વાયરલ ચેપ

વાયરલ ચેપ શું છે?

વાયરલ ચેપ વાયરસ નામના સૂક્ષ્મ જીવો દ્વારા થાય છે. વાયરસ બેક્ટેરિયાથી ઘણા નાના હોય છે અને તે જીવંત કોષોની અંદર જ વૃદ્ધિ પામે છે. વાયરલ ચેપ સામાન્ય રીતે ચેપી હોય છે અને સીધા સંપર્ક, હવાના ટીપાં અથવા દૂષિત સપાટીઓ દ્વારા ફેલાઈ શકે છે.

વાયરલ ચેપના કેટલાક સામાન્ય લક્ષણોમાં તાવ, શરીરમાં દુખાવો, માથાનો દુખાવો, થાક અને ગળામાં દુખાવો શામેલ છે. જો કે, ચોક્કસ લક્ષણો ચેપગ્રસ્ત વાયરસના પ્રકાર પર આધાર રાખે છે.

વાયરલ ચેપના કેટલાક ઉદાહરણોમાં સામાન્ય શરદી, ફ્લૂ, ઓરી, અછબડા, રોટાવાયરસ અને નોરોવાયરસનો સમાવેશ થાય છે. કેટલાક વાયરલ ચેપ ગંભીર હોઈ શકે છે અને હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાની જરૂર પડી શકે છે. મોટાભાગના વાયરલ ચેપની કોઈ ચોક્કસ સારવાર નથી, અને સારવાર લક્ષણોને દૂર કરવા પર કેન્દ્રિત છે. એન્ટિબાયોટિક્સ વાયરસ સામે કામ કરતા નથી.

વાયરલ ચેપને રોકવા માટે સારી સ્વચ્છતા પ્રથાઓનું પાલન કરવું મહત્વપૂર્ણ છે, જેમ કે વારંવાર હાથ ધોવા, ખાંસી અને છીંક આવતી વખતે મોં અને નાક ઢાંકવું અને બીમાર લોકો સાથે નજીકના સંપર્કને ટાળવું. કેટલીક વાયરલ બીમારીઓ સામે રસીઓ પણ ઉપલબ્ધ છે.

વાયરલ ચેપ નાં કારણો શું છે?

વાયરલ ચેપ ઘણા કારણોસર થઈ શકે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• સીધો સંપર્ક: જ્યારે કોઈ ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિ ખાંસી ખાય છે, છીંકે છે અથવા બોલે છે, ત્યારે વાયરસ ધરાવતા નાના ટીપાં હવામાં ફેલાય છે. જો તમે આ ટીપાં શ્વાસમાં લો છો અથવા તે તમારા મોં, નાક અથવા આંખોમાં જાય છે, તો તમને ચેપ લાગી શકે છે. ચેપગ્રસ્ત વ્યક્તિને સ્પર્શ કરવાથી પણ વાયરસ ફેલાઈ શકે છે.
• સપાટીઓ દ્વારા સંપર્ક: વાયરસ સપાટીઓ પર ઘણા કલાકો સુધી જીવિત રહી શકે છે. જો તમે કોઈ દૂષિત સપાટીને સ્પર્શો છો અને પછી તમારા ચહેરાને સ્પર્શો છો, તો તમને ચેપ લાગી શકે છે.
• દૂષિત ખોરાક અને પાણી: કેટલાક વાયરસ દૂષિત ખોરાક અને પાણી દ્વારા ફેલાઈ શકે છે.
• જંતુઓ અને પ્રાણીઓ દ્વારા: અમુક વાયરસ ચેપગ્રસ્ત જંતુઓ (જેમ કે મચ્છર અથવા ચાંચડ) અથવા પ્રાણીઓ દ્વારા ફેલાઈ શકે છે.
• માતાથી બાળક સુધી: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અથવા જન્મ સમયે કેટલાક વાયરસ માતાથી બાળક સુધી ફેલાઈ શકે છે.
• જાતીય સંપર્ક: કેટલાક વાયરસ જાતીય સંપર્ક દ્વારા ફેલાય છે.

વાયરલ ચેપ ફેલાવાના કેટલાક ઉદાહરણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• ફ્લૂ ધરાવતી વ્યક્તિ ખાંસી ખાય છે અને તેના ટીપાં આસપાસની સપાટીઓ પર પડે છે. જો કોઈ બીજી વ્યક્તિ તે સપાટીને સ્પર્શે છે અને પછી તેના ચહેરાને સ્પર્શે છે, તો તેને ફ્લૂ થઈ શકે છે.
• હેપેટાઇટિસ એ ધરાવતી વ્યક્તિ યોગ્ય રીતે હાથ ધોયા વિના ખોરાક તૈયાર કરે છે. જો કોઈ બીજી વ્યક્તિ તે ખોરાક ખાય છે, તો તેને હેપેટાઇટિસ એ થઈ શકે છે.
• ચેપગ્રસ્ત મચ્છર કોઈ વ્યક્તિને કરડે છે અને તેને ડેન્ગ્યુ અથવા ચિકનગુનિયા જેવા વાયરસનો ચેપ લાગે છે.

સારી સ્વચ્છતા પ્રથાઓનું પાલન કરીને અને રસીકરણ દ્વારા ઘણા વાયરલ ચેપને અટકાવી શકાય છે.

વાયરલ ચેપ ચિહ્નો અનેનાં લક્ષણો શું છે?

વાયરલ ચેપના ચિહ્નો અને લક્ષણો ચેપગ્રસ્ત વાયરસના પ્રકાર અને વ્યક્તિની રોગપ્રતિકારક શક્તિ પર આધાર રાખે છે. જો કે, કેટલાક સામાન્ય ચિહ્નો અને લક્ષણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

સામાન્ય લક્ષણો:

• તાવ (Fever): શરીરનું તાપમાન સામાન્ય કરતાં વધી જવું એ ઘણા વાયરલ ચેપનું સામાન્ય લક્ષણ છે.
• થાક (Fatigue): અસામાન્ય રીતે થાકેલું અને નબળું લાગવું.
• શરીરમાં દુખાવો (Body aches): સ્નાયુઓ અને સાંધામાં દુખાવો થવો.
• માથાનો દુખાવો (Headache): માથામાં દુખાવો થવો.
• ગળામાં દુખાવો (Sore throat): ગળામાં ખરાશ અને દુખાવો થવો.
• ખાંસી (Cough): સૂકી અથવા કફવાળી ખાંસી આવવી.
• છીંક આવવી (Sneezing): વારંવાર છીંકો આવવી.
• નાક વહેવું અથવા બંધ થવું (Runny or stuffy nose): નાકમાંથી પ્રવાહી નીકળવું અથવા નાક બંધ થઈ જવું.

ચોક્કસ વાયરસના આધારે લક્ષણો:

• સામાન્ય શરદી (Common cold): ઉપર જણાવેલા સામાન્ય લક્ષણો, જેમ કે નાક વહેવું, ગળામાં દુખાવો અને હળવો તાવ.
• ફ્લૂ (Influenza): તાવ, શરીરમાં તીવ્ર દુખાવો, થાક અને ખાંસી.
• ઓરી (Measles): તાવ, નાક વહેવું, આંખો લાલ થવી અને શરીર પર લાલ ચકામા પડવા.
• અછબડા (Chickenpox): ખંજવાળવાળા ફોલ્લીઓ જે પ્રવાહીથી ભરેલા હોય છે.
• રોટાવાયરસ (Rotavirus): ઉલટી અને ઝાડા, ખાસ કરીને નાના બાળકોમાં.
• નોરોવાયરસ (Norovirus): ઉલટી, ઝાડા અને પેટમાં દુખાવો.
• ડેન્ગ્યુ (Dengue): તીવ્ર તાવ, માથાનો દુખાવો, આંખોની પાછળ દુખાવો, સ્નાયુઓ અને સાંધામાં દુખાવો અને ચામડી પર ફોલ્લીઓ.
• કોવિડ-૧૯ (COVID-19): તાવ, ખાંસી, સ્વાદ અને ગંધની ખોટ, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અને અન્ય લક્ષણો.

જો તમને વાયરલ ચેપના કોઈ લક્ષણો જણાય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે, ખાસ કરીને જો તમને ગંભીર લક્ષણો હોય અથવા જો તમે જોખમી જૂથમાં હોવ (જેમ કે નાના બાળકો, વૃદ્ધો અથવા નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતા લોકો). ડૉક્ટર યોગ્ય નિદાન કરી શકશે અને તમને યોગ્ય સારવાર અને સલાહ આપી શકશે.

વાયરલ ચેપ નું જોખમ કોને વધારે છે?

કેટલાક લોકોમાં વાયરલ ચેપ લાગવાનું અને તેનાથી ગંભીર રીતે બીમાર થવાનું જોખમ વધારે હોય છે. આમાં નીચેના જૂથોનો સમાવેશ થાય છે:

• નાનાં બાળકો અને શિશુઓ: તેમની રોગપ્રતિકારક શક્તિ હજી સંપૂર્ણ રીતે વિકસિત થઈ હોતી નથી, તેથી તેઓ વાયરસ સામે લડવામાં ઓછી સક્ષમ હોય છે.
• વૃદ્ધો: ઉંમર સાથે રોગપ્રતિકારક શક્તિ નબળી પડી શકે છે, અને તેઓમાં અન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ પણ હોઈ શકે છે જે વાયરલ ચેપને વધુ ગંભીર બનાવી શકે છે.
• નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતા લોકો: આમાં એવા લોકોનો સમાવેશ થાય છે જેમને HIV/AIDS, કેન્સર હોય અથવા અંગ પ્રત્યારોપણ કરાવ્યું હોય અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને દબાવતી દવાઓ લેતા હોય.
• સગર્ભા સ્ત્રીઓ: ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન રોગપ્રતિકારક શક્તિમાં ફેરફાર થાય છે, જેના કારણે સગર્ભા સ્ત્રીઓ કેટલાક વાયરલ ચેપ માટે વધુ સંવેદનશીલ બની શકે છે અને તેનાથી ગર્ભ અને માતા બંને માટે જોખમ વધી શકે છે.
• દીર્ઘકાલીન તબીબી પરિસ્થિતિઓ ધરાવતા લોકો: જેમ કે અસ્થમા, ડાયાબિટીસ, હૃદય રોગ અથવા ફેફસાના રોગો ધરાવતા લોકોમાં વાયરલ ચેપ વધુ ગંભીર સ્વરૂપ લઈ શકે છે અને ગૂંચવણોનું જોખમ વધી શકે છે.
• હોસ્પિટલમાં દાખલ દર્દીઓ: હોસ્પિટલમાં રહેલા દર્દીઓ વિવિધ વાયરલ ચેપના સંપર્કમાં આવવાનું જોખમ ધરાવે છે, ખાસ કરીને જેઓ ગંભીર રીતે બીમાર હોય છે.
• સ્વાસ્થ્ય સંભાળ કાર્યકરો: જેઓ બીમાર લોકોની સંભાળ રાખે છે તેઓ વાયરલ ચેપના સંપર્કમાં આવવાનું વધુ જોખમ ધરાવે છે.

આ જૂથોના લોકોએ વાયરલ ચેપથી બચવા માટે ખાસ સાવચેતી રાખવી જોઈએ, જેમ કે વારંવાર હાથ ધોવા, ભીડવાળી જગ્યાઓ ટાળવી અને રસીકરણ કરાવવું. જો તેઓ વાયરલ ચેપના લક્ષણો અનુભવે તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.

વાયરલ ચેપ સાથે કયા રોગો સંકળાયેલા છે?

વાયરલ ચેપ ઘણા વિવિધ રોગો સાથે સંકળાયેલા છે, જે હળવાથી લઈને ગંભીર સુધીના હોઈ શકે છે. અહીં કેટલાક સામાન્ય ઉદાહરણો આપ્યા છે:

શ્વસનતંત્રને લગતા રોગો:

• સામાન્ય શરદી (Common Cold): રાઇનોવાયરસ અને અન્ય વાયરસના કારણે થાય છે.
• ફ્લૂ (Influenza): ઇન્ફ્લુએન્ઝા વાયરસ (A, B, C પ્રકાર) દ્વારા થાય છે.
• શ્વાસનળીનો સોજો (Bronchiolitis): મોટે ભાગે રેસ્પિરેટરી સિંસિશિયલ વાયરસ (RSV) દ્વારા નાના બાળકોમાં થાય છે.
• ન્યુમોનિયા (Pneumonia): કેટલાક વાયરસ, જેમ કે ઇન્ફ્લુએન્ઝા વાયરસ અને રેસ્પિરેટરી સિંસિશિયલ વાયરસ (RSV), ન્યુમોનિયાનું કારણ બની શકે છે.
• કોવિડ-૧૯ (COVID-19): SARS-CoV-2 વાયરસ દ્વારા થાય છે, જે શ્વસનતંત્રને અસર કરે છે અને ગંભીર કિસ્સાઓમાં ન્યુમોનિયા અને શ્વસન નિષ્ફળતા તરફ દોરી શકે છે.

બાળકોમાં થતા રોગો:

• ઓરી (Measles): મોર્બિલીવાયરસ દ્વારા થાય છે, જેમાં તાવ અને શરીર પર લાલ ચકામા થાય છે.
• અછબડા (Chickenpox): વેરિસેલા ઝોસ્ટર વાયરસ દ્વારા થાય છે, જેમાં ખંજવાળવાળા ફોલ્લીઓ થાય છે.
• ગાલપચોળિયું (Mumps): મમ્પ્સ વાયરસ દ્વારા થાય છે, જેમાં લાળ ગ્રંથીઓમાં સોજો આવે છે.
• રૂબેલા (Rubella): રૂબેલા વાયરસ દ્વારા થાય છે, જેમાં હળવો તાવ અને ચકામા થાય છે.
• હાથ-પગ-મોંનો રોગ (Hand, Foot, and Mouth Disease): કોક્સસેકીવાયરસ અને એન્ટરોવાયરસ જેવા વાયરસ દ્વારા થાય છે, જેમાં હાથ, પગ અને મોંમાં ફોલ્લા પડે છે.
• રોટાવાયરસ ચેપ (Rotavirus Infection): નાના બાળકોમાં ઝાડા અને ઉલટીનું સામાન્ય કારણ છે.

પાચનતંત્રને લગતા રોગો:

• નોરોવાયરસ ચેપ (Norovirus Infection): ઉલટી અને ઝાડાનું સામાન્ય કારણ છે, જેને “સ્ટોમક ફ્લૂ” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
• એસ્ટ્રોવાયરસ ચેપ (Astrovirus Infection): ખાસ કરીને બાળકો અને વૃદ્ધોમાં ઝાડાનું કારણ બની શકે છે.

ચેતાતંત્રને લગતા રોગો:

• પોલિયો (Polio): પોલિયોવાયરસ દ્વારા થાય છે, જે લકવો તરફ દોરી શકે છે.
• હડકવા (Rabies): રેબીસ વાયરસ દ્વારા થાય છે, જે ચેપગ્રસ્ત પ્રાણીના કરડવાથી ફેલાય છે અને જીવલેણ બની શકે છે.
• મેનિન્જાઇટિસ (Meningitis) અને એન્સેફાલિટિસ (Encephalitis): કેટલાક વાયરસ મગજ અને કરોડરજ્જુના આવરણો (મેનિન્જાઇટિસ) અથવા મગજ (એન્સેફાલિટિસ) માં સોજો લાવી શકે છે.

ત્વચા અને મ્યુકસ મેમ્બ્રેનને લગતા રોગો:

• હર્પીસ સિમ્પ્લેક્સ (Herpes Simplex): હર્પીસ સિમ્પ્લેક્સ વાયરસ (HSV-1 અને HSV-2) દ્વારા થાય છે, જે મોં અને જનનાંગો પર ફોલ્લા પેદા કરે છે.
• દાદર (Shingles): વેરિસેલા ઝોસ્ટર વાયરસના પુનઃસક્રિય થવાથી થાય છે, જેમાં દુખદાયક ફોલ્લીઓ થાય છે.
• હ્યુમન પેપિલોમાવાયરસ (HPV) ચેપ: ઘણા પ્રકારના HPV હોય છે, જેમાંથી કેટલાક જનનાંગો પર મસાઓ અને સર્વાઇકલ કેન્સરનું કારણ બની શકે છે.

અન્ય રોગો:

• ડેન્ગ્યુ (Dengue Fever): ડેન્ગ્યુ વાયરસ દ્વારા થાય છે, જે તાવ, માથાનો દુખાવો અને શરીરમાં દુખાવોનું કારણ બને છે.
• ચિકનગુનિયા (Chikungunya): ચિકનગુનિયા વાયરસ દ્વારા થાય છે, જેમાં તાવ અને સાંધામાં તીવ્ર દુખાવો થાય છે.
• ઝિકા વાયરસ ચેપ (Zika Virus Infection): ઝિકા વાયરસ દ્વારા થાય છે, જે હળવા લક્ષણોનું કારણ બની શકે છે પરંતુ સગર્ભા સ્ત્રીઓમાં ગંભીર જન્મજાત ખામીઓ સાથે સંકળાયેલ છે.
• ઇબોલા હેમરેજિક તાવ (Ebola Hemorrhagic Fever): ઇબોલા વાયરસ દ્વારા થાય છે, જે ગંભીર અને જીવલેણ રોગ છે.
• HIV/AIDS: હ્યુમન ઇમ્યુનોડેફિસિયન્સી વાયરસ (HIV) દ્વારા થાય છે, જે રોગપ્રતિકારક શક્તિને નબળી પાડે છે અને એક્વાયર્ડ ઇમ્યુનોડેફિસિયન્સી સિન્ડ્રોમ (AIDS) તરફ દોરી જાય છે.
• હેપેટાઇટિસ (Hepatitis): ઘણા જુદા જુદા વાયરસ (હેપેટાઇટિસ A, B, C, D, E) યકૃતમાં સોજો લાવી શકે છે.

આ માત્ર કેટલાક ઉદાહરણો છે, અને વાયરસની વિશાળ શ્રેણી વિવિધ પ્રકારના રોગોનું કારણ બની શકે છે. દરેક વાયરલ ચેપના પોતાના વિશિષ્ટ લક્ષણો, સારવાર અને નિવારણની પદ્ધતિઓ હોય છે.

વાયરલ ચેપ ઘટવું નું નિદાન

વાયરલ ચેપનું નિદાન સામાન્ય રીતે વ્યક્તિના લક્ષણો, શારીરિક તપાસ અને કેટલીકવાર ચોક્કસ પરીક્ષણોના આધારે કરવામાં આવે છે. વાયરલ ચેપના નિદાન માટે ઉપયોગમાં લેવાતી કેટલીક સામાન્ય પદ્ધતિઓ નીચે મુજબ છે:

૧. તબીબી ઇતિહાસ અને શારીરિક તપાસ (Medical History and Physical Examination):

• ડૉક્ટર તમારા લક્ષણો વિશે પૂછશે, જેમ કે તાવ, ખાંસી, શરીરમાં દુખાવો વગેરે. તેઓ તમારી તબીબી હિસ્ટ્રી વિશે પણ પૂછી શકે છે, જેમાં તમને અગાઉ થયેલા રોગો અને તમારી જીવનશૈલીનો સમાવેશ થાય છે.
• શારીરિક તપાસમાં ડૉક્ટર તમારા શરીરનું તાપમાન માપશે, તમારા ગળા, ફેફસાં અને અન્ય અંગોની તપાસ કરશે. આનાથી ડૉક્ટરને ચેપના સંકેતો અને તેની ગંભીરતા વિશે ખ્યાલ આવી શકે છે.

૨. લક્ષણોનું મૂલ્યાંકન (Symptom Evaluation):

• ઘણા વાયરલ ચેપના વિશિષ્ટ લક્ષણો હોય છે જે ડૉક્ટરને નિદાન કરવામાં મદદ કરી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઓરીના લાલ ચકામા અથવા અછબડાના ખંજવાળવાળા ફોલ્લીઓ ઓળખવામાં સરળ હોય છે.
• જો કે, ઘણા વાયરલ ચેપમાં સમાન લક્ષણો હોઈ શકે છે, જેમ કે સામાન્ય શરદી અને ફ્લૂમાં જોવા મળે છે. આવા કિસ્સાઓમાં, વધુ ચોક્કસ નિદાન માટે પરીક્ષણોની જરૂર પડી શકે છે.

૩. પ્રયોગશાળા પરીક્ષણો (Laboratory Tests):

કેટલાક કિસ્સાઓમાં, વાયરસની ઓળખ કરવા અથવા વાયરલ ચેપની પુષ્ટિ કરવા માટે પ્રયોગશાળા પરીક્ષણોની જરૂર પડી શકે છે. આમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

• નાક અને ગળાના સ્વેબ (Nasal and Throat Swabs): આ પરીક્ષણ સામાન્ય શરદી, ફ્લૂ અથવા કોવિડ-૧૯ જેવા શ્વસન સંબંધી વાયરસની તપાસ માટે કરવામાં આવે છે. સ્વેબની મદદથી નાક અથવા ગળામાંથી નમૂનો લેવામાં આવે છે અને વાયરસની હાજરી માટે તેનું પરીક્ષણ કરવામાં આવે છે.
• લોહી પરીક્ષણ (Blood Tests): લોહી પરીક્ષણ વાયરસ સામે શરીર દ્વારા ઉત્પન્ન થતી એન્ટિબોડીઝને શોધી શકે છે. કેટલાક વાયરલ ચેપ (જેમ કે ડેન્ગ્યુ, હિપેટાઇટિસ, HIV) ના નિદાન માટે આ ઉપયોગી હોઈ શકે છે. લોહીમાં વાયરસના ડીએનએ અથવા આરએનએને શોધવા માટે પણ પરીક્ષણો ઉપલબ્ધ છે.
• પેશાબ પરીક્ષણ (Urine Tests): કેટલાક વાયરલ ચેપમાં પેશાબમાં વાયરસના કણો મળી શકે છે, જો કે આ સામાન્ય રીતે ઓછું વપરાય છે.
• સ્ટૂલ પરીક્ષણ (Stool Tests): નોરોવાયરસ અથવા રોટાવાયરસ જેવા પાચનતંત્રને અસર કરતા વાયરલ ચેપના નિદાન માટે સ્ટૂલના નમૂનાનું પરીક્ષણ કરવામાં આવી શકે છે.
• સ્પુટમ પરીક્ષણ (Sputum Tests): જો ફેફસામાં ચેપની શંકા હોય, તો સ્પુટમ (ગળફા) નું પરીક્ષણ વાયરસની હાજરી માટે કરવામાં આવી શકે છે.
• ઇમેજિંગ ટેસ્ટ (Imaging Tests): છાતીનો એક્સ-રે અથવા સીટી સ્કેન જેવા ઇમેજિંગ પરીક્ષણો ન્યુમોનિયા જેવા વાયરલ ચેપની ગૂંચવણોને ઓળખવામાં મદદ કરી શકે છે, પરંતુ તે વાયરસની ચોક્કસ ઓળખ કરતા નથી.
• લમ્બર પંક્ચર (Lumbar Puncture): જો મેનિન્જાઇટિસ અથવા એન્સેફાલિટિસ જેવા મગજ અને કરોડરજ્જુને અસર કરતા વાયરલ ચેપની શંકા હોય, તો કરોડરજ્જુના પ્રવાહીનો નમૂનો લેવા માટે લમ્બર પંક્ચર કરવામાં આવી શકે છે.

૪. મોલેક્યુલર ડાયગ્નોસ્ટિક્સ (Molecular Diagnostics):

• પોલિમરેઝ ચેઇન રિએક્શન (PCR) જેવી તકનીકો વાયરસના જનીન સામગ્રી (ડીએનએ અથવા આરએનએ) ને શોધી અને ગુણાકાર કરી શકે છે. આ ખૂબ જ સંવેદનશીલ અને ચોક્કસ પદ્ધતિ છે અને તેનો ઉપયોગ ઘણા વાયરલ ચેપના નિદાન માટે થાય છે, જેમાં કોવિડ-૧૯, ફ્લૂ અને અન્ય શ્વસન વાયરસનો સમાવેશ થાય છે.

નિદાનની પ્રક્રિયા વ્યક્તિના લક્ષણો અને ડૉક્ટરના મૂલ્યાંકન પર આધાર રાખે છે. ઘણા હળવા વાયરલ ચેપ માટે ચોક્કસ નિદાનની જરૂર હોતી નથી, અને સારવાર લક્ષણોને દૂર કરવા પર કેન્દ્રિત હોય છે. જો લક્ષણો ગંભીર હોય અથવા ડૉક્ટરને કોઈ ચોક્કસ વાયરસની શંકા હોય, તો વધુ પરીક્ષણોની ભલામણ કરવામાં આવી શકે છે.

વાયરલ ચેપ ની સારવાર

મોટાભાગના વાયરલ ચેપ માટે કોઈ ચોક્કસ સારવાર ઉપલબ્ધ નથી. સારવારનો મુખ્ય હેતુ લક્ષણોને દૂર કરવા અને શરીરને કુદરતી રીતે ચેપ સામે લડવામાં મદદ કરવાનો છે. વાયરલ ચેપની સારવારમાં સામાન્ય રીતે નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

૧. આરામ (Rest):

• જ્યારે તમને વાયરલ ચેપ હોય ત્યારે પૂરતો આરામ કરવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ તમારા શરીરને ઊર્જા બચાવવા અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને વાયરસ સામે લડવામાં મદદ કરે છે.

૨. પ્રવાહી લેવું (Fluid Intake):

• ડિહાઇડ્રેશનથી બચવા માટે પુષ્કળ પ્રમાણમાં પાણી, જ્યુસ, સૂપ અથવા ઇલેક્ટ્રોલાઇટ ધરાવતા પીણાં પીવા જોઈએ. તાવ, ઉલટી અને ઝાડાને કારણે શરીરમાંથી પ્રવાહી ઓછું થઈ શકે છે.

૩. લક્ષણોની સારવાર (Symptom Relief):

• તાવ અને દુખાવા માટે: પેરાસિટામોલ (Paracetamol) અથવા આઇબુપ્રોફેન (Ibuprofen) જેવી ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓ તાવ ઘટાડવામાં અને માથાનો દુખાવો અને શરીરમાં દુખાવાથી રાહત મેળવવામાં મદદ કરી શકે છે. બાળકો માટે દવા આપતા પહેલાં ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
• ગળાના દુખાવા માટે: ગરમ પાણીમાં મીઠું નાખીને કોગળા કરવાથી અથવા લોઝેન્જીસ (lozenges) ચૂસવાથી ગળાના દુખાવામાં રાહત મળી શકે છે.
• ખાંસી માટે: ખાંસીના પ્રકાર (સૂકી કે કફવાળી) અનુસાર ડૉક્ટર ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓની ભલામણ કરી શકે છે. જો કે, બાળકો માટે ખાંસીની દવાઓનો ઉપયોગ ડૉક્ટરની સલાહ વિના કરવો જોઈએ નહીં.
• નાક બંધ થવા માટે: નેઝલ સ્પ્રે (nasal sprays) અથવા ખારા પાણીના ટીપાં નાક ખોલવામાં મદદ કરી શકે છે.

૪. એન્ટિવાયરલ દવાઓ (Antiviral Medications):

• કેટલાક ચોક્કસ વાયરલ ચેપ માટે એન્ટિવાયરલ દવાઓ ઉપલબ્ધ છે. આ દવાઓ વાયરસની વૃદ્ધિને અટકાવીને કામ કરે છે. જો કે, એન્ટિવાયરલ દવાઓ બધા વાયરલ ચેપ માટે ઉપલબ્ધ નથી અને તે સામાન્ય રીતે ડૉક્ટરની પ્રિસ્ક્રિપ્શનથી જ મળે છે.
• કેટલાક ઉદાહરણોમાં ફ્લૂ માટે ઓસેલ્ટામિવીર (Oseltamivir), હર્પીસ માટે એસાયક્લોવીર (Acyclovir) અને HIV માટે એન્ટિરેટ્રોવાયરલ દવાઓનો સમાવેશ થાય છે. કોવિડ-૧૯ માટે પણ કેટલીક એન્ટિવાયરલ દવાઓ અને અન્ય સારવાર વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે, જે ડૉક્ટર દ્વારા નક્કી કરવામાં આવે છે.

૫. ગૂંચવણોની સારવાર (Treatment of Complications):

• જો વાયરલ ચેપને કારણે કોઈ ગૂંચવણો થાય છે, જેમ કે ન્યુમોનિયા (વાયરલ અથવા બેક્ટેરિયલ), તો તેની સારવાર માટે વધારાની દવાઓ અથવા હોસ્પિટલમાં દાખલ થવાની જરૂર પડી શકે છે.

મહત્વની બાબતો:

• એન્ટિબાયોટિક્સ વાયરસ સામે કામ કરતા નથી. એન્ટિબાયોટિક્સ ફક્ત બેક્ટેરિયલ ચેપની સારવાર માટે વપરાય છે. વાયરલ ચેપમાં એન્ટિબાયોટિક્સનો ઉપયોગ અસરકારક નથી અને તે આડઅસરો પેદા કરી શકે છે.
• ડૉક્ટરની સલાહ વિના કોઈ પણ દવા લેવી નહીં. ખાસ કરીને બાળકો અને સગર્ભા સ્ત્રીઓએ ડૉક્ટરની સલાહ વિના દવાઓ લેવાનું ટાળવું જોઈએ.
• જો તમારા લક્ષણો ગંભીર હોય અથવા સુધારો ન થાય તો ડૉક્ટરની સલાહ લો.

વાયરલ ચેપથી બચવા માટે રસીકરણ એક અસરકારક રીત છે. ફ્લૂ, ઓરી, અછબડા અને પોલિયો જેવી ઘણી વાયરલ બીમારીઓ સામે રસીઓ ઉપલબ્ધ છે. સારી સ્વચ્છતા પ્રથાઓનું પાલન કરવું, જેમ કે વારંવાર હાથ ધોવા અને બીમાર લોકો સાથે સંપર્ક ટાળવો, પણ વાયરલ ચેપને ફેલાતો અટકાવવામાં મદદ કરે છે.

વાયરલ ચેપ શું ખાવું અને શું ન ખાવું?

જ્યારે તમને વાયરલ ચેપ હોય ત્યારે યોગ્ય પોષણ તમારા શરીરને ઝડપથી સાજા થવામાં મદદ કરે છે. તમારે શું ખાવું જોઈએ અને શું ટાળવું જોઈએ તે અહીં જણાવેલું છે:

શું ખાવું જોઈએ:

• પુષ્કળ પ્રવાહી (Plenty of Fluids): ડિહાઇડ્રેશનથી બચવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. પાણી, સૂપ, હર્બલ ટી, નારિયેળ પાણી અને પાતળું જ્યુસ જેવા પ્રવાહી લો. આ તમારા ગળાને ભીનું રાખશે અને કફને પાતળો કરવામાં મદદ કરશે.
• હળવો અને પચવામાં સરળ ખોરાક (Light and Easily Digestible Food): ભારે અને તૈલી ખોરાકને બદલે સરળતાથી પચી જાય તેવો ખોરાક લો. ખીચડી, દાળ-ભાત, બાફેલા શાકભાજી, ઇડલી, ઢોસા જેવો ખોરાક સારો રહેશે.
• ગરમ સૂપ (Warm Soups): ચિકન સૂપ અથવા વેજીટેબલ સૂપ જેવા ગરમ સૂપ ગળાને આરામ આપે છે અને શરીરમાં પ્રવાહીની માત્રા જાળવે છે. તેમાં રહેલા પોષક તત્વો શરીરને શક્તિ પણ આપે છે.
• વિટામિન સી યુક્ત ખોરાક (Vitamin C Rich Foods): લીંબુ, નારંગી, આમળા, ટામેટાં અને અન્ય સાઇટ્રસ ફળોમાં વિટામિન સી ભરપૂર માત્રામાં હોય છે, જે તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિને વધારવામાં મદદ કરે છે. તમે લીંબુનો રસ ગરમ પાણીમાં નાખીને પણ પી શકો છો.
• આદુ અને લસણ (Ginger and Garlic): આદુ અને લસણમાં એન્ટિ-ઇન્ફ્લેમેટરી અને એન્ટિવાયરલ ગુણધર્મો હોય છે. તમે તેને ચામાં નાખીને અથવા ખોરાકમાં ઉમેરીને લઈ શકો છો.
• મધ (Honey): મધ ગળાના દુખાવાને શાંત કરવામાં મદદ કરે છે અને તેમાં એન્ટિબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મો પણ હોય છે. તમે તેને ગરમ પાણી અથવા ચામાં ભેળવીને લઈ શકો છો.
• પ્રોબાયોટિક્સ (Probiotics): દહીં જેવા પ્રોબાયોટિક્સ તમારા આંતરડાના સ્વાસ્થ્યને સુધારવામાં મદદ કરે છે, જે તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

શું ન ખાવું જોઈએ:

• તૈલી અને ભારે ખોરાક (Oily and Heavy Foods): પચવામાં ભારે હોવાથી આવા ખોરાકને ટાળવો જોઈએ. તે તમારા પાચનતંત્ર પર વધુ ભાર મૂકી શકે છે.
• પ્રોસેસ્ડ અને જંક ફૂડ (Processed and Junk Food): આ ખોરાકમાં પોષક તત્વો ઓછા હોય છે અને તે તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિને નબળી પાડી શકે છે.
• મીઠાઈઓ અને વધુ ખાંડવાળા ખોરાક (Sweets and High Sugar Foods): વધુ ખાંડ રોગપ્રતિકારક શક્તિને દબાવી શકે છે.
• ડેરી ઉત્પાદનો (Dairy Products – સાવધાની સાથે): કેટલાક લોકોમાં ડેરી ઉત્પાદનો કફને વધારી શકે છે. જો તમને એવું લાગતું હોય તો તેને ટાળો અથવા ઓછી માત્રામાં લો.
• મસાલેદાર ખોરાક (Spicy Foods): ગળામાં ખરાશ હોય તો મસાલેદાર ખોરાક બળતરા કરી શકે છે.
• કેફીન અને આલ્કોહોલ (Caffeine and Alcohol): આ બંને વસ્તુઓ ડિહાઇડ્રેશનનું કારણ બની શકે છે અને તમારા શરીરને સાજા થવામાં વિલંબ કરી શકે છે.

યાદ રાખો કે દરેક વ્યક્તિનું શરીર અલગ હોય છે, તેથી તમારા શરીરને જે અનુકૂળ આવે તે ખાઓ અને જો કોઈ ખોરાક તમને પરેશાન કરતો હોય તો તેને ટાળો. જો તમને કોઈ ચોક્કસ આહાર સંબંધિત પ્રશ્નો હોય તો ડૉક્ટર અથવા ડાયેટિશિયનની સલાહ લેવી હંમેશાં શ્રેષ્ઠ છે.

વાયરલ ચેપ માટે ઘરેલું ઉપચાર

વાયરલ ચેપના લક્ષણોને હળવા કરવા અને આરામ મેળવવા માટે ઘણા ઘરેલું ઉપચાર મદદરૂપ થઈ શકે છે. જો કે, એ યાદ રાખવું અગત્યનું છે કે આ ઉપચારો તબીબી સારવારનો વિકલ્પ નથી અને જો લક્ષણો ગંભીર હોય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે. અહીં કેટલાક સામાન્ય અને અસરકારક ઘરેલું ઉપચારો આપ્યા છે:

૧. પૂરતો આરામ (Adequate Rest): શરીરને વાયરસ સામે લડવા માટે ઊર્જાની જરૂર હોય છે, તેથી પૂરતો આરામ કરવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

૨. પુષ્કળ પ્રવાહી (Plenty of Fluids): ડિહાઇડ્રેશનથી બચવા માટે પાણી, હર્બલ ટી, સૂપ, નારિયેળ પાણી અને પાતળું જ્યુસ પીવો.

૩. ગરમ પાણીના કોગળા (Saltwater Gargle): ગળાના દુખાવા અને ખરાશને રાહત આપવા માટે ગરમ પાણીમાં થોડું મીઠું નાખીને દિવસમાં બે-ત્રણ વાર કોગળા કરો.

૪. મધ (Honey): મધમાં કુદરતી એન્ટિબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મો હોય છે અને તે ગળાના દુખાવાને શાંત કરવામાં મદદ કરે છે. તમે તેને સીધું ખાઈ શકો છો અથવા ગરમ પાણી અથવા ચામાં ભેળવીને પી શકો છો. એક વર્ષથી નાના બાળકોને મધ આપવું નહીં.

૫. આદુ (Ginger): આદુમાં એન્ટિ-ઇન્ફ્લેમેટરી અને એન્ટિવાયરલ ગુણધર્મો હોય છે. આદુની ચા પીવાથી ગળામાં રાહત મળે છે અને ઉબકામાં પણ ફાયદો થાય છે. તમે આદુના નાના ટુકડાને પાણીમાં ઉકાળીને તેમાં થોડું મધ અને લીંબુનો રસ ઉમેરી શકો છો.

૬. હળદર (Turmeric): હળદરમાં કર્ક્યુમિન નામનું તત્વ હોય છે, જેમાં એન્ટિ-ઇન્ફ્લેમેટરી અને એન્ટિઓક્સિડેન્ટ ગુણધર્મો હોય છે. તમે હળદરને ગરમ દૂધમાં અથવા ચામાં ભેળવીને પી શકો છો.

૭. લસણ (Garlic): લસણમાં એલિસિન નામનું તત્વ હોય છે, જેમાં એન્ટિવાયરલ અને એન્ટિબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મો હોઈ શકે છે. તમે લસણની કળીઓને સીધી ખાઈ શકો છો અથવા તેને ખોરાકમાં ઉમેરી શકો છો.

૮. સ્ટીમ ઇન્હેલેશન (Steam Inhalation): નાક બંધ થઈ ગયું હોય તો ગરમ પાણીના વાસણમાં માથું ઢાંકીને વરાળ લેવાથી રાહત મળે છે. તમે પાણીમાં યુકેલિપ્ટસ અથવા પેપરમિન્ટ તેલના થોડા ટીપાં પણ ઉમેરી શકો છો.

૯. હ્યુમિડિફાયર (Humidifier): રૂમમાં ભેજનું પ્રમાણ જાળવવા માટે હ્યુમિડિફાયરનો ઉપયોગ કરવાથી નાક અને ગળાની શુષ્કતા ઓછી થાય છે અને શ્વાસ લેવામાં સરળતા રહે છે.

૧૦. ગરમ સૂપ (Warm Soups): ચિકન સૂપ અથવા વેજીટેબલ સૂપ જેવા ગરમ સૂપ શરીરમાં પ્રવાહીની માત્રા જાળવે છે અને પોષણ પણ આપે છે.

સાવચેતીઓ:

• ઘરેલું ઉપચારો લક્ષણોમાં રાહત આપી શકે છે, પરંતુ તે વાયરસનો નાશ કરતા નથી.
• જો તમારા લક્ષણો ગંભીર હોય, જેમ કે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, છાતીમાં દુખાવો, તીવ્ર તાવ અથવા બેહોશી, તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરની સલાહ લો.
• નાના બાળકો અને વૃદ્ધો માટે ઘરેલું ઉપચાર શરૂ કરતા પહેલાં ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
• જો તમને કોઈ એલર્જી હોય તો સાવધાનીથી ઉપચારોનો ઉપયોગ કરો.

યાદ રાખો કે વાયરલ ચેપને મટવામાં સમય લાગે છે. ઘરેલું ઉપચારો તમને આ સમય દરમિયાન આરામ અને રાહત આપી શકે છે. જો તમારા લક્ષણોમાં સુધારો ન થાય અથવા તે વધુ ખરાબ થાય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

વાયરલ ચેપ ને કેવી રીતે અટકાવવું?

વાયરલ ચેપને અટકાવવા માટે તમે ઘણાં પગલાં લઈ શકો છો. સારી સ્વચ્છતા પ્રથાઓનું પાલન કરવું અને કેટલીક સાવચેતીઓ રાખવી એ વાયરસના ફેલાવાને રોકવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે:

૧. વારંવાર હાથ ધોવા (Wash Your Hands Often):

• તમારા હાથને સાબુ અને પાણીથી ઓછામાં ઓછા 20 સેકન્ડ સુધી વારંવાર ધોવા. ખાસ કરીને ખાંસી કે છીંક ખાધા પછી, બીમાર વ્યક્તિના સંપર્કમાં આવ્યા પછી, ખાતા પહેલાં અને પછી, અને ટોયલેટનો ઉપયોગ કર્યા પછી હાથ ધોવા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
• જો સાબુ અને પાણી ઉપલબ્ધ ન હોય તો આલ્કોહોલ આધારિત હેન્ડ સેનિટાઇઝરનો ઉપયોગ કરો જેમાં ઓછામાં ઓછું 60% આલ્કોહોલ હોય.

૨. ખાંસી અને છીંક ખાતી વખતે મોં અને નાક ઢાંકવું (Cover Coughs and Sneezes):

• ખાંસી અથવા છીંક ખાતી વખતે તમારા મોં અને નાકને ટિશ્યુથી ઢાંકો. વપરાયેલ ટિશ્યુને તરત જ કચરાપેટીમાં ફેંકી દો.
• જો તમારી પાસે ટિશ્યુ ન હોય તો તમારા હાથની જગ્યાએ તમારી કોણીના અંદરના ભાગમાં ખાંસી ખાઓ અથવા છીંકો. તમારા હાથમાં ખાંસી કે છીંક ખાવાનું ટાળો.

૩. તમારા ચહેરાને સ્પર્શ કરવાનું ટાળો (Avoid Touching Your Face):

• તમારા હાથ ઘણા બધા જંતુઓના સંપર્કમાં આવે છે. તમારા હાથથી તમારા મોં, નાક અને આંખોને સ્પર્શ કરવાનું ટાળો, કારણ કે આ રીતે વાયરસ તમારા શરીરમાં પ્રવેશી શકે છે.

૪. બીમાર લોકો સાથે નજીકના સંપર્કને ટાળો (Avoid Close Contact with Sick People):

• જો કોઈ વ્યક્તિ બીમાર હોય તો તેની સાથે સીધો સંપર્ક ટાળો, ખાસ કરીને જો તેમાં શ્વસન સંબંધી લક્ષણો હોય.

૫. સપાટીઓને સાફ અને જંતુમુક્ત કરો (Clean and Disinfect Surfaces):

• દરરોજ સ્પર્શ થતી સપાટીઓ, જેમ કે ડોરનોબ્સ, લાઇટ સ્વિચ, ટેબલ અને કાઉન્ટરટોપ્સને નિયમિતપણે સાફ કરો અને જંતુમુક્ત કરો. આ માટે તમે ઘરગથ્થુ ક્લીનિંગ સ્પ્રે અથવા વાઇપ્સનો ઉપયોગ કરી શકો છો.

૬. રસીકરણ કરાવો (Get Vaccinated):

• ફ્લૂ, ઓરી, ગાલપચોળિયું, રૂબેલા અને ચિકનપોક્સ જેવી કેટલીક વાયરલ બીમારીઓ સામે રસીઓ ઉપલબ્ધ છે. તમારા અને તમારા બાળકો માટે ભલામણ કરેલ રસીઓ સમયસર લેવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. કોવિડ-૧૯ સામેની રસી પણ ઉપલબ્ધ છે અને તે ગંભીર બીમારીથી બચાવવામાં મદદ કરે છે.

૭. સ્વસ્થ જીવનશૈલી જાળવો (Maintain a Healthy Lifestyle):

• સંતુલિત આહાર લો, પૂરતી ઊંઘ લો અને નિયમિત કસરત કરો. આ તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરે છે, જેથી તમારું શરીર વાયરસ સામે વધુ સારી રીતે લડી શકે.

૮. ભીડવાળી જગ્યાઓ ટાળો (Avoid Crowded Places):

• ખાસ કરીને જ્યારે વાયરલ ચેપ ફેલાયેલો હોય ત્યારે ભીડવાળી જગ્યાઓ પર જવાનું ટાળો, કારણ કે ત્યાં વાયરસના સંપર્કમાં આવવાનું જોખમ વધારે હોય છે.

૯. બીમાર હોવ ત્યારે ઘરે રહો (Stay Home When Sick):

• જો તમને વાયરલ ચેપના લક્ષણો હોય તો અન્ય લોકોને ચેપ ન લાગે તે માટે ઘરે જ રહો અને કામ અથવા શાળાએ જવાનું ટાળો.

આ સરળ પગલાં અનુસરીને તમે અને તમારા સમુદાયને વાયરલ ચેપથી બચાવી શકો છો.

સારાંશ

વાયરલ ચેપ શું છે?

વાયરલ ચેપ વાયરસ નામના સૂક્ષ્મ જીવો દ્વારા થાય છે, જે જીવંત કોષોની અંદર વૃદ્ધિ પામે છે અને ચેપી હોય છે. તે સીધા સંપર્ક, હવાના ટીપાં અથવા દૂષિત સપાટીઓ દ્વારા ફેલાઈ શકે છે.

કારણો:

સીધો સંપર્ક, દૂષિત સપાટીઓ, દૂષિત ખોરાક અને પાણી, જંતુઓ અને પ્રાણીઓ દ્વારા ફેલાવો, માતાથી બાળક સુધી અને જાતીય સંપર્ક વાયરલ ચેપના મુખ્ય કારણો છે.

ચિહ્નો અને લક્ષણો:

સામાન્ય લક્ષણોમાં તાવ, થાક, શરીરમાં દુખાવો, માથાનો દુખાવો અને ગળામાં દુખાવો શામેલ છે. ચોક્કસ લક્ષણો વાયરસના પ્રકાર પર આધાર રાખે છે, જેમ કે ઓરીમાં લાલ ચકામા અને અછબડામાં ખંજવાળવાળા ફોલ્લીઓ.

જોખમ કોને વધારે?

નાનાં બાળકો, વૃદ્ધો, નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતા લોકો, સગર્ભા સ્ત્રીઓ અને દીર્ઘકાલીન રોગો ધરાવતા લોકોમાં વાયરલ ચેપનું જોખમ વધારે હોય છે.

સંકળાયેલા રોગો:

સામાન્ય શરદી, ફ્લૂ, ઓરી, અછબડા, રોટાવાયરસ, નોરોવાયરસ, ડેન્ગ્યુ, કોવિડ-૧૯ અને હર્પીસ જેવા ઘણા રોગો વાયરલ ચેપ સાથે સંકળાયેલા છે.

નિદાન:

નિદાન સામાન્ય રીતે લક્ષણો, શારીરિક તપાસ અને જરૂર પડ્યે નાક/ગળાના સ્વેબ, લોહી પરીક્ષણ અથવા અન્ય પ્રયોગશાળા પરીક્ષણો દ્વારા કરવામાં આવે છે.

સારવાર:

મોટાભાગના વાયરલ ચેપની કોઈ ચોક્કસ સારવાર નથી. સારવાર લક્ષણોને દૂર કરવા પર કેન્દ્રિત છે, જેમાં આરામ, પ્રવાહી લેવું અને પેરાસિટામોલ જેવી દવાઓનો સમાવેશ થાય છે. કેટલાક વાયરસ માટે એન્ટિવાયરલ દવાઓ ઉપલબ્ધ છે. એન્ટિબાયોટિક્સ વાયરસ સામે કામ કરતા નથી.

શું ખાવું અને શું ન ખાવું:

પુષ્કળ પ્રવાહી, હળવો ખોરાક, વિટામિન સી યુક્ત ખોરાક લેવો જોઈએ, જ્યારે તૈલી ખોરાક, પ્રોસેસ્ડ ફૂડ અને વધુ ખાંડવાળો ખોરાક ટાળવો જોઈએ.

ઘરેલું ઉપચાર:

ગરમ પાણીના કોગળા, મધ, આદુ અને સ્ટીમ ઇન્હેલેશન જેવા ઘરેલું ઉપચારો લક્ષણોમાં રાહત આપી શકે છે.

કેવી રીતે અટકાવવું:

વારંવાર હાથ ધોવા, ખાંસી અને છીંક ખાતી વખતે મોં ઢાંકવું, ચહેરાને સ્પર્શવાનું ટાળવું, બીમાર લોકોથી દૂર રહેવું અને રસીકરણ કરાવવું એ વાયરલ ચેપને અટકાવવાના મહત્વપૂર્ણ પગલાં છે.