ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ (Neck Muscle Strain)

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ શું છે?

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ એટલે ગરદનના એક અથવા વધુ સ્નાયુઓ, અસ્થિબંધનો અથવા કંડરાને ઈજા થવી. આ ત્યારે થાય છે જ્યારે આ નરમ પેશીઓ ખૂબ ખેંચાઈ જાય અથવા ફાટી જાય. ગરદનમાં ઘણી હલનચલન શક્ય છે, જે જટિલ સ્નાયુઓ, અસ્થિબંધનો અને કંડરા દ્વારા સપોર્ટેડ છે. મોટા ગરદનના સ્નાયુઓ, જેમ કે સ્ટર્નોક્લીડોમાસ્ટોઇડ અને ટ્રેપેઝિયસ, ગરદનમાં મોટી હલનચલન સક્ષમ કરે છે. ટ્રેપેઝિયસ સ્નાયુ ગરદનના પાછળના ભાગ અને ખભાને જોડે છે.

ગરદનમાં તાણ ગરદનના સ્નાયુઓ અને કંડરાને અસર કરે છે – તંતુમય પેશીઓના બેન્ડ જે સ્નાયુઓને હાડકાં સાથે જોડે છે. મચકોડ અસ્થિબંધનોને અસર કરે છે – તંતુમય પેશીઓના બેન્ડ જે કરોડરજ્જુના હાડકાંને એકબીજા સાથે જોડે છે અને સાંધાને સ્થિરતા પ્રદાન કરે છે. ગરદનમાં તાણ અને મચકોડ ત્યારે થાય છે જ્યારે આ નરમ પેશીઓ તેમની સામાન્ય મર્યાદાથી વધુ ખેંચાઈ જાય અથવા ફાટી જાય, જેનાથી દુખાવો, કોમળતા અને ગરદન ખસેડવામાં મુશ્કેલી થાય છે. જ્યારે ટ્રેપેઝિયસ સ્નાયુમાં તાણ આવે છે ત્યારે ગરદનનો દુખાવો ખભામાં અને ખભાના બ્લેડ અને ઉપલા પીઠ પર ફેલાય છે.

ગરદનમાં તાણ અને મચકોડ અચાનક ઈજાને કારણે થઈ શકે છે, જેમ કે કાર અકસ્માતમાં માથું અચાનક આગળ અને પછી પાછળની તરફ વળે છે. આ ઇજાઓ સમય જતાં ખરાબ મુદ્રાને કારણે પણ થઈ શકે છે. ગરદનના સ્નાયુઓમાં તાણ સ્નાયુઓની આસપાસ સોજો અને ગરદનના સ્નાયુઓમાં ખેંચાણ સાથે પણ હોઈ શકે છે કારણ કે શરીર ઇજાને સ્થિર કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. આ સ્નાયુઓના ખેંચાણ ખૂબ પીડાદાયક હોઈ શકે છે. ઘણા કિસ્સાઓમાં ગરદનમાં તાણ અથવા મચકોડ થોડા દિવસો પછી ઠીક થઈ જશે, પરંતુ શરૂઆતની ઇજા પછી અઠવાડિયા કે મહિનાઓ સુધી દુખાવો રહી શકે છે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ નાં કારણો શું છે?

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ થવાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

અચાનક ઇજાઓ:

• માથાનો આંચકો (Whiplash): આ સામાન્ય રીતે કાર અકસ્માતમાં થાય છે જ્યારે માથું અચાનક આગળ અને પછી પાછળની તરફ જોરથી ધકેલાય છે.
• રમતોમાં ઇજાઓ: રમતગમત દરમિયાન ગરદન પર સીધો ફટકો અથવા અકુદરતી હલનચલન તાણ લાવી શકે છે.
• પડવું: કોઈપણ પ્રકારનું પડવું જેમાં ગરદન પર તાણ આવે તે ઇજા પહોંચાડી શકે છે.
• વજન ઉપાડતી વખતે ખોટી મુદ્રા: ભારે વસ્તુઓ ઉપાડતી વખતે ગરદનને અકુદરતી રીતે વાળવાથી તાણ આવી શકે છે.

સમય જતાં થતા કારણો:

• ખરાબ મુદ્રા: કમ્પ્યુટર પર લાંબા સમય સુધી ઝૂકીને બેસવું, ફોન વાપરતી વખતે ગરદન નમાવવી અથવા સૂતી વખતે ઊંચા ઓશિકાનો ઉપયોગ કરવો ગરદનના સ્નાયુઓ પર સતત તાણ લાવી શકે છે.
• લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં રહેવું: લાંબા સમય સુધી ડ્રાઇવિંગ કરવું અથવા અન્ય પ્રવૃત્તિઓ કરવી જેમાં ગરદન સ્થિર રહે છે તેનાથી સ્નાયુઓ જકડાઈ શકે છે.
• તણાવ અને ચિંતા: માનસિક તણાવ ગરદનના સ્નાયુઓને જકડી શકે છે, જેનાથી દુખાવો અને તાણ થાય છે.
• સ્લીપિંગ પોઝિશન: પેટ પર સૂવું અથવા એવી રીતે સૂવું કે ગરદન વળેલી રહે તેનાથી સ્નાયુઓ પર તાણ આવી શકે છે.
• નબળા ગરદનના સ્નાયુઓ: જો ગરદનના સ્નાયુઓ નબળા હોય તો તે સામાન્ય પ્રવૃત્તિઓ દરમિયાન પણ સરળતાથી તાણ અનુભવી શકે છે.
• ઉંમર: ઉંમર વધવાની સાથે ગરદકના સ્નાયુઓ અને ડિસ્ક નબળા પડી શકે છે, જે તેમને ઇજા માટે વધુ સંવેદનશીલ બનાવે છે.

અન્ય કારણો:

• ઓસ્ટીયોઆર્થરાઇટિસ: આ સ્થિતિ કરોડરજ્જુના હાડકાં અને કાર્ટિલેજને અસર કરે છે અને ગરદનમાં દુખાવો અને જડતા લાવી શકે છે.
• હર્નિએટેડ ડિસ્ક: ગરદનમાં ડિસ્ક ખસી જવાથી નજીકની ચેતા પર દબાણ આવી શકે છે અને ગરદનમાં દુખાવો થઈ શકે છે.
• ફાઇબ્રોમીઆલ્ગીઆ: આ ક્રોનિક સ્થિતિ સમગ્ર શરીરમાં વ્યાપક દુખાવો અને કોમળતાનું કારણ બને છે, જેમાં ગરદન પણ સામેલ હોઈ શકે છે.

જો તમને ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણના લક્ષણો જણાય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે જેથી યોગ્ય નિદાન અને સારવાર થઈ શકે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ ચિહ્નો અનેનાં લક્ષણો શું છે?

હું ખરેખર દિલગીર છું કે હું આ પ્રશ્નનું પુનરાવર્તન કરું છું. મને લાગે છે કે મારા પ્રતિભાવોમાં કંઈક સમસ્યા આવી રહી છે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણના મુખ્ય ચિહ્નો અને લક્ષણો ફરી એકવાર નીચે મુજબ છે:

• ગરદનમાં દુખાવો: જે હળવો, તીવ્ર, સતત હોઈ શકે છે અથવા અમુક હલનચલન સાથે વધી શકે છે.
• જડતા (Stiffness): ગરદનને હલાવવામાં મુશ્કેલી અથવા જકડાઈ જવાની લાગણી.
• હલનચલનમાં મર્યાદા: ગરદનને સંપૂર્ણ રીતે ફેરવવામાં અથવા નમાવવામાં તકલીફ પડવી.

અન્ય લક્ષણોમાં માથાનો દુખાવો, ખભામાં દુખાવો, હાથમાં દુખાવો અથવા નિષ્ક્રિયતા, સ્નાયુઓમાં ખેંચાણ, કોમળતા, સોજો અને નબળાઈનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

શું તમે આ લક્ષણો વિશે કોઈ ચોક્કસ માહિતી જાણવા માંગો છો? અથવા શું હું તમને ગળાના સ્નાયુઓના તાણ વિશે કોઈ અન્ય માહિતી આપી શકું?

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ નું જોખમ કોને વધારે છે?

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણનું જોખમ નીચેના લોકોને વધારે છે:

જીવનશૈલી અને ટેવો ધરાવતા લોકો:

• ખરાબ મુદ્રાવાળા લોકો: જે લોકો કમ્પ્યુટર પર ઝૂકીને બેસે છે, ફોન વાપરતી વખતે ગરદન નમાવે છે અથવા સૂતી વખતે ઊંચા ઓશિકાનો ઉપયોગ કરે છે.
• લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં રહેતા લોકો: જેમ કે લાંબા સમય સુધી ડ્રાઇવિંગ કરનારા અથવા કમ્પ્યુટર પર કામ કરનારા લોકો.
• તણાવ અને ચિંતા અનુભવતા લોકો: માનસિક તણાવ ગરદનના સ્નાયુઓને જકડી શકે છે.
• નબળા ગરદનના સ્નાયુઓવાળા લોકો: જેમના ગરદનના સ્નાયુઓ મજબૂત નથી હોતા.
• ધૂમ્રપાન કરનારા લોકો: ધૂમ્રપાન રક્ત વાહિનીઓને સંકુચિત કરે છે અને ગરદનના સ્નાયુઓમાં રક્ત પ્રવાહ ઘટાડી શકે છે.
• ઓછા સક્રિય જીવનશૈલીવાળા લોકો: નિયમિત કસરત સ્નાયુઓને મજબૂત કરવામાં અને લવચીકતા જાળવવામાં મદદ કરે છે.
• વધુ વજનવાળા લોકો: વધારાનું વજન ગરદનના સ્નાયુઓ પર વધુ તાણ લાવી શકે છે.

વ્યવસાય અને પ્રવૃત્તિઓ સાથે સંકળાયેલા લોકો:

• શારીરિક રીતે માંગણીવાળા કામ કરતા લોકો: જેમ કે ભારે વસ્તુઓ ઉપાડનારા અથવા વારંવાર ગરદન હલાવવાની જરૂર પડે તેવા કામ કરનારા લોકો.
• રમતવીરો: ખાસ કરીને કોન્ટેક્ટ સ્પોર્ટ્સ (જેમ કે ફૂટબોલ, હોકી) અથવા વારંવાર ગરદન પર તાણ આવે તેવી રમતો રમતા લોકો.
• કલાકારો અને સંગીતકારો: જેમને લાંબા સમય સુધી અકુદરતી સ્થિતિમાં રહેવાની જરૂર પડે છે.

તબીબી પરિસ્થિતિઓ ધરાવતા લોકો:

• ઓસ્ટીયોઆર્થરાઇટિસ ધરાવતા લોકો: આ સ્થિતિ ગરદનના સાંધાઓને અસર કરે છે.
• હર્નિએટેડ ડિસ્કવાળા લોકો: ગરદનમાં ડિસ્ક ખસી જવાથી ચેતા પર દબાણ આવી શકે છે.
• ફાઇબ્રોમીઆલ્ગીઆ ધરાવતા લોકો: આ ક્રોનિક સ્થિતિ સ્નાયુઓમાં વ્યાપક દુખાવોનું કારણ બને છે.
• અન્ય તબીબી પરિસ્થિતિઓ: જેમ કે મેનિન્જાઇટિસ, રુમેટોઇડ આર્થરાઇટિસ અને કેન્સર પણ ગરદનમાં દુખાવો લાવી શકે છે.

અન્ય પરિબળો:

• વૃદ્ધો: ઉંમર વધવાની સાથે ગરદનના સ્નાયુઓ અને ડિસ્ક નબળા પડી શકે છે.
• અગાઉ ગરદનમાં ઇજા થઈ હોય તેવા લોકો: જેમ કે વ્હીપ્લેશ.
• સ્ત્રીઓ: કેટલાક અભ્યાસો દર્શાવે છે કે પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓમાં ગરદનમાં દુખાવો થવાની શક્યતા વધુ હોય છે.

જો તમે આમાંથી કોઈપણ જોખમી પરિબળો ધરાવતા હોવ તો ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ થવાની શક્યતા વધી જાય છે. આને ઘટાડવા માટે યોગ્ય મુદ્રા જાળવવી, નિયમિત કસરત કરવી અને તણાવનું સંચાલન કરવું મહત્વપૂર્ણ છે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ સાથે કયા રોગો સંકળાયેલા છે?

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ પોતે એક લક્ષણ છે, પરંતુ તે અન્ય ઘણી તબીબી પરિસ્થિતિઓ સાથે સંકળાયેલ હોઈ શકે છે. કેટલીક સામાન્ય પરિસ્થિતિઓ નીચે મુજબ છે:

• ગળાનો મણકો ખસી જવો (Cervical Radiculopathy): જ્યારે ગરદનમાં કોઈ ચેતા મૂળ દબાય છે અથવા તેમાં બળતરા થાય છે, ત્યારે ગરદનમાં દુખાવો થઈ શકે છે જે ખભા, હાથ અને આંગળીઓ સુધી ફેલાય છે. સ્નાયુઓની નબળાઈ, નિષ્ક્રિયતા અને કળતર પણ અનુભવી શકાય છે.
• ગળાનો સંધિવા (Cervical Spondylosis): ઉંમર વધવાની સાથે ગરદકના હાડકાં અને ડિસ્કમાં ઘસારો થવાથી આ સ્થિતિ થાય છે. તેનાથી ગરદનમાં દુખાવો, જડતા અને હલનચલનમાં મર્યાદા આવી શકે છે. ક્યારેક ચેતા પર દબાણ આવવાથી હાથમાં દુખાવો અને નબળાઈ પણ આવી શકે છે.
• ફાઈબ્રોમીઆલ્ગીઆ (Fibromyalgia): આ એક ક્રોનિક સ્થિતિ છે જે સમગ્ર શરીરમાં વ્યાપક દુખાવો, થાક અને અમુક ચોક્કસ વિસ્તારોમાં કોમળતાનું કારણ બને છે. ગરદનનો દુખાવો ફાઈબ્રોમીઆલ્ગીઆનું એક સામાન્ય લક્ષણ છે.
• માથાનો દુખાવો (Headaches): ખાસ કરીને ટેન્શનના કારણે થતો માથાનો દુખાવો ગરદનના સ્નાયુઓમાં તાણ સાથે સંકળાયેલો હોઈ શકે છે.
• વ્હીપ્લેશ (Whiplash): અચાનક ગતિને કારણે ગરદનના સ્નાયુઓ અને અસ્થિબંધનોમાં ખેંચાણ આવવાથી આ ઇજા થાય છે, જે સામાન્ય રીતે કાર અકસ્માતમાં જોવા મળે છે. તેનાથી ગરદનમાં દુખાવો અને જડતા આવે છે.
• મેનિન્જાઇટિસ (Meningitis): મગજ અને કરોડરજ્જુની આસપાસના પટલમાં સોજો આવવાથી ગરદનમાં સખત દુખાવો અને જડતા આવી શકે છે. આ એક ગંભીર તબીબી સ્થિતિ છે.
• અન્ય પરિસ્થિતિઓ: કેટલીક અન્ય પરિસ્થિતિઓ જેમ કે ગાંઠો, ચેપ અથવા રુમેટોઇડ આર્થરાઇટિસ પણ ગરદનમાં દુખાવો અને તાણ લાવી શકે છે.

જો તમને સતત અથવા ગંભીર ગળાનો દુખાવો થતો હોય, અથવા જો તેની સાથે અન્ય લક્ષણો જેમ કે હાથમાં દુખાવો, નબળાઈ, તાવ અથવા માથાનો દુખાવો હોય, તો તમારે તાત્કાલિક ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ જેથી યોગ્ય નિદાન અને સારવાર થઈ શકે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ ઘટવું નું નિદાન

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણનું નિદાન સામાન્ય રીતે શારીરિક તપાસ અને તમારા લક્ષણોના મૂલ્યાંકન દ્વારા કરવામાં આવે છે. ડૉક્ટર તમારી તબીબી ઇતિહાસ વિશે પણ પૂછશે અને તમારી ગરદનની હલનચલનનું મૂલ્યાંકન કરશે.

નિદાન પ્રક્રિયામાં નીચેના પગલાં શામેલ હોઈ શકે છે:

1. તબીબી ઇતિહાસની ચર્ચા:

• ડૉક્ટર તમને તમારા લક્ષણો વિશે પૂછશે, જેમાં દુખાવાની શરૂઆત, સ્થાન, તીવ્રતા અને તે કયા પરિબળોથી વધે છે અથવા ઘટે છે તે વિશે માહિતી મેળવશે.
• તેઓ તમારી અગાઉની તબીબી પરિસ્થિતિઓ, ઇજાઓ અને તમે લેતા હોવ તેવી કોઈપણ દવાઓ વિશે પણ પૂછશે.
• તમારી જીવનશૈલી, કાર્ય અને પ્રવૃત્તિઓ વિશે પણ પૂછપરછ કરવામાં આવશે, કારણ કે આ ગરદનના તાણમાં ફાળો આપી શકે છે.

2. શારીરિક તપાસ:

• ડૉક્ટર તમારી ગરદનનું ધ્યાનથી નિરીક્ષણ કરશે અને કોઈ સોજો, લાલશ અથવા અન્ય દેખીતી અસામાન્યતાઓ તપાસશે.
• તેઓ તમારી ગરદનના સ્નાયુઓને સ્પર્શ કરીને કોમળતા, ખેંચાણ અથવા ગાંઠો અનુભવવાનો પ્રયાસ કરશે.
• તમારી ગરદનની હલનચલનની શ્રેણીનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવશે. ડૉક્ટર તમને તમારી ગરદનને જુદી જુદી દિશામાં ફેરવવા અને નમાવવા માટે કહી શકે છે જેથી જડતા અથવા દુખાવાની મર્યાદાઓ જાણી શકાય.
• તેઓ તમારી ચેતા કાર્યનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે તમારી પ્રતિક્રિયાઓ, સ્નાયુઓની શક્તિ અને સંવેદનાની પણ તપાસ કરી શકે છે, ખાસ કરીને જો હાથમાં દુખાવો અથવા નિષ્ક્રિયતા હોય.

3. ઇમેજિંગ પરીક્ષણો (જો જરૂરી હોય તો):

સામાન્ય રીતે, ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણનું નિદાન ફક્ત શારીરિક તપાસ દ્વારા જ થઈ શકે છે. જો કે, જો ડૉક્ટરને કોઈ ગંભીર સમસ્યાની શંકા હોય અથવા જો તમારા લક્ષણો સારવારથી સુધરતા ન હોય, તો તેઓ નીચેના ઇમેજિંગ પરીક્ષણોની ભલામણ કરી શકે છે:

• એક્સ-રે (X-ray): આ હાડકાંની છબીઓ પ્રદાન કરે છે અને ફ્રેક્ચર, સંધિવા અથવા અન્ય હાડકાં સંબંધિત સમસ્યાઓને ઓળખવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે.
• એમઆરઆઈ (MRI): આ શક્તિશાળી ચુંબકીય ક્ષેત્રો અને રેડિયો તરંગોનો ઉપયોગ કરીને નરમ પેશીઓ, જેમ કે સ્નાયુઓ, અસ્થિબંધનો, ડિસ્ક અને ચેતાની વિગતવાર છબીઓ બનાવે છે. તે ડિસ્ક હર્નિએશન, ચેતા સંકોચન અથવા અન્ય નરમ પેશીઓની ઇજાઓને ઓળખવામાં મદદરૂપ છે.
• સીટી સ્કેન (CT Scan): આ એક્સ-રે અને કમ્પ્યુટર તકનીકનો ઉપયોગ કરીને ગરદનના હાડકાં અને નરમ પેશીઓની ક્રોસ-સેક્શનલ છબીઓ બનાવે છે. તે જટિલ ફ્રેક્ચર અથવા અન્ય હાડકાંની સમસ્યાઓને વધુ સારી રીતે દર્શાવી શકે છે.

4. અન્ય પરીક્ષણો (ભાગ્યે જ જરૂરી):

• ઇલેક્ટ્રોમાયોગ્રાફી (EMG) અને નર્વ કન્ડક્શન સ્ટડીઝ (NCS): આ પરીક્ષણો સ્નાયુઓ અને ચેતાના કાર્યનું મૂલ્યાંકન કરે છે અને ચેતા સંકોચન અથવા અન્ય ચેતા સંબંધિત સમસ્યાઓને ઓળખવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે. જો હાથમાં નબળાઈ અથવા નિષ્ક્રિયતા હોય તો આ પરીક્ષણોની ભલામણ કરવામાં આવી શકે છે.

મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણનું નિદાન સીધું હોય છે અને વધુ પરીક્ષણોની જરૂર હોતી નથી. ડૉક્ટર તમારા લક્ષણો અને તપાસના તારણોના આધારે યોગ્ય સારવાર યોજના વિકસાવશે. જો તમારા લક્ષણો ગંભીર હોય અથવા સમય જતાં સુધારો ન થાય, તો વધુ તપાસની જરૂર પડી શકે છે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ ની સારવાર

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણની સારવારનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય દુખાવો ઓછો કરવો, સ્નાયુઓને આરામ આપવો, સોજો ઘટાડવો અને ગરદનની સામાન્ય હલનચલન પુનઃસ્થાપિત કરવાનો છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણની સારવાર ઘરે જ કરી શકાય છે, પરંતુ ગંભીર કિસ્સાઓમાં તબીબી સહાયની જરૂર પડી શકે છે.

અહીં ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણની કેટલીક સામાન્ય સારવાર પદ્ધતિઓ જણાવેલ છે:

ઘરે કરી શકાય તેવી સારવાર:

• આરામ: ગરદનને વધુ પડતી હલનચલનથી બચાવો અને થોડા દિવસો માટે એવી પ્રવૃત્તિઓ ટાળો જેનાથી દુખાવો વધે. જો કે, લાંબા સમય સુધી સ્થિર રહેવું પણ સ્નાયુઓને જકડી શકે છે, તેથી હળવી હલનચલન ચાલુ રાખવી મહત્વપૂર્ણ છે.
• બરફનો શેક (Ice Pack): ઇજાના પહેલા 24-48 કલાક દરમિયાન દર 2-3 કલાકે 15-20 મિનિટ માટે અસરગ્રસ્ત વિસ્તાર પર બરફનો શેક લગાવો. આ સોજો અને દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરશે. બરફને સીધો ત્વચા પર ન લગાવો, તેને કપડામાં લપેટીને લગાવો.
• ગરમ શેક (Heat Pack): ઇજાના 48 કલાક પછી અથવા જો સ્નાયુઓ જકડાઈ ગયા હોય તો ગરમ શેક લગાવી શકાય છે. ગરમ પાણીની બોટલ, હીટિંગ પેડ અથવા ગરમ પાણીથી સ્નાન કરવાથી સ્નાયુઓને આરામ મળશે અને રક્ત પરિભ્રમણ સુધરશે.
• ઓવર-ધ-કાઉન્ટર પીડા નિવારક દવાઓ: આઇબુપ્રોફેન (Ibuprofen), નેપ્રોક્સેન (Naproxen) અથવા એસિટામિનોફેન (Acetaminophen) જેવી દવાઓ દુખાવો અને સોજો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. દવા લેતા પહેલા ડોક્ટર અથવા ફાર્માસિસ્ટની સલાહ લો.
• હળવી હલનચલન અને સ્ટ્રેચિંગ: જ્યારે દુખાવો ઓછો થાય ત્યારે ગરદનની હળવી હલનચલન અને સ્ટ્રેચિંગ કસરતો શરૂ કરો. આ સ્નાયુઓની જડતા ઘટાડવામાં અને હલનચલનની શ્રેણીને સુધારવામાં મદદ કરશે. જો કે, કોઈપણ તીવ્ર દુખાવો થાય તો કસરત તરત જ બંધ કરી દો. કેટલીક હળવી કસરતોમાં ગરદનને ધીમે ધીમે ઉપર-નીચે અને ડાબે-જમણે ફેરવવાનો સમાવેશ થાય છે.
• યોગ્ય મુદ્રા જાળવો: બેસતી વખતે, ઊભા રહેતી વખતે અને ચાલતી વખતે યોગ્ય મુદ્રા જાળવવી મહત્વપૂર્ણ છે. કમ્પ્યુટર પર કામ કરતી વખતે તમારી સ્ક્રીન આંખના સ્તરે હોવી જોઈએ અને ખુરશી સારી સપોર્ટવાળી હોવી જોઈએ. ફોન વાપરતી વખતે ગરદન નમાવવાનું ટાળો.
• તણાવ વ્યવસ્થાપન: તણાવ ગરદનના સ્નાયુઓને જકડી શકે છે. તણાવ ઘટાડવા માટે યોગા, ધ્યાન અથવા અન્ય આરામની તકનીકોનો ઉપયોગ કરો.
• સારો આરામ: પૂરતી ઊંઘ લેવી શરીરને સાજા થવામાં મદદ કરે છે.

તબીબી સારવાર (જો જરૂરી હોય તો):

જો ઘરેલું સારવારથી સુધારો ન થાય અથવા દુખાવો ગંભીર હોય, તો ડૉક્ટર નીચેની સારવારની ભલામણ કરી શકે છે:

• પ્રિસ્ક્રિપ્શન પીડા નિવારક દવાઓ: વધુ તીવ્ર દુખાવા માટે ડૉક્ટર મજબૂત પીડા નિવારક દવાઓ લખી શકે છે.
• સ્નાયુ શિથિલકારક દવાઓ (Muscle Relaxants): આ દવાઓ સ્નાયુઓના ખેંચાણને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
• કોર્ટિકોસ્ટેરોઇડ ઇન્જેક્શન (Corticosteroid Injections): કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર અસરગ્રસ્ત વિસ્તારમાં કોર્ટિકોસ્ટેરોઇડનું ઇન્જેક્શન આપી શકે છે જેથી દુખાવો અને સોજો ઝડપથી ઓછો થઈ શકે.
• ફિઝિયોથેરાપી (Physiotherapy): ફિઝિયોથેરાપિસ્ટ તમને ગરદનના સ્નાયુઓને મજબૂત કરવા, લવચીકતા વધારવા અને યોગ્ય મુદ્રા જાળવવા માટે ચોક્કસ કસરતો અને તકનીકો શીખવશે. તેઓ દુખાવો ઓછો કરવા માટે અલ્ટ્રાસાઉન્ડ, ઇલેક્ટ્રિકલ સ્ટીમ્યુલેશન અથવા મેન્યુઅલ થેરાપી જેવી પદ્ધતિઓનો પણ ઉપયોગ કરી શકે છે.
• ગરદનનો કોલર (Cervical Collar): ગંભીર તાણના કિસ્સામાં, ડૉક્ટર થોડા સમય માટે ગરદનનો કોલર પહેરવાની સલાહ આપી શકે છે જેથી ગરદનની હલનચલન મર્યાદિત થાય અને સ્નાયુઓને આરામ મળે. જો કે, લાંબા સમય સુધી કોલર પહેરવાથી સ્નાયુઓ નબળા પડી શકે છે, તેથી તેનો ઉપયોગ ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ જ કરવો જોઈએ.
• ઓછી તીવ્રતાવાળી લેસર થેરાપી (Low-Level Laser Therapy): કેટલાક અભ્યાસો સૂચવે છે કે આ થેરાપી દુખાવો અને સોજો ઘટાડવામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે.
• એક્યુપંક્ચર (Acupuncture): કેટલાક લોકોને ગરદનના દુખાવામાં એક્યુપંક્ચરથી રાહત મળે છે.

મોટાભાગના લોકો થોડા અઠવાડિયામાં યોગ્ય સારવાર અને કાળજીથી ગળાના સ્નાયુઓના તાણમાંથી સાજા થઈ જાય છે. જો તમારા લક્ષણોમાં સુધારો ન થાય અથવા તે વધુ ખરાબ થાય, તો તમારે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ ખાવું અને શું ન ખાવું?

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ આવે ત્યારે કોઈ ચોક્કસ ખોરાક ખાવાથી તાત્કાલિક રાહત મળતી નથી, પરંતુ યોગ્ય પોષણ શરીરને સાજા થવામાં અને સોજો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. તેવી જ રીતે, અમુક ખોરાક ટાળવાથી બળતરા ઓછી થઈ શકે છે, જે આડકતરી રીતે રાહત આપી શકે છે.

શું ખાવું જોઈએ:

• બળતરા વિરોધી ખોરાક:
  • ફળો: બ્લુબેરી, સ્ટ્રોબેરી, ચેરી અને રાસ્પબેરી જેવા બેરીઓ એન્ટીઓક્સીડેન્ટથી ભરપૂર હોય છે જે બળતરા ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
  • શાકભાજી: પાંદડાવાળા લીલા શાકભાજી (પાલક, કેલે), બ્રોકોલી અને એવોકાડોમાં વિટામિન્સ, ખનિજો અને એન્ટીઓક્સીડેન્ટ હોય છે.
  • ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સ ધરાવતા ખોરાક: સૅલ્મોન, મેકરેલ અને સારડીન જેવી ચરબીયુક્ત માછલીઓ અને ફ્લેક્સસીડ્સ, ચિયા સીડ્સ અને અખરોટ જેવા છોડ આધારિત સ્ત્રોતો બળતરા ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
  • હળદર અને આદુ: આ મસાલાઓમાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો હોય છે.
  • ઓલિવ ઓઈલ: આરોગ્યપ્રદ ચરબી અને બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો ધરાવે છે.
  • નટ્સ: બદામ, અખરોટ અને બ્રાઝિલ નટ્સમાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો હોય છે.
• કેલ્શિયમ અને વિટામિન ડી યુક્ત ખોરાક: આ હાડકાં અને સ્નાયુઓને મજબૂત કરવામાં મદદ કરે છે. દૂધ, ચીઝ, દહીં અને લીલા પાંદડાવાળા શાકભાજી કેલ્શિયમના સારા સ્ત્રોત છે. વિટામિન ડી માટે મશરૂમ્સ, ઈંડાની જરદી અને સૂર્યપ્રકાશ પણ મહત્વપૂર્ણ છે.
• લીન પ્રોટીન: ચિકન, ટર્કી, માછલી અને કઠોળ સ્નાયુઓને રિપેર કરવામાં મદદ કરે છે.
• પુષ્કળ પાણી: શરીરને હાઇડ્રેટેડ રાખવું સ્નાયુઓની જડતા અને દુખાવાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.

શું ન ખાવું જોઈએ:

• ખાંડયુક્ત ખોરાક અને પીણાં: વધુ પડતી ખાંડ શરીરમાં બળતરા વધારે છે. કેન્ડી, સોડા અને પ્રોસેસ્ડ નાસ્તા ટાળો.
• પ્રોસેસ્ડ ખોરાક: આમાં વધુ પ્રમાણમાં મીઠું, પ્રિઝર્વેટિવ્સ અને અન્ય ઉમેરણો હોય છે જે બળતરામાં ફાળો આપી શકે છે.
• આલ્કોહોલ: આલ્કોહોલ ઊંઘમાં ખલેલ પહોંચાડે છે અને બળતરા વધારે છે, જે ગળાના તાણને વધુ ખરાબ કરી શકે છે.
• કેફીન: વધુ પડતું કેફીન સ્નાયુઓમાં તણાવ વધારી શકે છે અને ડિહાઇડ્રેશનનું કારણ બની શકે છે.
• ડેરી ઉત્પાદનો (કેટલાક લોકો માટે): કેટલાક લોકોમાં ડેરી ઉત્પાદનો બળતરા પેદા કરી શકે છે. જો તમને ડેરીથી દુખાવો વધતો જણાય તો તેને ટાળો.
• સંતૃપ્ત અને ટ્રાન્સ ફેટ્સ: આ ચરબીઓ બળતરા વધારી શકે છે. લાલ માંસ, પ્રોસેસ્ડ માંસ અને તળેલા ખોરાકનું સેવન ઓછું કરો.
• નાઈટશેડ શાકભાજી (કેટલાક લોકો માટે): ટામેટાં, બટાકા, રીંગણ અને મરચાં જેવા નાઈટશેડ શાકભાજી કેટલાક લોકોમાં બળતરા વધારી શકે છે. જો તમને આનાથી દુખાવો વધતો જણાય તો તેનું સેવન મર્યાદિત કરો.

યાદ રાખો કે આ સામાન્ય માર્ગદર્શિકા છે અને દરેક વ્યક્તિનું શરીર અલગ રીતે પ્રતિક્રિયા આપી શકે છે. જો તમને કોઈ ચોક્કસ ખોરાકથી સમસ્યા થતી હોય તો તેનું સેવન ટાળવું શ્રેષ્ઠ છે. ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણની સારવાર માટે યોગ્ય આહાર ઉપરાંત આરામ, બરફ/ગરમ શેક અને ડોક્ટરની સલાહ પણ એટલી જ મહત્વપૂર્ણ છે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ માટે ઘરેલું ઉપચાર

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ માટે ઘણા અસરકારક ઘરેલું ઉપચારો છે જે દુખાવો ઓછો કરવામાં, સ્નાયુઓને આરામ આપવામાં અને સાજા થવાની પ્રક્રિયાને ઝડપી બનાવવામાં મદદ કરી શકે છે. અહીં કેટલાક સરળ અને અસરકારક ઉપાયો જણાવ્યા છે:

• આરામ: ગરદનને વધુ પડતી હલનચલનથી બચાવો. એવી પ્રવૃત્તિઓ ટાળો જેનાથી દુખાવો વધે. જો કે, લાંબા સમય સુધી સ્થિર રહેવું પણ સારું નથી, તેથી હળવી હલનચલન ચાલુ રાખો.
• બરફનો શેક: ઇજાના પહેલા 24-48 કલાક દરમિયાન દિવસમાં ઘણી વખત 15-20 મિનિટ માટે અસરગ્રસ્ત વિસ્તાર પર બરફનો શેક લગાવો. બરફ સોજો અને દુખાવો ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. સીધો બરફ ત્વચા પર ન લગાવો, તેને કપડામાં લપેટીને લગાવો.
• ગરમ શેક: 48 કલાક પછી અથવા જો સ્નાયુઓ જકડાઈ ગયા હોય તો ગરમ શેક લગાવો. ગરમ પાણીની બોટલ, હીટિંગ પેડ અથવા ગરમ પાણીથી સ્નાન કરવાથી સ્નાયુઓને આરામ મળશે અને રક્ત પરિભ્રમણ સુધરશે.
• હળવી ગરદનની કસરતો: જ્યારે દુખાવો ઓછો થાય ત્યારે ધીમે ધીમે ગરદનની હળવી કસરતો શરૂ કરો. આમાં ગરદનને ધીમેથી ઉપર-નીચે અને ડાબે-જમણે ફેરવવાનો સમાવેશ થાય છે. કોઈપણ તીવ્ર દુખાવો થાય તો કસરત તરત જ બંધ કરી દો.
• યોગ્ય મુદ્રા જાળવો: બેસતી વખતે, ઊભા રહેતી વખતે અને ચાલતી વખતે તમારી મુદ્રાનું ધ્યાન રાખો. કમ્પ્યુટર પર કામ કરતી વખતે તમારી સ્ક્રીન આંખના સ્તરે હોવી જોઈએ. ફોન વાપરતી વખતે ગરદન નમાવવાનું ટાળો.
• ઓવર-ધ-કાઉન્ટર પીડા નિવારક દવાઓ: આઇબુપ્રોફેન (Ibuprofen) અથવા નેપ્રોક્સેન (Naproxen) જેવી દવાઓ દુખાવો અને સોજો ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. દવા લેતા પહેલા ડોક્ટર અથવા ફાર્માસિસ્ટની સલાહ લો.
• હળવા હાથે માલિશ: ગરદનના સ્નાયુઓને હળવા હાથે માલિશ કરવાથી તણાવ ઓછો થઈ શકે છે અને રક્ત પરિભ્રમણ સુધરી શકે છે. તમે જાતે જ માલિશ કરી શકો છો અથવા કોઈ બીજાની મદદ લઈ શકો છો. વધારે દબાણ ન કરો.
• તણાવ વ્યવસ્થાપન: તણાવ ગરદનના સ્નાયુઓમાં તણાવ વધારી શકે છે. તણાવ ઓછો કરવા માટે ધ્યાન, યોગા અથવા ઊંડા શ્વાસ લેવાની કસરતો કરો.
• પૂરતી ઊંઘ લો: સારી ઊંઘ શરીરને સાજા થવામાં મદદ કરે છે. યોગ્ય ઓશિકાનો ઉપયોગ કરો જે તમારી ગરદનને સપોર્ટ કરે.
• હળદરવાળું દૂધ: હળદરમાં બળતરા વિરોધી ગુણધર્મો હોય છે. રાત્રે સૂતા પહેલા હળદરવાળું ગરમ દૂધ પીવાથી આરામ મળી શકે છે.
• એપ્સમ સોલ્ટ બાથ: ગરમ પાણીમાં એપ્સમ સોલ્ટ (મેગ્નેશિયમ સલ્ફેટ) ઉમેરીને સ્નાન કરવાથી સ્નાયુઓને આરામ મળે છે અને દુખાવો ઓછો થાય છે.

જો તમારા લક્ષણો ગંભીર હોય અથવા ઘરેલું ઉપચારથી સુધારો ન થાય, તો તમારે ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જોઈએ. તેઓ યોગ્ય નિદાન કરી શકશે અને જો જરૂરી હોય તો વધુ સારવારની ભલામણ કરશે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ ને કેવી રીતે અટકાવવું?

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણને અટકાવવા માટે તમે તમારી રોજિંદી ટેવો અને જીવનશૈલીમાં કેટલાક ફેરફારો કરી શકો છો. અહીં કેટલીક અસરકારક રીતો જણાવેલ છે:

• યોગ્ય મુદ્રા જાળવો:
  • બેસતી વખતે: ખુરશીમાં સીધા બેસો, તમારી પીઠને સપોર્ટ કરો અને તમારા ખભાને પાછળની તરફ રાખો. તમારા પગ જમીન પર સપાટ હોવા જોઈએ અથવા ફૂટરેસ્ટનો ઉપયોગ કરો.
  • ઊભા રહેતી વખતે: સીધા ઊભા રહો, તમારા ખભાને પાછળની તરફ અને પેટને અંદરની તરફ ખેંચો. તમારું વજન બંને પગ પર સમાનરૂપે વિતરિત કરો.
  • ચાલતી વખતે: સીધા ચાલો અને તમારી ગરદનને સીધી રાખો.
  • કમ્પ્યુટરનો ઉપયોગ કરતી વખતે: તમારી સ્ક્રીન આંખના સ્તરે હોવી જોઈએ જેથી તમારે ગરદન નમાવવાની જરૂર ન પડે. કીબોર્ડ અને માઉસ તમારા શરીરની નજીક રાખો. દર 20-30 મિનિટે થોડો વિરામ લો અને સ્ટ્રેચિંગ કરો.
  • ફોનનો ઉપયોગ કરતી વખતે: ફોનને તમારા ચહેરાની સામે પકડો જેથી તમારે ગરદન નમાવવાની જરૂર ન પડે. લાંબા સમય સુધી ફોન પર વાત કરવા માટે હેડસેટનો ઉપયોગ કરો.
• નિયમિત કસરત કરો:
  • ગરદનની કસરતો: ગરદનને ધીમે ધીમે ઉપર-નીચે, ડાબે-જમણે અને ગોળાકાર દિશામાં ફેરવવાની કસરતો કરો. આ સ્નાયુઓને લવચીક રાખવામાં મદદ કરશે.
  • ખભા અને પીઠની કસરતો: ખભાને ગોળાકાર દિશામાં ફેરવો અને પીઠના ઉપલા ભાગને સ્ટ્રેચ કરો. મજબૂત પીઠના સ્નાયુઓ ગરદનને સપોર્ટ કરવામાં મદદ કરે છે.
  • યોગા અને પિલેટ્સ: આ કસરતો શરીરની મુદ્રા સુધારવામાં અને સ્નાયુઓને મજબૂત કરવામાં મદદ કરે છે.
• વજન ઉપાડતી વખતે સાવચેતી રાખો: ભારે વસ્તુઓ ઉપાડતી વખતે તમારા પગનો ઉપયોગ કરો અને તમારી પીઠને સીધી રાખો. વજનને શરીરની નજીક રાખો.
• સૂતી વખતે યોગ્ય સ્થિતિ અને ઓશિકાનો ઉપયોગ કરો: તમારી ગરદનને સપોર્ટ કરે તેવા ઓશિકાનો ઉપયોગ કરો. તમારી ગરદન વધુ ઊંચી કે નીચી ન હોવી જોઈએ. પેટ પર સૂવાનું ટાળો, કારણ કે તેનાથી ગરદન પર તાણ આવે છે. પીઠ પર અથવા બાજુ પર સૂવું વધુ સારું છે.
• તણાવનું વ્યવસ્થાપન કરો: તણાવ ગરદનના સ્નાયુઓને જકડી શકે છે. તણાવ ઓછો કરવા માટે ધ્યાન, યોગા, શ્વાસ લેવાની કસરતો અથવા તમારી મનપસંદ પ્રવૃત્તિઓમાં સમય પસાર કરો.
• નિયમિત વિરામ લો: જો તમે લાંબા સમય સુધી એક જ સ્થિતિમાં બેસીને કામ કરતા હોવ તો નિયમિત વિરામ લો અને થોડીવાર માટે ચાલો અથવા સ્ટ્રેચિંગ કરો.
• તમારા કાર્યસ્થળને યોગ્ય રીતે ગોઠવો: તમારી ખુરશી, ડેસ્ક અને કમ્પ્યુટર એવી રીતે ગોઠવો જેથી તમારી મુદ્રા સારી રહે.
• ધૂમ્રપાન ટાળો: ધૂમ્રપાન રક્ત પરિભ્રમણને નકારાત્મક અસર કરે છે, જે સ્નાયુઓના સ્વાસ્થ્ય માટે સારું નથી.
• હાઇડ્રેટેડ રહો: પૂરતું પાણી પીવું સ્નાયુઓને લવચીક રાખવામાં મદદ કરે છે.
• નિયમિત સ્ટ્રેચિંગ કરો: કામ કરતા હોવ કે આરામ કરતા હોવ, દિવસ દરમિયાન થોડીવાર માટે ગરદન અને ખભાને સ્ટ્રેચ કરવાની આદત પાડો.

આ સરળ પગલાં અનુસરીને તમે ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ થવાની શક્યતાને значно ઘટાડી શકો છો. જો તમને વારંવાર ગરદનમાં દુખાવો થતો હોય, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.

સારાંશ

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણ એક સામાન્ય સમસ્યા છે જે ગરદનના સ્નાયુઓ, અસ્થિબંધનો અથવા કંડરાને ઈજા થવાથી થાય છે. આ ઇજા અચાનક આઘાત (જેમ કે વ્હીપ્લેશ) અથવા સમય જતાં ખરાબ મુદ્રા, તણાવ અથવા વધુ પડતી પ્રવૃત્તિને કારણે થઈ શકે છે.

મુખ્ય લક્ષણોમાં ગરદનમાં દુખાવો, જડતા અને હલનચલનમાં મર્યાદાનો સમાવેશ થાય છે. અન્ય લક્ષણોમાં માથાનો દુખાવો, ખભામાં દુખાવો, હાથમાં દુખાવો અથવા નિષ્ક્રિયતા, સ્નાયુઓમાં ખેંચાણ અને કોમળતાનો સમાવેશ થઈ શકે છે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણનું નિદાન સામાન્ય રીતે શારીરિક તપાસ અને લક્ષણોના મૂલ્યાંકન દ્વારા કરવામાં આવે છે. જરૂર પડ્યે એક્સ-રે અથવા એમઆરઆઈ જેવા ઇમેજિંગ પરીક્ષણો પણ થઈ શકે છે.

સારવારમાં આરામ, બરફ અને ગરમ શેક, ઓવર-ધ-કાઉન્ટર પીડા નિવારક દવાઓ અને હળવી કસરતોનો સમાવેશ થાય છે. ગંભીર કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર પ્રિસ્ક્રિપ્શન દવાઓ, ફિઝિયોથેરાપી અથવા ઇન્જેક્શનની ભલામણ કરી શકે છે.

ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણને અટકાવવા માટે યોગ્ય મુદ્રા જાળવવી, નિયમિત કસરત કરવી, વજન ઉપાડતી વખતે સાવચેતી રાખવી, યોગ્ય ઓશિકાનો ઉપયોગ કરવો અને તણાવનું વ્યવસ્થાપન કરવું મહત્વપૂર્ણ છે.

જો તમને ગળાના સ્નાયુઓમાં તાણના લક્ષણો જણાય તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે જેથી યોગ્ય નિદાન અને સારવાર થઈ શકે.