આંખોમાં ઝાંખપ

આંખોમાં ઝાંખપ શું છે?

“આંખોમાં ઝાંખપ” એટલે દ્રષ્ટિની સ્પષ્ટતામાં ઘટાડો થવો, જેના કારણે વસ્તુઓ ધૂંધળી અથવા અસ્પષ્ટ દેખાય છે. આ એક અથવા બંને આંખોમાં થઈ શકે છે અને તે ધીમે ધીમે અથવા અચાનક આવી શકે છે.

ઝાંખી દ્રષ્ટિના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

સામાન્ય કારણો:

• રીફ્રેક્ટિવ ભૂલો: આ સૌથી સામાન્ય કારણ છે અને તેમાં નજીકની દ્રષ્ટિ (માયોપિયા), દૂરની દ્રષ્ટિ (હાયપરોપિયા), અસ્પષ્ટ દ્રષ્ટિ (એસ્ટિગ્માટિઝમ) અને ઉંમર સંબંધિત દૂરંદેશીપણું (પ્રેસ્બાયોપિયા) શામેલ છે. આ સ્થિતિઓમાં, આંખ પ્રકાશને યોગ્ય રીતે કેન્દ્રિત કરી શકતી નથી, જેના કારણે ઝાંખી દ્રષ્ટિ થાય છે.
• સૂકી આંખો: જ્યારે આંખો પૂરતા પ્રમાણમાં આંસુ ઉત્પન્ન કરતી નથી અથવા આંસુ ખૂબ ઝડપથી બાષ્પીભવન થઈ જાય છે, ત્યારે તે ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બની શકે છે.
• મોતિયાબિંદ: આ સ્થિતિમાં, આંખનો લેન્સ વાદળછાયો બની જાય છે, જે પ્રકાશને રેટિના સુધી પહોંચવામાં અવરોધે છે અને ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બને છે.
• ગ્લુકોમા: આ રોગોના જૂથમાં ઓપ્ટિક નર્વને નુકસાન થાય છે, જે દ્રષ્ટિ ગુમાવવા તરફ દોરી શકે છે. પ્રારંભિક તબક્કામાં ઝાંખી દ્રષ્ટિ એ એક લક્ષણ હોઈ શકે છે.
• મેક્યુલર ડિજનરેશન: આ ઉંમર સંબંધિત સ્થિતિ છે જે રેટિનાના કેન્દ્રિય ભાગ (મેક્યુલા) ને અસર કરે છે, જેનાથી કેન્દ્રિય દ્રષ્ટિ ઝાંખી થઈ જાય છે.
• ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી: ડાયાબિટીસ આંખની રક્તવાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, જેનાથી ઝાંખી દ્રષ્ટિ અને અન્ય દ્રષ્ટિ સમસ્યાઓ થઈ શકે છે.

ઓછા સામાન્ય અથવા ગંભીર કારણો:

• રેટિના ડિટેચમેન્ટ: આ એક ગંભીર સ્થિતિ છે જેમાં રેટિના આંખના પાછળના ભાગથી અલગ થઈ જાય છે, જેનાથી અચાનક ઝાંખી દ્રષ્ટિ અથવા દ્રષ્ટિ ગુમાવવાનું જોખમ રહે છે.
• સ્ટ્રોક અથવા ટ્રાન્ઝિએન્ટ ઇસ્કેમિક એટેક (TIA): મગજના દ્રષ્ટિને નિયંત્રિત કરતા ભાગોમાં લોહીનો પ્રવાહ અવરોધિત થવાથી અચાનક ઝાંખી દ્રષ્ટિ થઈ શકે છે.
• ઓપ્ટિક ન્યુરિટિસ: ઓપ્ટિક નર્વની બળતરા ઝાંખી દ્રષ્ટિ અને આંખમાં દુખાવોનું કારણ બની શકે છે. આ મલ્ટિપલ સ્ક્લેરોસિસ સાથે સંકળાયેલ હોઈ શકે છે.
• આંખમાં ચેપ: આંખના વિવિધ ચેપ ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બની શકે છે.
• માઇગ્રેન: કેટલાક માઇગ્રેનમાં ઓરાનો સમાવેશ થાય છે, જે ઝાંખી દ્રષ્ટિ અથવા અન્ય દ્રષ્ટિ વિક્ષેપોનું કારણ બની શકે છે.
• આંખની ઇજા: આંખમાં કોઈપણ પ્રકારની ઇજા ઝાંખી દ્રષ્ટિ તરફ દોરી શકે છે.

આંખોમાં ઝાંખપના કારણો શું છે?

આંખોમાં ઝાંખપ થવાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમને મુખ્યત્વે બે ભાગોમાં વહેંચી શકાય છે: સામાન્ય કારણો અને ઓછા સામાન્ય અથવા ગંભીર કારણો. અગાઉના જવાબમાં આ કારણોની વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવી છે.

ટૂંકમાં, આંખોમાં ઝાંખપ થવાના મુખ્ય કારણો આ પ્રમાણે છે:

સામાન્ય કારણો:

• રીફ્રેક્ટિવ ભૂલો: જેમ કે નજીકની દ્રષ્ટિ (માયોપિયા), દૂરની દ્રષ્ટિ (હાયપરોપિયા), અસ્પષ્ટ દ્રષ્ટિ (એસ્ટિગ્માટિઝમ) અને ઉંમર સંબંધિત દૂરંદેશીપણું (પ્રેસ્બાયોપિયા).
• સૂકી આંખો: આંસુનું અપૂરતું ઉત્પાદન અથવા ઝડપી બાષ્પીભવન.
• મોતિયાબિંદ: આંખના લેન્સનું વાદળછાયું થવું.
• ગ્લુકોમા: ઓપ્ટિક નર્વને નુકસાન.
• મેક્યુલર ડિજનરેશન: રેટિનાના કેન્દ્રિય ભાગને અસર કરતી ઉંમર સંબંધિત સ્થિતિ.
• ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી: ડાયાબિટીસના કારણે આંખની રક્તવાહિનીઓને નુકસાન.

ઓછા સામાન્ય અથવા ગંભીર કારણો:

• રેટિના ડિટેચમેન્ટ: રેટિનાનું આંખના પાછળના ભાગથી અલગ થવું.
• સ્ટ્રોક અથવા ટ્રાન્ઝિએન્ટ ઇસ્કેમિક એટેક (TIA): મગજના દ્રષ્ટિને નિયંત્રિત કરતા ભાગોમાં લોહીનો પ્રવાહ અવરોધિત થવો.
• ઓપ્ટિક ન્યુરિટિસ: ઓપ્ટિક નર્વની બળતરા.
• આંખમાં ચેપ.
• માઇગ્રેન.
• આંખની ઇજા.

આંખોમાં ઝાંખપના ચિહ્નો નાં લક્ષણો શું છે?

આંખોમાં ઝાંખપ થવા પર દેખાતા ચિહ્નો અને લક્ષણો કારણોના આધારે થોડા અલગ હોઈ શકે છે, પરંતુ કેટલાક સામાન્ય લક્ષણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• ધૂંધળી દ્રષ્ટિ: આ સૌથી સામાન્ય લક્ષણ છે, જેમાં નજીકની કે દૂરની વસ્તુઓ સ્પષ્ટ દેખાતી નથી.
• અસ્પષ્ટ દ્રષ્ટિ: વસ્તુઓની કિનારીઓ તીક્ષ્ણ દેખાતી નથી અને આસપાસ ધૂંધળાપણું લાગે છે.
• બેવડી દ્રષ્ટિ (ડિપ્લોપિયા): એક જ વસ્તુ બે વાર દેખાવી.
• પ્રકાશની આસપાસ તેજસ્વી વર્તુળો (હેલોસ) દેખાવા: ખાસ કરીને રાત્રે લાઇટની આસપાસ આવા વર્તુળો દેખાઈ શકે છે.
• પ્રકાશ પ્રત્યે સંવેદનશીલતા (ફોટોફોબિયા): તેજસ્વી પ્રકાશમાં અગવડતા અથવા દુખાવો થવો.
• રાત્રે જોવામાં મુશ્કેલી: ઓછી પ્રકાશમાં વસ્તુઓ સ્પષ્ટ રીતે ન દેખાવી.
• આંખોમાં દુખાવો અથવા દબાણ: કેટલાક કિસ્સાઓમાં ઝાંખપ સાથે આંખોમાં દુખાવો અથવા દબાણ પણ અનુભવાઈ શકે છે.
• આંખોમાં પાણી આવવું અથવા સૂકી લાગવી: આ લક્ષણો પણ ઝાંખી દ્રષ્ટિ સાથે સંકળાયેલા હોઈ શકે છે.
• વારંવાર આંખો મીંચવી અથવા ઘસવી: સ્પષ્ટ રીતે જોવા માટે આંખો પર તાણ આવવાથી આવું થઈ શકે છે.
• વાંચવામાં અથવા નજીકની વસ્તુઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી: ખાસ કરીને 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોમાં પ્રેસ્બાયોપિયાના કારણે આવું થઈ શકે છે.
• રંગો ઝાંખા દેખાવા: કેટલાક રોગોમાં રંગોની તેજસ્વીતા ઓછી થઈ શકે છે.

આંખોમાં ઝાંખપનું જોખમ કોને વધારે છે?

આંખોમાં ઝાંખપ થવાનું જોખમ અમુક પરિબળો ધરાવતા લોકોમાં વધારે હોય છે. આ પરિબળોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

વય:

• વૃદ્ધાવસ્થા: જેમ જેમ ઉંમર વધે છે તેમ તેમ મોતિયાબિંદ, મેક્યુલર ડિજનરેશન અને ગ્લુકોમા જેવી આંખની સમસ્યાઓનું જોખમ વધે છે, જે ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બની શકે છે. પ્રેસ્બાયોપિયા (ઉંમર સંબંધિત દૂરંદેશીપણું) પણ 40 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોને અસર કરે છે અને નજીકની દ્રષ્ટિને ઝાંખી કરે છે.

તબીબી ઇતિહાસ:

• ડાયાબિટીસ: ડાયાબિટીસ ધરાવતા લોકોને ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી થવાનું જોખમ વધારે હોય છે, જે ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બની શકે છે.
• હાઈ બ્લડ પ્રેશર (હાયપરટેન્શન): હાઈ બ્લડ પ્રેશર આંખની રક્તવાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને દ્રષ્ટિ સમસ્યાઓ તરફ દોરી શકે છે.
• હૃદય રોગ: હૃદય રોગ અને આંખની રક્તવાહિનીઓ સંબંધિત સમસ્યાઓ ઝાંખી દ્રષ્ટિનું જોખમ વધારી શકે છે.
• મલ્ટિપલ સ્ક્લેરોસિસ (MS): MS ઓપ્ટિક ન્યુરિટિસનું કારણ બની શકે છે, જેનાથી ઝાંખી દ્રષ્ટિ આવે છે.
• થાઇરોઇડની સમસ્યાઓ: થાઇરોઇડની કેટલીક સમસ્યાઓ આંખોને અસર કરી શકે છે અને દ્રષ્ટિમાં ફેરફાર લાવી શકે છે.

આનુવંશિકતા:

• કૌટુંબિક ઇતિહાસ: જો તમારા પરિવારમાં કોઈને ગ્લુકોમા અથવા મેક્યુલર ડિજનરેશન જેવી આંખની સમસ્યાઓ હોય, તો તમને પણ તેનું જોખમ વધારે હોઈ શકે છે.

જીવનશૈલી અને પર્યાવરણીય પરિબળો:

• ધૂમ્રપાન: ધૂમ્રપાન મેક્યુલર ડિજનરેશન અને મોતિયાબિંદનું જોખમ વધારે છે.
• અતિશય સૂર્યપ્રકાશના સંપર્કમાં આવવું: લાંબા સમય સુધી યુવી કિરણોના સંપર્કમાં રહેવાથી મોતિયાબિંદનું જોખમ વધી શકે છે.
• પોષણની ઉણપ: અમુક વિટામિન્સ અને ખનિજોની ઉણપ આંખના સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે.

અન્ય પરિબળો:

• આંખની અગાઉની ઇજા અથવા સર્જરી: આંખમાં થયેલી ઈજા અથવા અગાઉની સર્જરી દ્રષ્ટિને અસર કરી શકે છે.
• અમુક દવાઓ: કેટલીક દવાઓની આડઅસર તરીકે ઝાંખી દ્રષ્ટિ થઈ શકે છે.

આંખોમાં ઝાંખપ સાથે કયા રોગો સંકળાયેલા છે?

આંખોમાં ઝાંખપ ઘણા વિવિધ રોગો અને તબીબી પરિસ્થિતિઓ સાથે સંકળાયેલ હોઈ શકે છે. અહીં કેટલાક મુખ્ય રોગો અને પરિસ્થિતિઓનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે જે ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બની શકે છે:

આંખને લગતા રોગો:

• રીફ્રેક્ટિવ ભૂલો:
  • માયોપિયા (નજીકની દ્રષ્ટિ): દૂરની વસ્તુઓ ઝાંખી દેખાય છે.
  • હાયપરોપિયા (દૂરની દ્રષ્ટિ): નજીકની વસ્તુઓ ઝાંખી દેખાય છે.
  • એસ્ટિગ્માટિઝમ (અસ્પષ્ટ દ્રષ્ટિ): પ્રકાશ આંખમાં સમાનરૂપે કેન્દ્રિત થતો નથી, જેના કારણે દ્રષ્ટિ ધૂંધળી અથવા વિકૃત લાગે છે.
  • પ્રેસ્બાયોપિયા (ઉંમર સંબંધિત દૂરંદેશીપણું): ઉંમર વધવાની સાથે નજીકની વસ્તુઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં મુશ્કેલી પડે છે.
• મોતિયાબિંદ: આંખના લેન્સનું વાદળછાયું થવું, જે દ્રષ્ટિને ઝાંખી કરે છે.
• ગ્લુકોમા: આંખની ઓપ્ટિક નર્વને નુકસાન, જે દ્રષ્ટિ ગુમાવવા તરફ દોરી શકે છે. પ્રારંભિક તબક્કામાં ઝાંખી દ્રષ્ટિ એક લક્ષણ હોઈ શકે છે.
• મેક્યુલર ડિજનરેશન: રેટિનાના કેન્દ્રિય ભાગ (મેક્યુલા) ને નુકસાન, જેનાથી કેન્દ્રિય દ્રષ્ટિ ઝાંખી થઈ જાય છે.
• રેટિના ડિટેચમેન્ટ: રેટિના આંખના પાછળના ભાગથી અલગ થઈ જવું, જે અચાનક ગંભીર ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બની શકે છે.
• ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી: ડાયાબિટીસના કારણે આંખની રક્તવાહિનીઓને નુકસાન થવું, જેનાથી ઝાંખી દ્રષ્ટિ અને અન્ય દ્રષ્ટિ સમસ્યાઓ થાય છે.
• સૂકી આંખો: આંસુનું અપૂરતું ઉત્પાદન અથવા ઝડપી બાષ્પીભવન આંખોમાં અસ્થિર અને ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બની શકે છે.
• આંખના ચેપ (ઓપ્થેલ્મિક ઇન્ફેક્શન): નેત્રસ્તર દાહ (કંજેક્ટિવાઇટિસ), કેરાટાઇટિસ (કોર્નિયાનો સોજો) જેવા ચેપ ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બની શકે છે.
• ઓપ્ટિક ન્યુરિટિસ: ઓપ્ટિક નર્વની બળતરા, જે ઝાંખી દ્રષ્ટિ અને આંખમાં દુખાવોનું કારણ બની શકે છે.

શરીરના અન્ય રોગો જે આંખોને અસર કરી શકે છે:

• ડાયાબિટીસ: ઉપર જણાવ્યા મુજબ, ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી ઝાંખી દ્રષ્ટિનું મુખ્ય કારણ છે.
• હાઈ બ્લડ પ્રેશર (હાયપરટેન્શન): હાઈ બ્લડ પ્રેશર રેટિનાની રક્તવાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે અને દ્રષ્ટિ સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
• મલ્ટિપલ સ્ક્લેરોસિસ (MS): MS ઓપ્ટિક ન્યુરિટિસ સાથે સંકળાયેલ હોઈ શકે છે, જેનાથી ઝાંખી દ્રષ્ટિ આવે છે.
• સ્ટ્રોક અથવા ટ્રાન્ઝિએન્ટ ઇસ્કેમિક એટેક (TIA): મગજના દ્રષ્ટિને નિયંત્રિત કરતા ભાગોમાં લોહીનો પ્રવાહ અવરોધિત થવાથી અચાનક ઝાંખી દ્રષ્ટિ થઈ શકે છે.
• માઇગ્રેન: કેટલાક માઇગ્રેનમાં ઓરાનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં ઝાંખી દ્રષ્ટિ અથવા અન્ય દ્રષ્ટિ વિક્ષેપો અનુભવાય છે.
• ઓટોઇમ્યુન રોગો: લ્યુપસ, રુમેટોઇડ આર્થરાઇટિસ જેવા રોગો આંખોને અસર કરી શકે છે અને ઝાંખી દ્રષ્ટિનું કારણ બની શકે છે.
• થાઇરોઇડની સમસ્યાઓ: હાઇપરથાઇરોઇડિઝમ અને હાઇપોથાઇરોઇડિઝમ બંને આંખોને અસર કરી શકે છે અને દ્રષ્ટિમાં ફેરફાર લાવી શકે છે.

આંખોમાં ઝાંખપ નું નિદાન શું છે?

આંખોમાં ઝાંખપનું નિદાન કરવા માટે નેત્ર ચિકિત્સક વિવિધ પરીક્ષણો અને મૂલ્યાંકનો કરે છે. આ પ્રક્રિયામાં સામાન્ય રીતે નીચેના પગલાંઓનો સમાવેશ થાય છે:

1. તબીબી ઇતિહાસ અને લક્ષણોની ચર્ચા:

• નેત્ર ચિકિત્સક તમારી તબીબી હિસ્ટ્રી વિશે પૂછશે, જેમાં તમારી આંખોની અગાઉની સમસ્યાઓ, કોઈ પણ તબીબી સ્થિતિઓ (જેમ કે ડાયાબિટીસ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર), તમે લેતા હોવ તેવી દવાઓ અને તમારા પરિવારમાં આંખની સમસ્યાઓનો ઇતિહાસ શામેલ છે.
• તેઓ તમારી ઝાંખી દ્રષ્ટિ ક્યારે શરૂ થઈ, તે કેટલી વાર થાય છે, શું તે એક કે બંને આંખોમાં છે અને તેની સાથે કોઈ અન્ય લક્ષણો છે કે કેમ તે વિશે પણ પૂછશે.

2. આંખની સંપૂર્ણ તપાસ:

• દ્રષ્ટિની તીવ્રતાનું પરીક્ષણ (Visual Acuity Test): આ પરીક્ષણ સ્નેલેન ચાર્ટ (Snellen chart) અથવા અન્ય પ્રમાણિત ચાર્ટનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવે છે. તમને વિવિધ કદના અક્ષરો વાંચવા માટે કહેવામાં આવશે જેથી તમારી દૂરની અને નજીકની દ્રષ્ટિ કેટલી સ્પષ્ટ છે તે નક્કી કરી શકાય.
• રીફ્રેક્શન પરીક્ષણ (Refraction Test): આ પરીક્ષણ નક્કી કરે છે કે તમને રીફ્રેક્ટિવ ભૂલ (માયોપિયા, હાયપરોપિયા, એસ્ટિગ્માટિઝમ) છે કે કેમ અને તેના માટે કયા પ્રકારના સુધારાત્મક લેન્સ (ચશ્મા અથવા કોન્ટેક્ટ લેન્સ) ની જરૂર છે. આમાં ફોરોપ્ટર (phoropter) નામનું એક સાધન વપરાય છે અને તમને પૂછવામાં આવે છે કે કયા લેન્સ તમને વધુ સ્પષ્ટ દેખાય છે.
• આંખની હલનચલનનું પરીક્ષણ (Eye Muscle Test): આ પરીક્ષણ આંખની માંસપેશીઓની કાર્યક્ષમતા અને આંખોની હલનચલનની તપાસ કરે છે.
• બાહ્ય આંખની તપાસ (External Eye Examination): નેત્ર ચિકિત્સક તમારી આંખોના બાહ્ય ભાગો, પોપચા, કોર્નિયા અને આસપાસના વિસ્તારોનું નિરીક્ષણ કરે છે.
• પ્યુપિલરી રિફ્લેક્સ ટેસ્ટ (Pupillary Reflex Test): આ પરીક્ષણ તપાસે છે કે તમારી કીકી પ્રકાશ સામે કેવી રીતે પ્રતિક્રિયા આપે છે.

3. આંખના અંદરના ભાગની તપાસ:

• સ્લિટ-લેમ્પ પરીક્ષા (Slit-Lamp Examination): આ પરીક્ષામાં એક ખાસ માઇક્રોસ્કોપ અને તેજસ્વી પ્રકાશનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જેથી આંખના આગળના ભાગો, જેમ કે કોર્નિયા, આઇરિસ અને લેન્સને વિગતવાર જોઈ શકાય.
• ફંડોસ્કોપી (Fundoscopy) અથવા ઓપ્થેલ્મોસ્કોપી (Ophthalmoscopy): આ પરીક્ષામાં નેત્ર ચિકિત્સક ઓપ્થેલ્મોસ્કોપ નામના સાધનનો ઉપયોગ કરીને આંખના પાછળના ભાગો, જેમ કે રેટિના, ઓપ્ટિક નર્વ અને રક્તવાહિનીઓની તપાસ કરે છે. આ માટે ક્યારેક આંખના કીકીને પહોળી કરવા માટે ટીપાં નાખવામાં આવે છે.

4. વિશેષ પરીક્ષણો (જો જરૂરી હોય તો):

• ટોનોમેટ્રી (Tonometry): આ પરીક્ષણ આંખની અંદરનું દબાણ માપે છે અને ગ્લુકોમાના નિદાનમાં મદદ કરે છે.
• વિઝ્યુઅલ ફિલ્ડ ટેસ્ટ (Visual Field Test): આ પરીક્ષણ તમારી બાજુની (પેરિફેરલ) દ્રષ્ટિનું મૂલ્યાંકન કરે છે અને ગ્લુકોમા અથવા મગજ સંબંધિત સમસ્યાઓના નિદાનમાં મદદરૂપ થઈ શકે છે.
• ઓપ્ટિકલ કોહેરન્સ ટોમોગ્રાફી (OCT): આ ઇમેજિંગ ટેકનોલોજી રેટિના અને ઓપ્ટિક નર્વના સ્તરની ઉચ્ચ-રિઝોલ્યુશન છબીઓ બનાવે છે, જે મેક્યુલર ડિજનરેશન અને ગ્લુકોમા જેવી સ્થિતિઓનું નિદાન કરવામાં મદદ કરે છે.
• ફ્લોરેસીન એન્જીયોગ્રાફી (Fluorescein Angiography): આ પરીક્ષણમાં હાથની નસમાં ફ્લોરેસીન નામનું ડાય નાખવામાં આવે છે અને પછી રેટિનાની રક્તવાહિનીઓની તસવીરો લેવામાં આવે છે. આ ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી અથવા મેક્યુલર ડિજનરેશન જેવી સ્થિતિઓનું મૂલ્યાંકન કરવામાં મદદ કરે છે.

આંખોમાં ઝાંખપ ની સારવાર શું છે?

આંખોમાં ઝાંખપની સારવાર તેના કારણ પર આધાર રાખે છે. એકવાર નેત્ર ચિકિત્સક દ્વારા ઝાંખપનું ચોક્કસ કારણ નક્કી થઈ જાય, પછી યોગ્ય સારવાર યોજના ઘડી શકાય છે. અહીં કેટલાક સામાન્ય કારણો માટેની સારવાર પદ્ધતિઓ જણાવવામાં આવી છે:

રીફ્રેક્ટિવ ભૂલો:

• ચશ્મા: માયોપિયા, હાયપરોપિયા અને એસ્ટિગ્માટિઝમને સુધારવા માટે સૌથી સામાન્ય સારવાર ચશ્મા છે. નેત્ર ચિકિત્સક તમારી દ્રષ્ટિની જરૂરિયાતો અનુસાર યોગ્ય પાવરના લેન્સ લખી આપશે.
• કોન્ટેક્ટ લેન્સ: ચશ્માનો વિકલ્પ કોન્ટેક્ટ લેન્સ પણ ઉપલબ્ધ છે, જે સીધા આંખો પર પહેરવામાં આવે છે અને સમાન દ્રષ્ટિ સુધારો પ્રદાન કરે છે.
• લેસર સર્જરી (રીફ્રેક્ટિવ સર્જરી): LASIK, PRK અને SMILE જેવી લેસર પ્રક્રિયાઓ કોર્નિયાનો આકાર બદલીને કાયમી ધોરણે રીફ્રેક્ટિવ ભૂલોને સુધારી શકે છે. આ વિકલ્પ અમુક ચોક્કસ માપદંડો ધરાવતા લોકો માટે યોગ્ય હોઈ શકે છે.

સૂકી આંખો:

• આર્ટિફિશિયલ ટીયર્સ (કૃત્રિમ આંસુ): આ ઓવર-ધ-કાઉન્ટર અથવા પ્રિસ્ક્રિપ્શન ટીપાં આંખોને ભેજવાળી રાખવામાં મદદ કરે છે અને ઝાંખી દ્રષ્ટિને દૂર કરે છે.
• પ્રિસ્ક્રિપ્શન દવાઓ: ગંભીર કિસ્સાઓમાં, આંસુનું ઉત્પાદન વધારવા માટે અથવા આંખના સોજાને ઘટાડવા માટે પ્રિસ્ક્રિપ્શન દવાઓની જરૂર પડી શકે છે.
• પંક્ટલ પ્લગ્સ (Punctal Plugs): આ નાના ઉપકરણો આંસુની નળીઓમાં મૂકવામાં આવે છે જેથી આંસુ આંખમાં લાંબા સમય સુધી રહે.

મોતિયાબિંદ:

• સર્જરી: મોતિયાબિંદની એકમાત્ર અસરકારક સારવાર સર્જરી છે. આ પ્રક્રિયામાં વાદળછાયા લેન્સને દૂર કરીને કૃત્રિમ લેન્સ મૂકવામાં આવે છે, જેનાથી દ્રષ્ટિ સ્પષ્ટ થાય છે.

ગ્લુકોમા:

• આંખના ટીપાં: આંખની અંદરનું દબાણ ઘટાડવા માટે વિવિધ પ્રકારના પ્રિસ્ક્રિપ્શન ટીપાં ઉપલબ્ધ છે.
• લેસર સારવાર: અમુક પ્રકારના ગ્લુકોમા માટે લેસર પ્રક્રિયાઓ આંખમાં પ્રવાહીના ડ્રેનેજને સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે.
• સર્જરી: અમુક ગંભીર કિસ્સાઓમાં અથવા જ્યારે દવાઓ અને લેસર સારવાર અસરકારક ન હોય ત્યારે સર્જરીની જરૂર પડી શકે છે.

મેક્યુલર ડિજનરેશન:

• એન્ટી-વેજએફ (Anti-VEGF) ઇન્જેક્શન: વેટ મેક્યુલર ડિજનરેશન માટે આ ઇન્જેક્શન આંખમાં નવી રક્તવાહિનીઓના વિકાસને રોકવામાં મદદ કરે છે.
• લેસર થેરાપી: અમુક ચોક્કસ પ્રકારના મેક્યુલર ડિજનરેશન માટે લેસર સારવારનો ઉપયોગ થઈ શકે છે.
• વિટામિન અને ખનિજ સપ્લિમેન્ટ્સ: ડ્રાય મેક્યુલર ડિજનરેશનની પ્રગતિને ધીમી કરવા માટે અમુક વિટામિન અને ખનિજ સપ્લિમેન્ટ્સની ભલામણ કરવામાં આવે છે.

ડાયાબિટીક રેટિનોપેથી:

• બ્લડ શુગરનું નિયંત્રણ: ડાયાબિટીસને યોગ્ય રીતે નિયંત્રિત કરવું એ રેટિનોપેથીની પ્રગતિને ધીમી કરવા માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
• લેસર સારવાર: રેટિનામાં લીક થતી રક્તવાહિનીઓને સીલ કરવા માટે લેસર સારવારનો ઉપયોગ થઈ શકે છે.
• એન્ટી-વેજએફ ઇન્જેક્શન: રેટિનામાં સોજો ઘટાડવા અને દ્રષ્ટિ સુધારવા માટે આ ઇન્જેક્શનનો ઉપયોગ થઈ શકે છે.
• વિટ્રેક્ટોમી (Vitrectomy): ગંભીર કિસ્સાઓમાં, આંખના અંદરના જેલ જેવા પદાર્થ (વિટ્રિયસ) ને દૂર કરવા માટે સર્જરીની જરૂર પડી શકે છે.

રેટિના ડિટેચમેન્ટ:

• સર્જરી: રેટિના ડિટેચમેન્ટની સારવાર માટે તાત્કાલિક સર્જરી જરૂરી છે જેથી રેટિનાને ફરીથી તેની યોગ્ય જગ્યાએ જોડવામાં આવે અને દ્રષ્ટિ ગુમાવવાનું જોખમ ઘટાડી શકાય.

ઓપ્ટિક ન્યુરિટિસ:

• સ્ટેરોઇડ્સ: ઓપ્ટિક ન્યુરિટિસની સારવારમાં સોજો ઘટાડવા માટે સામાન્ય રીતે કોર્ટિકોસ્ટેરોઇડ્સનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

આંખોમાં ઝાંખપ માં શું ખાવું અને શું ન ખાવું?

આંખોમાં ઝાંખપની સમસ્યામાં શું ખાવું અને શું ન ખાવું તે સીધો ઝાંખપના કારણ પર આધાર રાખે છે. જો કે, આંખોના સ્વાસ્થ્યને જાળવવા અને કેટલીક આંખની સમસ્યાઓના જોખમને ઘટાડવા માટે કેટલાક સામાન્ય આહાર માર્ગદર્શિકા મદદરૂપ થઈ શકે છે.

શું ખાવું (આંખોના સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક ખોરાક):

• લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી: પાલક, કેલ, કોલાર્ડ ગ્રીન્સ જેવા શાકભાજીમાં લ્યુટીન અને ઝેક્સાન્થિન જેવા એન્ટીઓક્સિડન્ટ્સ ભરપૂર હોય છે, જે મેક્યુલર ડિજનરેશનના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
• રંગબેરંગી ફળો અને શાકભાજી: ગાજર (બીટા-કેરોટીન), શક્કરિયા, કોળા, કેરી, જરદાળુ (વિટામિન એ), સ્ટ્રોબેરી, બ્લૂબેરી, રાસબેરી (વિટામિન સી અને એન્ટીઓક્સિડન્ટ્સ) આંખોના સ્વાસ્થ્ય માટે સારા છે.
• ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સથી ભરપૂર ખોરાક: માછલી (સૅલ્મોન, ટ્યૂના, સારડીન), અળસીના બીજ, ચિયા સીડ્સ અને અખરોટ આંખોને સૂકા થવાથી બચાવવામાં મદદ કરી શકે છે.
• વિટામિન ઇ થી ભરપૂર ખોરાક: બદામ, સૂર્યમુખીના બીજ, પાલક અને એવોકાડો આંખોને ફ્રી રેડિકલ્સથી બચાવવામાં મદદ કરે છે.
• ઝિંકથી ભરપૂર ખોરાક: કઠોળ, બદામ, બીફ અને મરઘી રેટિનાના સ્વાસ્થ્ય માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
• વિટામિન સીથી ભરપૂર ખોરાક: સાઇટ્રસ ફળો (નારંગી, લીંબુ), જામફળ, બ્રોકોલી અને કેપ્સિકમ કોલેજનના ઉત્પાદનમાં મદદ કરે છે, જે આંખોના સ્વાસ્થ્ય માટે જરૂરી છે.
• ઇંડા: લ્યુટીન અને ઝેક્સાન્થિનનો સારો સ્ત્રોત છે.

શું ન ખાવું (આંખોના સ્વાસ્થ્ય માટે મર્યાદિત કરવા જેવા ખોરાક):

• અતિશય પ્રોસેસ્ડ ફૂડ: આ ખોરાકમાં સામાન્ય રીતે પોષક તત્વો ઓછા હોય છે અને તે શરીર માટે બિનઆરોગ્યપ્રદ હોઈ શકે છે, જે આડકતરી રીતે આંખોના સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે.
• અતિશય ચરબીયુક્ત ખોરાક: સંતૃપ્ત અને ટ્રાન્સ ફેટ્સ હૃદય રોગનું જોખમ વધારે છે, જે આંખો સહિત શરીરના અન્ય ભાગોમાં રક્ત પરિભ્રમણને અસર કરી શકે છે.
• અતિશય ખાંડયુક્ત ખોરાક: વધુ પડતી ખાંડ ડાયાબિટીસનું જોખમ વધારે છે, જે ડાયાબિટીક રેટિનોપેથીનું મુખ્ય કારણ છે.
• અતિશય મીઠું (સોડિયમ): વધુ પડતું મીઠું હાઈ બ્લડ પ્રેશરનું કારણ બની શકે છે, જે આંખોની રક્તવાહિનીઓને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
• દારૂનું સેવન: વધુ પડતું આલ્કોહોલ આંખોના સ્વાસ્થ્ય પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે.

આંખોમાં ઝાંખપ માટે ઘરેલું ઉપચાર

આંખોમાં ઝાંખપ માટે કેટલાક ઘરેલું ઉપચારો મદદરૂપ થઈ શકે છે, ખાસ કરીને જ્યારે ઝાંખપનું કારણ નાનું હોય અથવા આંખો પર તાણ આવવા જેવું હોય. જો કે, એ યાદ રાખવું અગત્યનું છે કે આ ઘરેલું ઉપચારો તબીબી સારવારનો વિકલ્પ નથી અને જો ઝાંખપ સતત રહે અથવા અચાનક વધી જાય તો નેત્ર ચિકિત્સકની સલાહ લેવી ખૂબ જ જરૂરી છે.

અહીં કેટલાક સંભવિત ઘરેલું ઉપચારો આપ્યા છે:

• આંખોને આરામ આપો: લાંબા સમય સુધી સ્ક્રીન પર કામ કર્યા પછી અથવા વાંચ્યા પછી આંખો પર તાણ આવી શકે છે, જેના કારણે ઝાંખપનો અનુભવ થઈ શકે છે. દર 20 મિનિટે 20 સેકન્ડ માટે 20 ફૂટ દૂર જુઓ (20-20-20 નિયમ). નિયમિતપણે આંખો પટપટાવો.
• ગરમ અને ઠંડા કોમ્પ્રેસ: સૂકી આંખો અથવા આંખો પર તાણના કારણે થતી ઝાંખપમાં ગરમ અથવા ઠંડા કોમ્પ્રેસ લગાવવાથી આરામ મળી શકે છે. સ્વચ્છ કપડાને ગરમ પાણીમાં બોળીને નીચોવી લો અને તેને થોડીવાર માટે આંખો પર મૂકો. તમે ઠંડા પાણીનો ઉપયોગ પણ કરી શકો છો.
• આંખોને પાણીથી ધોવો: જો આંખમાં કોઈ ધૂળ અથવા કચરો ગયો હોય તો સ્વચ્છ પાણીથી આંખો ધોવાથી રાહત મળી શકે છે.
• પૂરતી ઊંઘ લો: શરીરને આરામ મળવાથી આંખોને પણ આરામ મળે છે અને દ્રષ્ટિ સુધરી શકે છે. દરરોજ 7-8 કલાકની ઊંઘ લેવી જરૂરી છે.
• યોગ્ય પોષણ: આંખોના સ્વાસ્થ્ય માટે વિટામિન એ, સી, ઇ, લ્યુટીન, ઝેક્સાન્થિન અને ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સથી ભરપૂર ખોરાક લો (જેની ચર્ચા અગાઉના જવાબમાં કરવામાં આવી છે).
• હાઇડ્રેટેડ રહો: પૂરતું પાણી પીવાથી આંખોમાં ભેજ જળવાઈ રહે છે અને સૂકાપણું ઓછું થાય છે, જે ઝાંખી દ્રષ્ટિને સુધારી શકે છે.
• એરંડાનું તેલ (Castor Oil): કેટલાક લોકો સૂકી આંખોની સમસ્યા માટે રાત્રે સૂતા પહેલાં આંખના ખૂણામાં એરંડાનું એક ટીપું નાખવાની સલાહ આપે છે. જો કે, આ ઉપચાર અજમાવતા પહેલાં સાવચેતી રાખવી અને જો કોઈ એલર્જી હોય તો તેનો ઉપયોગ ન કરવો.
• ગુલાબજળ (Rose Water): શુદ્ધ ગુલાબજળ આંખોને તાજગી આપે છે અને થાકને દૂર કરવામાં મદદ કરી શકે છે. તમે ગુલાબજળના ટીપાં આંખોમાં નાખી શકો છો અથવા રૂના પૂમડાને ગુલાબજળમાં બોળીને આંખો પર મૂકી શકો છો.

ચેતવણી:

• જો તમારી ઝાંખપ અચાનક શરૂ થઈ હોય, તીવ્ર હોય, દુખાવા સાથે હોય અથવા અન્ય લક્ષણો (જેમ કે બેવડી દ્રષ્ટિ, પ્રકાશની આસપાસ વર્તુળો દેખાવા) સાથે હોય, તો તાત્કાલિક નેત્ર ચિકિત્સકની સલાહ લો. આ ગંભીર તબીબી સ્થિતિના સંકેતો હોઈ શકે છે જેને તાત્કાલિક સારવારની જરૂર છે.
• ઘરેલું ઉપચારો માત્ર હળવી સમસ્યાઓમાં રાહત આપી શકે છે અને તે તબીબી નિદાન અને સારવારનો વિકલ્પ નથી.
• કોઈપણ ઘરેલું ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલાં, ખાસ કરીને જો તમને કોઈ અન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ હોય અથવા તમે કોઈ દવાઓ લઈ રહ્યા હોવ તો, તમારા ડૉક્ટરની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે.

આંખોમાં ઝાંખપ ને કેવી રીતે અટકાવવું?

આંખોમાં ઝાંખપને સંપૂર્ણપણે અટકાવવી હંમેશા શક્ય નથી, ખાસ કરીને ઉંમર સંબંધિત ફેરફારો અથવા આનુવંશિક પરિબળોના કારણે થતી ઝાંખપને. જો કે, કેટલીક તકેદારીઓ અને સારી ટેવો અપનાવીને તમે ઝાંખપ થવાનું જોખમ ઘટાડી શકો છો અને તમારી આંખોના સ્વાસ્થ્યને જાળવી શકો છો:

નિયમિત આંખની તપાસ કરાવો:

• વર્ષમાં એકવાર અથવા તમારા નેત્ર ચિકિત્સકની સલાહ મુજબ નિયમિત આંખની તપાસ કરાવવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આનાથી આંખની સમસ્યાઓનું વહેલું નિદાન થઈ શકે છે, જ્યારે સારવાર વધુ અસરકારક હોય છે.

તમારી તબીબી સ્થિતિઓનું સંચાલન કરો:

• જો તમને ડાયાબિટીસ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અથવા અન્ય કોઈ તબીબી સ્થિતિ હોય જે તમારી આંખોને અસર કરી શકે છે, તો તેને યોગ્ય રીતે નિયંત્રિત કરવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તમારા ડૉક્ટરની સલાહનું પાલન કરો અને સૂચવેલી દવાઓ નિયમિતપણે લો.

સ્વસ્થ આહાર લો:

• આંખોના સ્વાસ્થ્ય માટે વિટામિન એ, સી, ઇ, લ્યુટીન, ઝેક્સાન્થિન અને ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સથી ભરપૂર ખોરાક લો. લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી, રંગબેરંગી ફળો, માછલી અને બદામ જેવા ખોરાકનો તમારા આહારમાં સમાવેશ કરો.

ધૂમ્રપાન છોડો:

• ધૂમ્રપાન મેક્યુલર ડિજનરેશન, મોતિયાબિંદ અને અન્ય આંખની સમસ્યાઓનું જોખમ વધારે છે. ધૂમ્રપાન છોડવું એ તમારી આંખોના સ્વાસ્થ્ય માટે તમે લઈ શકો તેવું સૌથી મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.

સૂર્યથી તમારી આંખોનું રક્ષણ કરો:

• જ્યારે તમે બહાર હોવ ત્યારે યુવી કિરણોથી રક્ષણ આપતા સનગ્લાસ પહેરો. લાંબા સમય સુધી સૂર્યના સીધા સંપર્કમાં રહેવાથી મોતિયાબિંદ અને મેક્યુલર ડિજનરેશનનું જોખમ વધી શકે છે.

સ્ક્રીન ટાઇમ ઓછો કરો અને આંખોને આરામ આપો:

• જો તમે લાંબા સમય સુધી કોમ્પ્યુટર અથવા અન્ય ડિજિટલ સ્ક્રીન પર કામ કરતા હોવ, તો નિયમિત વિરામ લો અને 20-20-20 નિયમનું પાલન કરો. આંખોને સૂકા થવાથી બચાવવા માટે વારંવાર પટપટાવો.

યોગ્ય લાઇટિંગનો ઉપયોગ કરો:

• વાંચતી વખતે અથવા કામ કરતી વખતે સારી લાઇટિંગનો ઉપયોગ કરો. ઓછી પ્રકાશમાં આંખો પર વધુ તાણ પડે છે.

આંખોને ઘસવાનું ટાળો:

• આંખોને ઘસવાથી કોર્નિયાને નુકસાન થઈ શકે છે અને ચેપનું જોખમ વધી શકે છે. જો તમને આંખોમાં ખંજવાળ આવતી હોય, તો તેને સ્વચ્છ પાણીથી ધોવો અથવા ડૉક્ટરની સલાહ લો.

સુરક્ષાત્મક આઈવેર પહેરો:

• જો તમે એવા કામમાં સામેલ હોવ જેમાં આંખોને ઈજા થવાનું જોખમ હોય (જેમ કે બાંધકામ અથવા અમુક પ્રકારની રમતો), તો તમારી આંખોને સુરક્ષિત રાખવા માટે યોગ્ય રક્ષણાત્મક ચશ્મા પહેરો.

હાઇડ્રેટેડ રહો:

• પૂરતું પાણી પીવાથી તમારી આંખો ભેજવાળી રહે છે અને સૂકાપણાને કારણે થતી ઝાંખી દ્રષ્ટિને રોકવામાં મદદ મળે છે.

સારાંશ

આંખોમાં ઝાંખપ એટલે દ્રષ્ટિની સ્પષ્ટતા ઘટવી. તેના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં સામાન્ય રીતે રીફ્રેક્ટિવ ભૂલો, સૂકી આંખો, મોતિયાબિંદ અને ગ્લુકોમાનો સમાવેશ થાય છે. ડાયાબિટીસ અને મેક્યુલર ડિજનરેશન જેવા રોગો પણ ઝાંખપનું કારણ બની શકે છે.

ઝાંખપના લક્ષણોમાં ધૂંધળી કે અસ્પષ્ટ દ્રષ્ટિ, બેવડી દ્રષ્ટિ, પ્રકાશની આસપાસ વર્તુળો દેખાવા અને રાત્રે જોવામાં મુશ્કેલીનો સમાવેશ થાય છે. વૃદ્ધાવસ્થા, ડાયાબિટીસ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર અને આંખની સમસ્યાઓનો કૌટુંબિક ઇતિહાસ ધરાવતા લોકોને ઝાંખપનું જોખમ વધારે હોય છે.

નિદાન માટે નેત્ર ચિકિત્સક આંખની તપાસ કરે છે અને જરૂર મુજબ વિશેષ પરીક્ષણો કરે છે. સારવાર કારણ પર આધાર રાખે છે અને તેમાં ચશ્મા, કોન્ટેક્ટ લેન્સ, દવાઓ, લેસર સારવાર અથવા સર્જરીનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

ઝાંખપને અટકાવવા માટે નિયમિત આંખની તપાસ કરાવવી, સ્વસ્થ આહાર લેવો, ધૂમ્રપાન છોડવું અને સૂર્યથી આંખોનું રક્ષણ કરવું મહત્વપૂર્ણ છે. જો ઝાંખપ અચાનક થાય અથવા વધુ ખરાબ થાય તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.