શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવું

શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવું એટલે શું?

શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવું એ એક એવી સ્થિતિ છે જ્યાં વ્યક્તિને ચાલતી વખતે અથવા ઊભા રહેતી વખતે અસ્થિરતા અનુભવાય છે. આને મેડિકલ ભાષામાં અસ્થિરતા અથવા એટેક્સિયા કહેવામાં આવે છે.

શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવાના મુખ્ય કારણો:

• મગજ અને કરોડરજ્જુની સમસ્યાઓ: સ્ટ્રોક, મગજની ટ્યુમર, મલ્ટિપલ સ્ક્લેરોસિસ, પાર્કિન્સન રોગ જેવા રોગો મગજ અને કરોડરજ્જુને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે જેના કારણે શરીરનું બેલેન્સ બગડી શકે છે.
• આંતરિક કાનની સમસ્યાઓ: આંતરિક કાન બેલેન્સ અને સંતુલન માટે જવાબદાર છે. આંતરિક કાનની ચેતાને નુકસાન થવાથી અસ્થિરતા થઈ શકે છે.
• સ્નાયુઓ અને જોડાણોની સમસ્યાઓ: મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી, ચેરિબ્રલ પાલ્સી, અથવા સ્નાયુઓની નબળાઈને કારણે પણ અસ્થિરતા થઈ શકે છે.
• દવાઓની આડઅસર: કેટલીક દવાઓ જેમ કે ઊંઘની ગોળીઓ, એન્ટિહિસ્ટેમાઈન્સ અને કેટલીક હૃદયની દવાઓ અસ્થિરતાનું કારણ બની શકે છે.
• પોષણની ઉણપ: વિટામિન B12 અને વિટામિન E જેવા કેટલાક વિટામિન્સની ઉણપથી પણ અસ્થિરતા થઈ શકે છે.
• ચેપ: કેટલાક ચેપ જેમ કે મેનિન્જાઈટિસ અથવા એન્સેફાલાઈટિસ પણ અસ્થિરતાનું કારણ બની શકે છે.

શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવાના લક્ષણો:

• ચાલતી વખતે અસ્થિરતા
• ઊભા રહેવામાં મુશ્કેલી
• ચક્કર આવવા
• અંધારું આવવું
• વારંવાર ઠોકર ખાવી
• વસ્તુઓને પકડી રાખવામાં મુશ્કેલી

નિદાન:

ડૉક્ટર તમારો તબીબી ઇતિહાસ લેશે અને શારીરિક પરીક્ષણ કરશે. જરૂર પડ્યે, તેઓ નીચેના ટેસ્ટ્સ પણ કરાવી શકે છે:

• MRI
• CT સ્કેન
• EEG
• લોહીના પરીક્ષણો
• આંતરિક કાનની કાર્યક્ષમતાનું પરીક્ષણ

સારવાર:

સારવારનું મુખ્ય લક્ષ્ય અસ્થિરતાનું કારણ શોધી કાઢવાનું અને તેની સારવાર કરવાનું છે. સારવારમાં શામેલ હોઈ શકે છે:

• દવાઓ
• ફિઝિયોથેરાપી
• સર્જરી
• જીવનશૈલીમાં ફેરફાર

ક્યારે ડૉક્ટરને મળવું:

જો તમને લાંબા સમય સુધી અસ્થિરતા અનુભવાય છે તો તમારે તરત જ ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ.

શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવુંની સમસ્યા સાથે કયા રોગો સંકળાયેલા છે?

શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવું એ એક એવી સ્થિતિ છે જ્યાં વ્યક્તિને ચાલતી વખતે અથવા ઊભા રહેતી વખતે અસ્થિરતા અનુભવાય છે. આને મેડિકલ ભાષામાં અસ્થિરતા અથવા એટેક્સિયા કહેવામાં આવે છે. આ સમસ્યા ઘણા રોગોનું એક લક્ષણ હોઈ શકે છે.

શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવાના મુખ્ય કારણો અને સંકળાયેલા રોગો:

• મગજ અને કરોડરજ્જુની સમસ્યાઓ:
  • સ્ટ્રોક: મગજમાં લોહીનો ગઠ્ઠો બનવાથી મગજના કોષોને નુકસાન થાય છે, જેના કારણે શરીરનું બેલેન્સ બગડી શકે છે.
  • મગજની ટ્યુમર: મગજમાં ગાંઠ થવાથી મગજના કાર્યો પર અસર પડી શકે છે.
  • મલ્ટિપલ સ્ક્લેરોસિસ: આ રોગમાં મગજ અને કરોડરજ્જુની ચેતાને નુકસાન થાય છે, જેના કારણે વિવિધ પ્રકારના લક્ષણો જોવા મળે છે, જેમાં અસ્થિરતા પણ સામેલ છે.
  • પાર્કિન્સન રોગ: આ રોગમાં મગજના ચોક્કસ કોષો મરી જાય છે, જેના કારણે હાથ-પગ કંપવા, અકડાઈ જવું અને ચાલવામાં મુશ્કેલી થાય છે.
  • સેરેબેલર ડિજેનરેશન: મગજનો એક ભાગ જે બેલેન્સ માટે જવાબદાર છે તેને નુકસાન થાય છે.
• આંતરિક કાનની સમસ્યાઓ:
  • મેનીયર’સ ડિસીઝ: આંતરિક કાનમાં પ્રવાહીનું અસંતુલન થવાથી ચક્કર આવવા, કાનમાં અવાજ આવવો અને સાંભળવામાં તકલીફ થાય છે.
  • વેસ્ટિબ્યુલર ન્યુરાઈટિસ: આંતરિક કાનની ચેતાને સોજો આવવાથી અચાનક અને તીવ્ર ચક્કર આવે છે.
• સ્નાયુઓ અને જોડાણોની સમસ્યાઓ:
  • મસ્ક્યુલર ડિસ્ટ્રોફી: આ એક આનુવંશિક રોગ છે જેમાં સ્નાયુઓ નબળા પડી જાય છે.
  • ચેરિબ્રલ પાલ્સી: મગજના વિકાસ દરમિયાન થતી ઈજાને કારણે આ રોગ થાય છે.
• દવાઓની આડઅસર: કેટલીક દવાઓ જેમ કે ઊંઘની ગોળીઓ, એન્ટિહિસ્ટેમાઈન્સ અને કેટલીક હૃદયની દવાઓ અસ્થિરતાનું કારણ બની શકે છે.
• પોષણની ઉણપ: વિટામિન B12 અને વિટામિન E જેવા કેટલાક વિટામિન્સની ઉણપથી પણ અસ્થિરતા થઈ શકે છે.
• ચેપ: કેટલાક ચેપ જેમ કે મેનિન્જાઈટિસ અથવા એન્સેફાલાઈટિસ પણ અસ્થિરતાનું કારણ બની શકે છે.

શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવું સમસ્યા માટે કઈ કસરતો શ્રેષ્ઠ છે?

શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવું એ ઘણી વખત ચિંતાજનક સમસ્યા હોય છે. પરંતુ ચિંતા ન કરો, યોગ્ય કસરતો અને થેરાપી દ્વારા આ સમસ્યાને ઘણી હદે સુધારી શકાય છે.

શરીરનું બેલેન્સ સુધારવા માટેની અસરકારક કસરતો:

• સંતુલન કસરતો:
  • એક પગ પર ઊભા રહેવું: આ સૌથી સરળ અને અસરકારક કસરત છે. એક પગ પર ઊભા રહીને શરૂઆત કરો અને ધીમે ધીમે સમય વધારતા જાઓ.

ટેનીસ બોલ પર ઊભા રહેવું: એક ટેનીસ બોલ પર ઊભા રહીને સંતુલન જાળવવાનો પ્રયાસ કરો. આ કસરત સંતુલનને વધારવામાં મદદ કરે છે.

સિંગલ લેગ સ્ક્વોટ: એક પગ પર ઊભા રહીને સ્ક્વોટ કરવાનો પ્રયાસ કરો. આ કસરત પગ અને કોરની શક્તિ વધારવામાં મદદ કરે છે.

કોર સ્ટ્રેન્થ કસરતો:

પ્લેંક: પ્લેંક કરવાથી કોર સ્નાયુઓ મજબૂત બને છે જે સંતુલન જાળવવામાં મદદ કરે છે.બ્રિજ: બ્રિજ કરવાથી પીઠ અને હિપ્સના સ્નાયુઓ મજબૂત બને છે.

યોગ અને તાઈ ચી: યોગ અને તાઈ ચીમાં એવી ઘણી મુદ્રાઓ છે જે સંતુલન અને લચીલાપણું વધારવામાં મદદ કરે છે.

ચાલવાનું: નિયમિત ચાલવાથી પણ સંતુલન સુધારવામાં મદદ મળે છે.

ફિઝીયોથેરાપી સારવાર શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવું સમસ્યાને સંતુલિત કરવામાં કેવી રીતે મદદ કરે છે?

ફિઝીયોથેરાપી સારવાર શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવું જેવી સમસ્યાને સંતુલિત કરવામાં ખૂબ જ અસરકારક સાબિત થાય છે. આ સારવાર દ્વારા વિવિધ પ્રકારની કસરતો અને તકનીકોનો ઉપયોગ કરીને શરીરની સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવામાં આવે છે, જે સંતુલન જાળવવામાં મદદ કરે છે.

ફિઝીયોથેરાપી કેવી રીતે મદદ કરે છે:

• સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવી: ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ વિવિધ પ્રકારની કસરતો દ્વારા શરીરના મુખ્ય સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરે છે. જેમ કે પગ, કોર અને હાથના સ્નાયુઓ. આ સ્નાયુઓ મજબૂત થવાથી શરીરને સંતુલન જાળવવામાં સરળતા રહે છે.
• સંતુલન વધારવાની કસરતો: ફિઝીયોથેરાપિસ્ટ વિવિધ પ્રકારની સંતુલન વધારવાની કસરતો કરાવે છે. જેમ કે એક પગ પર ઊભા રહેવું, અસંતુલિત સપાટી પર ચાલવું વગેરે. આ કસરતો દ્વારા મગજ અને શરીર વચ્ચેનો સંચાર સુધરે છે અને સંતુલન સુધરે છે.
• ચાલવાની રીત સુધારવી: ઘણી વખત શરીરનું બેલેન્સ ના રહેવું પાછળ ચાલવાની ખોટી રીત પણ કારણભૂત હોય છે. ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ ચાલવાની યોગ્ય રીત શીખવે છે જેનાથી સંતુલન સુધરે છે.
• પ્રોપ્રિઓસેપ્શન વધારવું: પ્રોપ્રિઓસેપ્શન એ શરીરની સ્થિતિને અનુભવવાની ક્ષમતા છે. ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ વિવિધ પ્રકારની કસરતો દ્વારા પ્રોપ્રિઓસેપ્શન વધારવામાં મદદ કરે છે. જેનાથી શરીરને પોતાની સ્થિતિનો અંદાજ લગાવવામાં અને સંતુલન જાળવવામાં સરળતા રહે છે.
• વેસ્ટિબ્યુલર સિસ્ટમને મજબૂત બનાવવી: આંતરિક કાનમાં આવેલી વેસ્ટિબ્યુલર સિસ્ટમ બેલેન્સ માટે જવાબદાર હોય છે. ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ વિવિધ પ્રકારની કસરતો દ્વારા વેસ્ટિબ્યુલર સિસ્ટમને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરે છે.

ઘરમાં પડી જવાનો ડર ઘટાડવા માટે ટીપ્સ:

ઘરમાં પડી જવાનો ડર ઘણા લોકો માટે એક સામાન્ય ચિંતાનો વિષય છે. ખાસ કરીને વૃદ્ધ વયના લોકો અને કેટલીક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ ધરાવતા લોકો માટે આ એક ગંભીર મુદ્દો બની શકે છે. ઘરમાં પડવાથી ઈજા થવાની શક્યતા વધી જાય છે અને તેના કારણે દૈનિક કામકાજ કરવામાં પણ મુશ્કેલી પડી શકે છે.

ઘરમાં પડી જવાનો ડર ઘટાડવા માટેની કેટલીક અસરકારક ટિપ્સ:

• ઘરને સુરક્ષિત બનાવો:
  • પગથિયાં: પગથિયાં પર સારી રીતે ચમકતી લાઇટો લગાવો, નોન-સ્લિપ મેટ્સ લગાવો અને હેન્ડ્રેઇલ્સ મજબૂત હોય તેની ખાતરી કરો.
  • બાથરૂમ: બાથરૂમમાં નોન-સ્લિપ મેટ્સ અને ગ્રેબ બાર્સ લગાવો. શાવરમાં નોન-સ્લિપ મેટ્સ અથવા સીટ લગાવો.
  • રસોડા: રસોડામાં ફ્લોર પર કોઈપણ પ્રકારનું તેલ કે પાણી ન રહે તેનું ધ્યાન રાખો.
  • લાઇટિંગ: ઘરમાં પૂરતી લાઇટિંગ હોવી જોઈએ. ખાસ કરીને પગથિયાં અને કોરિડોરમાં.
  • કાર્પેટ અને રગ: જો તમારા ઘરમાં કાર્પેટ કે રગ હોય તો તે સારી રીતે જોડાયેલા હોવા જોઈએ જેથી કરીને તે ખસે નહીં.
  • વાયર અને કેબલ્સ: ફ્લોર પર પડેલા વાયર કે કેબલ્સને દૂર કરો જેથી કરીને તેમાં પગ ફસાઈ ન જાય.
• જૂતા પહેરો: ઘરમાં જ્યારે પણ ચાલો ત્યારે કોઈ નોન-સ્લિપ જૂતા પહેરો.
• સંતુલન સુધારવાની કસરતો કરો: ફિઝિયોથેરાપિસ્ટની સલાહ લઈને સંતુલન સુધારવાની કસરતો કરો. જેમ કે એક પગ પર ઊભા રહેવું, ટેનીસ બોલ પર ઊભા રહેવું વગેરે.
• દવાઓની આડઅસરો: જો તમે કોઈ દવા લો છો તો તેની આડઅસરો વિશે ડૉક્ટરને પૂછો. કેટલીક દવાઓ ચક્કર આવવા અથવા અસ્થિરતાનું કારણ બની શકે છે.
• ઘરમાં વસ્તુઓ સરળતાથી પહોંચે તેવી જગ્યાએ રાખો: જેથી કરીને તમારે વધુ પડતું વાળવું કે ખેંચવું ન પડે.
• સામાન્ય વસ્તુઓને એક જ જગ્યાએ રાખો: જેથી કરીને તમને વસ્તુઓ શોધવામાં મુશ્કેલી ન પડે.
• પૂરતો પ્રકાશ: ઘરમાં પૂરતો પ્રકાશ રાખો, ખાસ કરીને રાત્રે.
• સામાન્ય ચેકઅપ કરાવો: નિયમિત તબીબી ચેકઅપ કરાવો જેથી કરીને કોઈપણ સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાનું વહેલું નિદાન થઈ શકે.

વધારાની ટીપ્સ:

• ઘરમાં સીડીઓ હોય તો સીડી પર ચઢતી વખતે હેન્ડ્રેઇલ્સનો સહારો લો.
• જો તમને ચક્કર આવતા હોય તો ઉતાવળમાં ઉભા ન થાઓ.
• ઘરમાં કોઈપણ પ્રકારનું અવરોધ દૂર કરો જેથી કરીને તમે સરળતાથી ફરી શકો.
• જો તમને પડી જવાનો ડર હોય તો કોઈ મિત્ર અથવા સંબંધીને મદદ માટે કહો.