હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો શું છે?
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો એ એક સામાન્ય સમસ્યા છે જે અનેક કારણોસર થઈ શકે છે. આ દુખાવો નાનો અને અસ્થાયી હોઈ શકે છે અથવા લાંબા સમય સુધી રહી શકે છે.
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો શા માટે થાય?
અંગૂઠામાં દુખાવાના કેટલાક સામાન્ય કારણો છે:
- કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ: આ સૌથી સામાન્ય કારણો પૈકીનું એક છે. કાંડામાં એક ચેતા પર દબાણ આવવાથી આ સમસ્યા થાય છે.
- સંધિવા: સાંધાઓમાં સોજો અને દુખાવો થવાની એક સ્થિતિ છે.
- ટેન્ડોનાઇટિસ: કંડરામાં સોજો આવવાની સ્થિતિ.
- ઇજા: કોઈપણ પ્રકારની ઇજાને કારણે અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- રક્ત પરિભ્રમણની સમસ્યાઓ: રક્ત પરિભ્રમણમાં ખામી હોવાથી પણ અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- અન્ય કારણો: સંક્રમણ, નર્વ પિંચિંગ, અથવા તબીબી સ્થિતિઓ જેમ કે ડાયાબિટીસ.
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવાના લક્ષણો શું છે?
- ઝણઝણાટી
- દુખાવો
- સોજો
- કળતર
- નબળાઈ
- રંગમાં ફેરફાર
- અંગૂઠામાં કઠોરતા
- રાત્રે દુખાવો
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો થવાનું જોખમ કોને છે?
- કમ્પ્યુટર પર લાંબા સમય સુધી કામ કરતા લોકો
- ઘરકામ કરતી મહિલાઓ
- ખેલાડીઓ અને એથ્લેટ
- સંધિવાના દર્દીઓ
- વધતી ઉંમર સાથે
- વધુ વજન ધરાવતા લોકો
- ચોક્કસ પદાર્થોથી એલર્જિક હોય તેવા લોકો
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવાનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?
ડૉક્ટર તમારી તપાસ કરશે અને જરૂરી ટેસ્ટ કર્યા પછી તમને યોગ્ય સારવાર આપશે. ટેસ્ટમાં શામેલ છે:
- શારીરિક પરીક્ષણ
- મેડિકલ હિસ્ટ્રી
- ન્યુરોલોજિકલ પરીક્ષણ
- ઇમેજિંગ ટેસ્ટ (એક્સ-રે, એમઆરઆઈ)
- લેબ ટેસ્ટ
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવાની સારવાર શું છે?
દુખાવાનું કારણ શું છે તેના આધારે સારવાર નક્કી થાય છે. સામાન્ય રીતે નીચેની સારવાર કરવામાં આવે છે:
- દવાઓ
- ફિઝિયોથેરાપી
- ઈન્જેક્શન
- સર્જરી
ફિઝિયોથેરાપીમાં શું કરવામાં આવે છે?
- કસરતો
- મોબિલાઇઝેશન
- સ્ટ્રેચિંગ
- ઇલેક્ટ્રોથેરાપી
- હીટ અને આઇસ થેરાપી
- પોસ્ચર કોરક્શન
દુખાવાનું જોખમ કેવી રીતે ઘટાડવું?
- આરામ કરો
- બરફ લગાવો
- કસરત કરો
- ગરમ પાણીથી સેક કરો
- દવાઓ લો (ડૉક્ટરની સલાહ લઈને)
- વજન ઘટાડો
- સારું આહાર લો
- તણાવ ઓછો કરો
- કાર્યસ્થળ પર ફેરફાર કરો
- નિયમિત તપાસ કરાવો
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાના કારણો શું છે?
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો થવાના અનેક કારણો હોઈ શકે છે. આ દુખાવો નાનો અને અસ્થાયી હોઈ શકે છે અથવા લાંબા સમય સુધી રહી શકે છે.
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવાના કેટલાક સામાન્ય કારણો છે:
- કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ: આ સૌથી સામાન્ય કારણો પૈકીનું એક છે. કાંડામાં એક ચેતા પર દબાણ આવવાથી આ સમસ્યા થાય છે.
- સંધિવા: સાંધાઓમાં સોજો અને દુખાવો થવાની એક સ્થિતિ છે.
- ટેન્ડોનાઇટિસ: કંડરામાં સોજો આવવાની સ્થિતિ.
- ઇજા: કોઈપણ પ્રકારની ઇજાને કારણે અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- રક્ત પરિભ્રમણની સમસ્યાઓ: રક્ત પરિભ્રમણમાં ખામી હોવાથી પણ અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- અન્ય કારણો: સંક્રમણ, નર્વ પિંચિંગ, અથવા તબીબી સ્થિતિઓ જેમ કે ડાયાબિટીસ.
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાના ચિહ્નો અને લક્ષણો શું છે?
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો એ એક સામાન્ય સમસ્યા છે જે અનેક કારણોસર થઈ શકે છે. આ દુખાવો નાનો અને અસ્થાયી હોઈ શકે છે અથવા લાંબા સમય સુધી રહી શકે છે.
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવાના સામાન્ય ચિહ્નો અને લક્ષણો:
- દુખાવો: અંગૂઠામાં સતત અથવા સમયાંતરે દુખાવો થવો.
- ઝણઝણાટી: અંગૂઠામાં ઝણઝણાટી અથવા સુન્ન થવાની સંવેદના.
- સોજો: અંગૂઠામાં સોજો આવવો.
- લાલાશ: અંગૂઠાનો રંગ લાલ થઈ જવો.
- કળતર: અંગૂઠામાં કળતર થવું.
- નબળાઈ: અંગૂઠાની પકડ નબળી પડવી.
- કઠોરતા: અંગૂઠાને હલાવવામાં મુશ્કેલી પડવી.
- રાત્રે દુખાવો: ખાસ કરીને રાત્રે સૂતી વખતે દુખાવો વધવો.
આ લક્ષણો કયા કારણોસર થાય છે?
- કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ: કાંડામાં એક ચેતા પર દબાણ આવવાથી આ સમસ્યા થાય છે.
- સંધિવા: સાંધાઓમાં સોજો અને દુખાવો થવાની એક સ્થિતિ છે.
- ટેન્ડોનાઇટિસ: કંડરામાં સોજો આવવાની સ્થિતિ.
- ઇજા: કોઈપણ પ્રકારની ઇજાને કારણે અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- રક્ત પરિભ્રમણની સમસ્યાઓ: રક્ત પરિભ્રમણમાં ખામી હોવાથી પણ અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- અન્ય કારણો: સંક્રમણ, નર્વ પિંચિંગ, અથવા તબીબી સ્થિતિઓ જેમ કે ડાયાબિટીસ.
હાથના અંગૂઠાના દુખાવા સાથે અન્ય કયા રોગો સંકળાયેલા છે?
હાથના અંગૂઠાના દુખાવા સાથે અનેક રોગો સંકળાયેલા હોઈ શકે છે. અંગૂઠાનો દુખાવો એક લક્ષણ છે, એક રોગ નથી. તેથી, અંગૂઠાના દુખાવાનું ચોક્કસ કારણ નિદાન કરવા માટે, ડૉક્ટરને મળવું જરૂરી છે.
અંગૂઠાના દુખાવા સાથે સંકળાયેલા કેટલાક સામાન્ય રોગો:
- કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ: આ સૌથી સામાન્ય કારણો પૈકીનું એક છે. કાંડામાં એક ચેતા પર દબાણ આવવાથી આ સમસ્યા થાય છે.
- સંધિવા: સાંધાઓમાં સોજો અને દુખાવો થવાની એક સ્થિતિ છે.
- ટેન્ડોનાઇટિસ: કંડરામાં સોજો આવવાની સ્થિતિ.
- આર્થ્રાઇટિસ: સાંધાઓની બળતરા થવાની સ્થિતિ.
- રુમેટોઇડ આર્થ્રાઇટિસ: આ એક ઓટોઇમ્યુન રોગ છે જેમાં શરીર પોતાના જ સાંધાઓ પર હુમલો કરે છે.
- ગાઉટ: આ એક પ્રકારનો સંધિવા છે જેમાં યુરિક એસિડના સ્ફટિકો સાંધામાં જમા થાય છે.
- ન્યુરોપેથી: નર્વને નુકસાન થવાથી થતી સ્થિતિ.
- રેયનોડ્સ ડિસીઝ: આ એક સ્થિતિ છે જેમાં ઠંડી અથવા તણાવમાં હાથ અને પગમાં રક્ત પરિભ્રમણ ઓછું થાય છે.
- કંકરના ટ્યુમર: ભાગ્યે જ, અંગૂઠામાં દુખાવો કોઈ કંકરના ટ્યુમરને કારણે થઈ શકે છે.
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાનું નિદાન કેવી રીતે કરવું?
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાનું નિદાન કરવા માટે ડૉક્ટર તમારી તબીબી ઇતિહાસ, લક્ષણો અને શારીરિક પરીક્ષાને ધ્યાનમાં લેશે. કેટલીકવાર, વધુ નિદાન માટે તેઓ અન્ય પરીક્ષણો પણ સૂચવી શકે છે.
નિદાનની પ્રક્રિયા:
- તમારો ઇતિહાસ: ડૉક્ટર તમને તમારા દુખાવા વિશે વિગતવાર પૂછશે, જેમ કે તે ક્યારે શરૂ થયું, કેટલું તીવ્ર છે, અને શું કોઈ ચોક્કસ પ્રવૃત્તિથી તે વધુ ખરાબ થાય છે.
- શારીરિક પરીક્ષા: ડૉક્ટર તમારા હાથ અને અંગૂઠાને તપાસશે, સોજો, લાલાશ, અથવા કોઈપણ અન્ય વિકૃતિઓ માટે તપાસ કરશે. તેઓ તમારા અંગૂઠાને હલાવવા અને દબાવવાથી થતા દુખાવાનું મૂલ્યાંકન પણ કરશે.
- ઇમેજિંગ ટેસ્ટ: જરૂર પડ્યે, ડૉક્ટર એક્સ-રે, એમઆરઆઈ અથવા અલ્ટ્રાસાઉન્ડ જેવા ઇમેજિંગ ટેસ્ટ સૂચવી શકે છે. આ ટેસ્ટ હાડકાના ફ્રેક્ચર, સાંધાના નુકસાન અથવા અન્ય અસામાન્યતાઓને ઓળખવામાં મદદ કરી શકે છે.
- લેબ ટેસ્ટ: કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર લોહીના ટેસ્ટ અથવા અન્ય લેબ ટેસ્ટ સૂચવી શકે છે જેમ કે સંધિવા અથવા ગાઉટ જેવી અંતર્ગત સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિઓને શોધવા માટે.
અંગૂઠાના દુખાવાના સામાન્ય કારણો:
- કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ: કાંડામાં એક ચેતા પર દબાણ આવવાથી આ સમસ્યા થાય છે.
- સંધિવા: સાંધાઓમાં સોજો અને દુખાવો થવાની એક સ્થિતિ છે.
- ટેન્ડોનાઇટિસ: કંડરામાં સોજો આવવાની સ્થિતિ.
- ઇજા: કોઈપણ પ્રકારની ઇજાને કારણે અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- રક્ત પરિભ્રમણની સમસ્યાઓ: રક્ત પરિભ્રમણમાં ખામી હોવાથી પણ અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- અન્ય કારણો: સંક્રમણ, નર્વ પિંચિંગ, અથવા તબીબી સ્થિતિઓ જેમ કે ડાયાબિટીસ.
નિદાન મહત્વનું કેમ છે?
સચોટ નિદાન મેળવવું મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે તે યોગ્ય સારવારની યોજના બનાવવામાં મદદ કરે છે. જો તમને અંગૂઠામાં દુખાવો થતો હોય તો તમારે ડૉક્ટરને મળવું જોઈએ.
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાની સારવાર શું છે?
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાની સારવાર દુખાવાનું કારણ શું છે તેના પર આધારિત હોય છે. ડૉક્ટર તમારી તપાસ કરશે અને જરૂરી ટેસ્ટ કર્યા પછી તમને યોગ્ય સારવાર આપશે.
સામાન્ય રીતે, હાથના અંગૂઠાના દુખાવાની સારવારમાં નીચેનાનો સમાવેશ થઈ શકે છે:
- દવાઓ: દુખાવાને ઘટાડવા અને સોજો ઓછો કરવા માટે દવાઓ આપવામાં આવી શકે છે. જેમ કે:
- પેઇનકિલર્સ
- બળતરા વિરોધી દવાઓ
- સ્ટીરોઇડ્સ
- ફિઝિયોથેરાપી: ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમને વિશેષ કસરતો અને સ્ટ્રેચિંગ શીખવશે જે તમારા અંગૂઠાની હિલચાલ સુધારવામાં મદદ કરશે.
- ઇન્જેક્શન: કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર તમારા અંગૂઠામાં સ્ટીરોઇડ ઇન્જેક્શન આપી શકે છે.
- સર્જરી: જો અન્ય સારવાર કામ ન કરે તો, સર્જરી એક વિકલ્પ હોઈ શકે છે.
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાની ફિઝીયોથેરાપી સારવાર શું છે?
હાથના અંગૂઠાના દુખાવા માટે ફિઝિયોથેરાપી ખૂબ જ અસરકારક સારવાર છે. ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમારા અંગૂઠાની હિલચાલ સુધારવા, દુખાવો ઘટાડવા અને સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવવા માટે વિવિધ પ્રકારની કસરતો અને તકનીકોનો ઉપયોગ કરશે.
ફિઝિયોથેરાપીમાં શું કરવામાં આવે છે?
- કસરતો: ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમને અંગૂઠા અને કાંડાની હિલચાલ સુધારવા માટે વિશિષ્ટ કસરતો શીખવશે. આ કસરતોમાં હળવી સ્ટ્રેચિંગ, મજબૂતીકરણ અને ગતિશીલતા વધારવાની કસરતોનો સમાવેશ થાય છે.
- મોબિલાઇઝેશન: ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમારા અંગૂઠા અને કાંડાના સાંધાઓને હળવા હાથે હલાવીને તેમની ગતિશીલતા વધારશે.
- સ્ટ્રેચિંગ: તંગ સ્નાયુઓને ખેંચવાથી દુખાવો ઓછો થાય છે અને હિલચાલ સુધરે છે.
- ઇલેક્ટ્રોથેરાપી: કેટલીકવાર, ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ દુખાવો ઘટાડવા અને સ્નાયુઓને આરામ આપવા માટે ઇલેક્ટ્રિકલ સ્ટિમ્યુલેશનનો ઉપયોગ કરી શકે છે.
- હીટ અને આઇસ થેરાપી: હીટ અને આઇસ થેરાપી સોજો અને દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
- પોસ્ચર કોરક્શન: જો તમારી ખોટી મુદ્રાને કારણે દુખાવો થતો હોય તો ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમને યોગ્ય મુદ્રા જાળવવા માટે સલાહ આપશે.
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાના ઘરગથ્થુ ઉપચાર શું છે?
હાથના અંગૂઠાના દુખાવા માટે ઘણા ઘરગથ્થુ ઉપચારો છે જે રાહત આપી શકે છે. જો કે, કોઈપણ નવી સારવાર શરૂ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી હંમેશા સારું રહે છે.
ઘરગથ્થુ ઉપચારો:
- આરામ: દુખાવાવાળા અંગૂઠાને આરામ આપવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જે કામ અંગૂઠાને દુખાવો કરે છે તે ટાળો.
- બરફ લગાવવો: સોજો ઘટાડવા માટે દિવસમાં કેટલીકવાર અંગૂઠા પર બરફ લગાવો.
- ગરમ સેક: દુખાવો ઘટાડવા માટે ગરમ પાણીની બોટલ અથવા ગરમ પાણીનો સેક લગાવો.
- એલિવેશન: દુખાવાવાળા હાથને ઊંચો રાખો.
- પેઇન કિલર્સ: ડૉક્ટરની સલાહ લઈને ઓવર-ધ-કાઉન્ટર પેઇન કિલર્સ લઈ શકો છો.
- વિટામિન અને ખનિજ: કેટલાક વિટામિન અને ખનિજ, જેમ કે વિટામિન ડી અને મેગ્નેશિયમ, સાંધાના દુખાવા ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
- હળવી કસરત: ફિઝિયોથેરાપિસ્ટની સલાહ લઈને હળવી કસરત કરો.
- યોગ અને મેડિટેશન: આ તણાવ ઘટાડવામાં અને શરીરને આરામ આપવામાં મદદ કરી શકે છે.
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાના જોખમને કેવી રીતે ઘટાડવું?
હાથના અંગૂઠાના દુખાવાના જોખમને ઘટાડવા માટે નીચેના ઉપાયો કરી શકાય:
- આરામ: જ્યારે પણ અંગૂઠામાં દુખાવો થાય ત્યારે તેને આરામ આપવો જોઈએ.
- સાચી મુદ્રા: કોઈપણ કામ કરતી વખતે હાથની સાચી મુદ્રા જાળવવી જોઈએ.
- કસરત: હાથ અને કાંડા માટે હળવી કસરતો કરવી જોઈએ.
- બરફ લગાવવો: સોજો ઘટાડવા માટે દિવસમાં કેટલીકવાર અંગૂઠા પર બરફ લગાવવો જોઈએ.
- ગરમ સેક: દુખાવો ઘટાડવા માટે ગરમ પાણીની બોટલ અથવા ગરમ પાણીનો સેક લગાવવો જોઈએ.
- વજન ઘટાડવું: જો વધુ વજન હોય તો તેને ઘટાડવાનો પ્રયાસ કરવો જોઈએ.
- સંતુલિત આહાર: પોષક તત્વોથી ભરપૂર આહાર લેવો જોઈએ.
- તણાવ ઓછો કરવો: યોગ, મેડિટેશન જેવી પ્રવૃત્તિઓ કરીને તણાવ ઓછો કરવો જોઈએ.
- નિયમિત તપાસ કરાવવી: નિયમિતપણે ડૉક્ટરને મળીને તપાસ કરાવવી જોઈએ.
જોખમ ઘટાડવા માટેની અન્ય બાબતો:
- કાર્યસ્થળ પર ફેરફાર: જો કામ દરમિયાન હાથને નુકસાન થાય તો કાર્યસ્થળમાં ફેરફાર કરવો જોઈએ.
- સાધનોનો ઉપયોગ: કામ કરતી વખતે હાથને સુરક્ષિત રાખવા માટે સાધનોનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.
- પૂરતો આરામ: દિવસમાં 7-8 કલાકની ઊંઘ લેવી જોઈએ.
સારાંશ:
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો: સંપૂર્ણ માર્ગદર્શિકા
હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો એ એક સામાન્ય સમસ્યા છે જે ઘણા કારણોસર થઈ શકે છે. આ દુખાવો નાનો કે ગંભીર હોઈ શકે છે.
દુખાવાના કારણો:
- કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ: કાંડામાં એક ચેતા પર દબાણ આવવાથી આ સમસ્યા થાય છે.
- સંધિવા: સાંધાઓમાં સોજો અને દુખાવો થવાની એક સ્થિતિ છે.
- ટેન્ડોનાઇટિસ: કંડરામાં સોજો આવવાની સ્થિતિ.
- ઇજા: કોઈપણ પ્રકારની ઇજાને કારણે અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- રક્ત પરિભ્રમણની સમસ્યાઓ: રક્ત પરિભ્રમણમાં ખામી હોવાથી પણ અંગૂઠામાં દુખાવો થઈ શકે છે.
- અન્ય કારણો: સંક્રમણ, નર્વ પિંચિંગ, અથવા તબીબી સ્થિતિઓ જેમ કે ડાયાબિટીસ.
નિદાન:
- તમારો ઇતિહાસ: ડૉક્ટર તમારા દુખાવા વિશે વિગતવાર પૂછશે.
- શારીરિક પરીક્ષા: ડૉક્ટર તમારા હાથ અને અંગૂઠાને તપાસશે.
- ઇમેજિંગ ટેસ્ટ: જરૂર પડ્યે, ડૉક્ટર એક્સ-રે, એમઆરઆઈ અથવા અલ્ટ્રાસાઉન્ડ જેવા ઇમેજિંગ ટેસ્ટ સૂચવી શકે છે.
- લેબ ટેસ્ટ: કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર લોહીના ટેસ્ટ અથવા અન્ય લેબ ટેસ્ટ સૂચવી શકે છે.
સારવાર:
- દવાઓ: દુખાવાને ઘટાડવા અને સોજો ઓછો કરવા માટે દવાઓ આપવામાં આવી શકે છે.
- ફિઝિયોથેરાપી: ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમને વિશેષ કસરતો અને સ્ટ્રેચિંગ શીખવશે.
- ઇન્જેક્શન: કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર તમારા અંગૂઠામાં સ્ટીરોઇડ ઇન્જેક્શન આપી શકે છે.
- સર્જરી: જો અન્ય સારવાર કામ ન કરે તો, સર્જરી એક વિકલ્પ હોઈ શકે છે.
ઘરગથ્થુ ઉપચારો:
- આરામ: દુખાવાવાળા અંગૂઠાને આરામ આપવો.
- બરફ લગાવવો: સોજો ઘટાડવા માટે દિવસમાં કેટલીકવાર અંગૂઠા પર બરફ લગાવો.
- ગરમ સેક: દુખાવો ઘટાડવા માટે ગરમ પાણીની બોટલ અથવા ગરમ પાણીનો સેક લગાવો.
- એલિવેશન: દુખાવાવાળા હાથને ઊંચો રાખો.
- પેઇન કિલર્સ: ડૉક્ટરની સલાહ લઈને ઓવર-ધ-કાઉન્ટર પેઇન કિલર્સ લઈ શકો છો.
જોખમ ઘટાડવા:
- આરામ: જ્યારે પણ અંગૂઠામાં દુખાવો થાય ત્યારે તેને આરામ આપવો જોઈએ.
- સાચી મુદ્રા: કોઈપણ કામ કરતી વખતે હાથની સાચી મુદ્રા જાળવવી જોઈએ.
- કસરત: હાથ અને કાંડા માટે હળવી કસરતો કરવી જોઈએ.
મહત્વની નોંધ: જો તમને હાથના અંગૂઠામાં દુખાવો થતો હોય તો તરત જ ડૉક્ટરને મળો.
