ત પરિભ્રમણને ઘટાડે છે, જેના કારણે તે નબળી પડે છે.

સ્લિપ્ડ ડિસ્કના લક્ષણો:

• પીઠનો દુખાવો, જે પગ અથવા હાથ સુધી ફેલાઈ શકે છે.
• નિષ્ક્રિયતા આવે છે અથવા કળતર.
• સ્નાયુઓની નબળાઇ.
• ચાલવામાં અથવા ઊભા રહેવામાં તકલીફ.
• કેટલાક કિસ્સાઓમાં, મૂત્રાશય અથવા આંતરડા પર નિયંત્રણ ગુમાવવું.

સ્લિપ્ડ ડિસ્કની સારવાર:

• આરામ: થોડા દિવસો માટે આરામ કરવાથી દુખાવો ઓછો થઈ શકે છે.
• દવાઓ: પીડા રાહત માટે દવાઓ અને સ્નાયુઓને આરામ આપતી દવાઓનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
• ફિઝીયોથેરાપી: ફિઝીયોથેરાપી કસરતો સ્નાયુઓને મજબૂત કરવામાં અને ગતિશીલતા સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે.
• સર્જરી: ગંભીર કિસ્સાઓમાં, સર્જરી જરૂરી પડી શકે છે.

સ્લિપ્ડ ડિસ્કની રોકથામ:

• યોગ્ય મુદ્રામાં બેસવું અને ઊભા રહેવું.
• વજન ઉપાડતી વખતે યોગ્ય તકનીકનો ઉપયોગ કરવો.
• નિયમિત કસરત કરવી.
• ધૂમ્રપાન ટાળવું.
• વજનને નિયંત્રણમાં રાખવું.

જો તમને પીઠનો દુખાવો હોય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.

સ્લિપ ડિસ્ક થવાના કારણો શું છે?

સ્લિપ ડિસ્ક થવાના ઘણા કારણો છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• ઉંમર:
  • ઉંમર વધવાની સાથે, કરોડરજ્જુની ડિસ્ક કુદરતી રીતે નબળી પડે છે અને ફાટી જવાની શક્યતા વધી જાય છે.
• અચાનક હલનચલન:
  • વજન ઉપાડતી વખતે, વળતી વખતે અથવા ટ્વિસ્ટ કરતી વખતે અચાનક હલનચલન ડિસ્કને ફાડી શકે છે.
• ઇજા:
  • પીઠ પરની ઇજાને કારણે પણ સ્લિપ ડિસ્ક થઈ શકે છે.
• વજન:
  • વધારે વજન હોવાથી કરોડરજ્જુ પર વધારાનું દબાણ આવે છે.
• ધૂમ્રપાન:
  • ધૂમ્રપાન ડિસ્કમાં રક્ત પરિભ્રમણને ઘટાડે છે, જેના કારણે તે નબળી પડે છે.
• બેઠાડુ જીવનશૈલી:
  • લાંબા સમય સુધી બેઠક અથવા નિષ્ક્રિયતા પીઠ અને કરોડરજ્જુ પર વધુ દબાણ લાવી શકે છે, જેનાથી ડિસ્ક હર્નિએશનની શક્યતા વધી જાય છે.
• વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિઓ:
  • વજન ઉપાડવું, ધક્કો મારવો અથવા ખેંચવું, અથવા વારંવાર વાળવું જેવી શારીરિક રીતે માંગણી કરતી નોકરીઓ સ્લિપ્ડ ડિસ્કનું જોખમ વધારે છે.
• જિનેટિક્સ:
  • કેટલાક લોકોને સ્લિપ્ડ ડિસ્ક થવાની સંભાવના વધારે હોય છે કારણ કે તેઓ આનુવંશિક રીતે ડિસ્ક ડિજનરેશન માટે વલણ ધરાવે છે.

જો તમને પીઠનો દુખાવો હોય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.

સ્લિપ ડિસ્કના ચિહ્નો અને લક્ષણો શું છે?

સ્લિપ ડિસ્કના ચિહ્નો અને લક્ષણો નીચે મુજબ છે:

• પીઠનો દુખાવો:
  • આ સૌથી સામાન્ય લક્ષણ છે. દુખાવો તીવ્ર અથવા મંદ હોઈ શકે છે અને પીઠના નીચેના ભાગમાં, ગરદનમાં અથવા કરોડરજ્જુના અન્ય ભાગમાં અનુભવી શકાય છે.
• પગ અથવા હાથમાં દુખાવો:
  • જો સ્લિપ ડિસ્ક ચેતા પર દબાણ લાવે છે, તો દુખાવો પગ અથવા હાથ સુધી ફેલાઈ શકે છે. પગમાં થતો દુખાવો ઘણીવાર સાયટિકા તરીકે ઓળખાય છે.
• નિષ્ક્રિયતા આવે છે અથવા કળતર:
  • ચેતા પર દબાણને કારણે અસરગ્રસ્ત વિસ્તારમાં નિષ્ક્રિયતા આવે છે અથવા કળતર થઈ શકે છે.
• સ્નાયુઓની નબળાઇ:
  • સ્નાયુઓ નબળા પડી શકે છે, જેના કારણે ચાલવામાં અથવા વસ્તુઓ ઉપાડવામાં તકલીફ પડી શકે છે.
• ચાલવામાં અથવા ઊભા રહેવામાં તકલીફ:
  • તીવ્ર દુખાવો અને સ્નાયુઓની નબળાઇને કારણે ચાલવામાં અથવા ઊભા રહેવામાં મુશ્કેલી આવી શકે છે.
• મૂત્રાશય અથવા આંતરડા પર નિયંત્રણ ગુમાવવું:
  • ગંભીર કિસ્સાઓમાં, સ્લિપ ડિસ્ક મૂત્રાશય અથવા આંતરડા પર નિયંત્રણ ગુમાવવાનું કારણ બની શકે છે. આ એક તબીબી કટોકટી છે અને તાત્કાલિક સારવારની જરૂર છે.

જો તમને આમાંના કોઈપણ લક્ષણોનો અનુભવ થાય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.

કોને સ્લિપ ડિસ્કનું જોખમ વધારે છે?

સ્લિપ ડિસ્ક થવાનું જોખમ નીચેના લોકોને વધારે છે:

• વૃદ્ધ લોકો:
  • ઉંમર વધવાની સાથે, કરોડરજ્જુની ડિસ્ક નબળી પડે છે અને ફાટી જવાની શક્યતા વધી જાય છે.
• જે લોકોનું વજન વધારે હોય છે:
  • વધારે વજન હોવાથી કરોડરજ્જુ પર વધારાનું દબાણ આવે છે.
• જે લોકો ધૂમ્રપાન કરે છે:
  • ધૂમ્રપાન ડિસ્કમાં રક્ત પરિભ્રમણને ઘટાડે છે, જેના કારણે તે નબળી પડે છે.
• જે લોકો ભારે શારીરિક કાર્ય કરે છે:
  • જે લોકો વજન ઉપાડવું, ધક્કો મારવો અથવા ખેંચવું, અથવા વારંવાર વાળવું જેવી શારીરિક રીતે માંગણી કરતી નોકરીઓ કરે છે તેમને સ્લિપ્ડ ડિસ્કનું જોખમ વધારે છે.
• જે લોકો બેઠાડુ જીવનશૈલી ધરાવે છે:
  • લાંબા સમય સુધી બેઠક અથવા નિષ્ક્રિયતા પીઠ અને કરોડરજ્જુ પર વધુ દબાણ લાવી શકે છે, જેનાથી ડિસ્ક હર્નિએશનની શક્યતા વધી જાય છે.
• જે લોકોને જિનેટિક્સ સમસ્યા હોય છે:
  • કેટલાક લોકોને સ્લિપ્ડ ડિસ્ક થવાની સંભાવના વધારે હોય છે કારણ કે તેઓ આનુવંશિક રીતે ડિસ્ક ડિજનરેશન માટે વલણ ધરાવે છે.
• જે લોકોને ઇજાઓ થઈ હોય છે:
  • પીઠ પરની ઇજાને કારણે પણ સ્લિપ ડિસ્ક થઈ શકે છે.

સ્લિપ્ડ ડિસ્ક સાથે કયા રોગો સંકળાયેલા છે?

સ્લિપ ડિસ્ક સીધી રીતે કોઈ ચોક્કસ રોગ સાથે સંકળાયેલી નથી, પરંતુ તે કેટલીક પરિસ્થિતિઓ અને રોગોને કારણે થઈ શકે છે અથવા તેના લક્ષણોને વધારી શકે છે. અહીં કેટલાક સંકળાયેલા રોગો અને પરિસ્થિતિઓ છે:

• ડિસ્ક ડિજનરેટિવ રોગ (Degenerative Disc Disease):
  • આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં ઉંમર સાથે કરોડરજ્જુની ડિસ્ક નબળી પડે છે અને ક્ષતિગ્રસ્ત થાય છે. સ્લિપ ડિસ્ક ડિજનરેટિવ ડિસ્ક રોગનું પરિણામ હોઈ શકે છે.
• સાયટિકા (Sciatica):
  • જ્યારે સ્લિપ ડિસ્ક સાયટિક નર્વ પર દબાણ લાવે છે, ત્યારે તે સાયટિકાનું કારણ બની શકે છે, જે પીઠના નીચેના ભાગથી પગ સુધી ફેલાતો દુખાવો છે.
• સ્પાઇનલ સ્ટેનોસિસ (Spinal Stenosis):
  • આ એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં કરોડરજ્જુની નહેર સાંકડી થાય છે, જે ચેતા પર દબાણ લાવી શકે છે. સ્લિપ ડિસ્ક સ્પાઇનલ સ્ટેનોસિસના લક્ષણોને વધારી શકે છે.
• ઓસ્ટિઓઆર્થરાઈટીસ (Osteoarthritis):
  • ઓસ્ટિઓઆર્થરાઈટીસ કરોડરજ્જુ સહિત સાંધાને અસર કરી શકે છે. તે ડિસ્કના અધોગતિમાં ફાળો આપી શકે છે અને સ્લિપ ડિસ્કનું જોખમ વધારી શકે છે.
• કરોડરજ્જુની ઇજાઓ (Spinal Injuries):
  • અકસ્માતો અથવા અન્ય ઇજાઓ કરોડરજ્જુની ડિસ્કને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, જેના કારણે સ્લિપ ડિસ્ક થઈ શકે છે.

સ્લિપ ડિસ્ક પોતે એક રોગ નથી, પરંતુ તે પીડા અને અન્ય લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે જે વ્યક્તિના જીવનની ગુણવત્તાને અસર કરી શકે છે. જો તમને સ્લિપ ડિસ્કના લક્ષણોનો અનુભવ થાય છે, તો યોગ્ય નિદાન અને સારવાર માટે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.

સ્લિપ ડિસ્કનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?

સ્લિપ ડિસ્કનું નિદાન કરવા માટે ડૉક્ટર વિવિધ પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• શારીરિક પરીક્ષા:
  • ડૉક્ટર તમારી પીઠની તપાસ કરશે, તમારી ગતિશીલતાનું મૂલ્યાંકન કરશે અને ચેતા કાર્યની તપાસ કરશે. તેઓ તમારી પીડા, નિષ્ક્રિયતા આવે છે અથવા કળતર વિશે પણ પૂછશે.
• ઇમેજિંગ પરીક્ષણો:
  • એક્સ-રે: એક્સ-રે હાડકાંની સમસ્યાઓ બતાવી શકે છે, પરંતુ તે ડિસ્ક વિશે વિગતવાર માહિતી આપતા નથી.
  • સીટી સ્કેન (CT scan): સીટી સ્કેન કરોડરજ્જુની વિગતવાર છબીઓ પ્રદાન કરે છે અને ડિસ્ક હર્નિએશનને ઓળખવામાં મદદ કરી શકે છે.
  • એમઆરઆઈ (MRI): એમઆરઆઈ કરોડરજ્જુ, ચેતા અને ડિસ્કની વિગતવાર છબીઓ પ્રદાન કરે છે, જે સ્લિપ ડિસ્કનું નિદાન કરવા માટે સૌથી વધુ ઉપયોગી છે.
  • ઇએમજી (EMG) અને નર્વ કન્ડક્શન સ્ટડીઝ: આ પરીક્ષણો ચેતા કાર્યનું મૂલ્યાંકન કરે છે અને ચેતા નુકસાનને ઓળખવામાં મદદ કરી શકે છે.

ડૉક્ટર તમારા લક્ષણો અને શારીરિક પરીક્ષાના આધારે કયા પરીક્ષણો જરૂરી છે તે નક્કી કરશે.

સ્લિપ ડિસ્કની સારવાર શું છે?

સ્લિપ ડિસ્કની સારવારમાં ઘણી પદ્ધતિઓનો સમાવેશ થાય છે, જે પીડા અને લક્ષણોને દૂર કરવા અને સામાન્ય કાર્યને પુનઃસ્થાપિત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. સારવારનો અભિગમ ડિસ્કના હર્નિએશનની તીવ્રતા અને સ્થાન પર આધાર રાખે છે. અહીં કેટલીક સામાન્ય સારવાર પદ્ધતિઓ છે:

• બિન-સર્જિકલ સારવાર:
  • આરામ: પીડાને ઘટાડવા માટે થોડા દિવસો આરામ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે, પરંતુ લાંબા સમય સુધી બેડ રેસ્ટ ટાળવો જોઈએ.
  • દવાઓ:
    • પીડા અને બળતરાને દૂર કરવા માટે ઓવર-ધ-કાઉન્ટર અથવા પ્રિસ્ક્રિપ્શન પેઇનકિલર્સ.
    • સ્નાયુઓમાં ખેંચાણને ઘટાડવા માટે સ્નાયુઓને આરામ આપતી દવાઓ.
  • ફિઝીયોથેરાપી:
    • સ્નાયુઓને મજબૂત કરવા અને ગતિશીલતા સુધારવા માટે કસરતો.
    • દુખાવો ઘટાડવા માટે ગરમી, ઠંડી અથવા અલ્ટ્રાસાઉન્ડ જેવી પદ્ધતિઓ.
  • એપિડ્યુરલ સ્ટીરોઈડ ઈન્જેક્શન:
    • બળતરા ઘટાડવા અને પીડા રાહત આપવા માટે કરોડરજ્જુની આસપાસના વિસ્તારમાં સ્ટીરોઈડ દવાઓનું ઇન્જેક્શન.
• સર્જિકલ સારવાર:
  • જો બિન-સર્જિકલ સારવારથી રાહત ન મળે અથવા ગંભીર લક્ષણો હોય તો સર્જરીની જરૂર પડી શકે છે.
  • ડિસ્કેક્ટોમી (Discectomy): બહાર નીકળેલા ડિસ્કના ભાગને દૂર કરવાની સર્જિકલ પ્રક્રિયા.
  • લેમિનેક્ટોમી (Laminectomy): કરોડરજ્જુની નહેર પર દબાણ ઘટાડવા માટે હાડકાનો ભાગ દૂર કરવાની સર્જિકલ પ્રક્રિયા.
  • સ્પાઇનલ ફ્યુઝન (Spinal Fusion): બે કે વધુ કરોડરજ્જુના હાડકાંને એકસાથે જોડવાની સર્જિકલ પ્રક્રિયા.

સારવારનો યોગ્ય અભિગમ તમારા ડૉક્ટર દ્વારા નક્કી કરવામાં આવશે, જે તમારી સ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરશે અને તમારી જરૂરિયાતોને અનુરૂપ સારવાર યોજના તૈયાર કરશે.

સ્લિપ ડિસ્કની ફિઝીયોથેરાપી સારવાર શું છે?

સ્લિપ ડિસ્કની ફિઝીયોથેરાપી સારવારમાં વિવિધ પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જે પીડા ઘટાડવા, સ્નાયુઓને મજબૂત કરવા અને ગતિશીલતા સુધારવામાં મદદ કરે છે. અહીં કેટલીક સામાન્ય ફિઝીયોથેરાપી સારવાર પદ્ધતિઓ છે:

• કસરત:
  • ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ તમને એવી કસરતો શીખવશે જે પીઠના સ્નાયુઓને મજબૂત કરવામાં અને કરોડરજ્જુને સ્થિર કરવામાં મદદ કરે છે. આમાં સ્ટ્રેચિંગ, કોર સ્નાયુઓને મજબૂત કરવાની અને ઓછી અસરવાળી એરોબિક કસરતો શામેલ હોઈ શકે છે.
• મેન્યુઅલ થેરાપી:
  • ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ તમારા સાંધા અને સ્નાયુઓને હળવા હાથે ખસેડીને પીડા ઘટાડવામાં અને ગતિશીલતા સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે.
• અલ્ટ્રાસાઉન્ડ:
  • અલ્ટ્રાસાઉન્ડ થેરાપી પીડા અને બળતરાને ઘટાડવા માટે અવાજ તરંગોનો ઉપયોગ કરે છે.
• ગરમી અને ઠંડી ઉપચાર:
  • ગરમી અને ઠંડી પેક પીડાને દૂર કરવામાં અને સ્નાયુઓમાં ખેંચાણ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
• ટ્રેક્શન:
  • ટ્રેક્શન થેરાપી કરોડરજ્જુ પરનું દબાણ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે, જે પીડાને દૂર કરી શકે છે.
• પોશ્ચરલ તાલીમ:
  • ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ તમને યોગ્ય મુદ્રામાં બેસવા, ઊભા રહેવા અને ચાલવાની રીત શીખવી શકે છે, જે પીઠના દુખાવાને રોકવામાં મદદ કરે છે.

ફિઝીયોથેરાપી સારવાર તમારી વ્યક્તિગત જરૂરિયાતો અનુસાર તૈયાર કરવામાં આવશે. ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ તમારી સ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરશે અને તમારી માટે સૌથી યોગ્ય હોય તેવી સારવાર યોજના બનાવશે.

સ્લિપ ડિસ્કમાં ઘરે શું કાળજી લેવી જરૂરી છે?

સ્લિપ ડિસ્કની ઘરે કાળજી લેવી ખૂબ જરૂરી છે. અહીં કેટલીક મહત્વપૂર્ણ ટીપ્સ આપી છે:

• આરામ:
  • શરૂઆતમાં થોડા દિવસો માટે આરામ કરો. પરંતુ લાંબા સમય સુધી પથારીમાં આરામ કરવાનું ટાળો, કારણ કે તે સ્નાયુઓને નબળા બનાવી શકે છે.
• પીડા રાહત:
  • ઓવર-ધ-કાઉન્ટર પેઇનકિલર્સ, જેમ કે આઇબુપ્રોફેન અથવા એસીટામિનોફેન, પીડાને દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
  • ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ પ્રિસ્ક્રિપ્શન દવાઓ લો.
• ગરમી અને ઠંડી ઉપચાર:
  • પીડા અને સ્નાયુઓની ખેંચાણને દૂર કરવા માટે ગરમી અથવા ઠંડી પેકનો ઉપયોગ કરો.
  • દરેક વખતે 15-20 મિનિટ માટે ગરમી અથવા ઠંડી લગાવો.
• યોગ્ય મુદ્રા:
  • બેસતી વખતે અને ઊભા રહેતી વખતે યોગ્ય મુદ્રા જાળવો.
  • લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં બેસવાનું ટાળો.
• હળવી કસરતો:
  • ડૉક્ટર અથવા ફિઝીયોથેરાપિસ્ટની સલાહ મુજબ હળવી કસરતો કરો.
  • સ્ટ્રેચિંગ અને ઓછી અસરવાળી એરોબિક કસરતો પીઠના સ્નાયુઓને મજબૂત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
• વજન નિયંત્રણ:
  • વજનને નિયંત્રણમાં રાખો, કારણ કે વધારે વજન કરોડરજ્જુ પર વધારાનું દબાણ લાવે છે.
• વજન ઉપાડવાની યોગ્ય રીત:
  • વજન ઉપાડતી વખતે, કમરથી વાંકા વળવાને બદલે ઘૂંટણથી વળો.
  • વજનને શરીરની નજીક રાખો.
• ધૂમ્રપાન ટાળો:
  • ધૂમ્રપાન ડિસ્કમાં રક્ત પરિભ્રમણને ઘટાડે છે, જેના કારણે તે નબળી પડે છે.
• ફિઝીયોથેરાપી:
  • ફિઝીયોથેરાપિસ્ટની સલાહ મુજબ નિયમિત કસરતો કરો.
• ઓશીકું:
  • સૂતી વખતે યોગ્ય ઓશીકાનો ઉપયોગ કરો, જેથી ગરદન અને પીઠને યોગ્ય ટેકો મળે.
• વધુ પડતું વજન ન ઉપાડો:
  • ઘરેલુ કામકાજ કરતી વખતે કે અન્ય સમયે વધુ પડતું વજન ઉચકવાનું ટાળો.

જો પીડા વધુ તીવ્ર બને અથવા અન્ય લક્ષણો દેખાય, તો તરત જ ડૉક્ટરની સલાહ લો.

સ્લિપ ડિસ્કનું જોખમ કેવી રીતે ઘટાડવું?

સ્લિપ ડિસ્કનું જોખમ ઘટાડવા માટે તમે નીચેના પગલાં લઈ શકો છો:

• યોગ્ય મુદ્રા જાળવો:
  • બેસતી વખતે અને ઊભા રહેતી વખતે તમારી પીઠ સીધી રાખો.
  • લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં બેસવાનું ટાળો અને નિયમિતપણે ઉઠો અને ચાલો.
• વજન ઉપાડવાની યોગ્ય રીત:
  • વજન ઉપાડતી વખતે, કમરથી વાંકા વળવાને બદલે ઘૂંટણથી વળો.
  • વજનને શરીરની નજીક રાખો અને તેને ધીમે ધીમે ઉપાડો.
• નિયમિત કસરત કરો:
  • પીઠના સ્નાયુઓને મજબૂત કરવા અને લવચીકતા વધારવા માટે નિયમિત કસરત કરો.
  • ઓછી અસરવાળી એરોબિક કસરતો, જેમ કે ચાલવું, તરવું અથવા સાયકલ ચલાવવી, ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
• વજન નિયંત્રણમાં રાખો:
  • વધારે વજન કરોડરજ્જુ પર વધારાનું દબાણ લાવે છે, તેથી સ્વસ્થ વજન જાળવવું મહત્વપૂર્ણ છે.
• ધૂમ્રપાન ટાળો:
  • ધૂમ્રપાન ડિસ્કમાં રક્ત પરિભ્રમણને ઘટાડે છે, જેના કારણે તે નબળી પડે છે.
• યોગ્ય આહાર લો:
  • કેલ્શિયમ અને વિટામિન ડીથી ભરપૂર ખોરાક લો, જે હાડકાના સ્વાસ્થ્ય માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
• યોગ્ય ઊંઘ લો:
  • દરરોજ રાત્રે પૂરતી ઊંઘ લો, કારણ કે ઊંઘ દરમિયાન શરીરની પેશીઓ રિપેર થાય છે.
• વ્યવસાયિક સલામતી:
  • જો તમારી નોકરીમાં ભારે વજન ઉપાડવું અથવા લાંબા સમય સુધી બેસવું શામેલ હોય, તો યોગ્ય સલામતી સાધનોનો ઉપયોગ કરો અને નિયમિત વિરામ લો.
• ફિઝીયોથેરાપી:
  • જો તમને પીઠનો દુખાવો થવાનું જોખમ વધારે હોય, તો ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ તમને યોગ્ય કસરતો અને મુદ્રા શીખવી શકે છે.

આ પગલાં લેવાથી તમે સ્લિપ ડિસ્કનું જોખમ ઘટાડી શકો છો અને પીઠના દુખાવાથી બચી શકો છો.

સારાંશ

સ્લિપ્ડ ડિસ્ક (Slipped Disc) એ કરોડરજ્જુની એક સામાન્ય સમસ્યા છે, જે પીઠના દુખાવાનું કારણ બને છે. તેને હર્નિએટેડ ડિસ્ક (Herniated Disc) અથવા રપ્ચર્ડ ડિસ્ક (Ruptured Disc) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

કારણો: ઉંમર વધવી, અચાનક હલનચલન, ઇજા, વધારે વજન, ધૂમ્રપાન.

લક્ષણો: પીઠનો દુખાવો, પગ અથવા હાથમાં દુખાવો, નિષ્ક્રિયતા આવે છે અથવા કળતર, સ્નાયુઓની નબળાઇ, ચાલવામાં અથવા ઊભા રહેવામાં તકલીફ, મૂત્રાશય અથવા આંતરડા પર નિયંત્રણ ગુમાવવું.

સારવાર: આરામ, દવાઓ, ફિઝીયોથેરાપી, સર્જરી.

રોકથામ: યોગ્ય મુદ્રા, વજન ઉપાડવાની યોગ્ય રીત, નિયમિત કસરત, વજન નિયંત્રણમાં રાખવું, ધૂમ્રપાન ટાળવું.